Tuần 29. Truyện Kiều (tiếp theo - Nỗi thương mình)

Tiết 88 - Hướng dẫn đọc thêm
Nỗi thương mình

(TrÝch “truyÖn kiÒu”- nguyÔn du)

Vị trí đoạn trích:
Từ câu 1229 đến câu 1248/3254.
Diễn tả tâm sự đau buồn, nỗi lòng tê tái và nỗi thương thân mình của Kiều khi ở lầu xanh.


Biết bao bướm lả ong lơi,
Cuộc say đầy tháng trận cười suốt đêm.
Dập dìu lá gió cành chim,
Sớm đưa Tống Ngọc tối tìm Trường Khanh.
Khi tỉnh rượu lúc tàn canh,
Giật mình mình lại thương mình xót xa.
Khi sao phong gấm rủ là,
Giờ sao tan tác như hoa giữa đường.
Mặt sao dày gió dạn sương,
Thân sao bướm chán ong chường bấy thân!
Mặc người mưa Sở mây Tần,
Những mình nào biết có xuân là gì
Đòi phen gió tựa hoa kề,
Nửa rèm tuyết ngậm bốn bề trăng thâu.
Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu,
Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ?
Đòi phen nét vẽ câu thơ,
Cung cầm trong nguyệt nước cờ dưới hoa.
Vui là vui gượng kẻo là,
Ai tri âm đó mặn mà với ai?
Bố cục
Đoạn 1: " Biết bao .Tr��ng Khanh"- T�nh c�nh trí tr�u cđa KiỊu

Đoạn 2: " khi tỉnh rượu...có xuân gì"- tâm trạng, nỗi niềm của Kiều trong cảnh thanh lâu.

Đoạn 3: " đòi phen.mặn mà với ai"- thái độ, tâm tình của Kiều trước cảnh sắc, thú vui ở lầu xanh.
Nguyễn Du sử dụng:
Thành ngữ chéo: "Bướm lả ong lơi"
Hình ảnh ước lệ tượng trưng: "Bướm", "ong"
Điển tích, điển cố: "Tống Ngọc", "Trường Khanh", "lá gió cành chim"
Đối "Bướm lả" >< "ong lơi" ; "Sớm đưa" ><"Tối tìm"
Cảnh lầu xanh ồn ào, đông đúc, nhốn nháo.
Cảnh ngộ Kiều: nghịch cảnh

* Bối cảnh rộng:

Bút pháp ước lệ:
"Bướm lả ong lơi"
"Lá gió cành chim"

Tiểu kết: Cách nói tế nhị, trang nhã:
Nói lên: + Hiện thực nghiệt ngã mà nhân vật phải trải qua, hé mở thân phận bẽ bàng của người kỹ nữ.
+ Thái độ của tác giả: Trân trọng, cảm thông.
?
Khoảnh khắc “giật mình”
Trước
Sau
"Khi tỉnh rượu, lúc tàn canh
Giật mình, mình lại thương mình xót xa"
Bối cảnh
khi tỉnh rượu
lúc tàn canh
(tỉnh táo )
Khoảnh khắc hiếm hoi Kiều sống với chính mình, kiểm lại cuộc đời mình
(gần sáng)
"Khi tỉnh rượu, lúc tàn canh
Giật mình, mình lại thương mình xót xa"
Nhịp 3/3
Nhịp 2/4/2
đáng trân trọng nó làm nên nhân cách của Kiều
Giật mình
bàng hoàng, thảng thốt; thương thân, xót phận
Qúa khứ: "khi"
Hiện tại: "giờ"
"Tan tác như hoa giữa đường"
"Mặt dày gió dạn sương"
"Thân bướm chán ong chường"
Một câu
Ba câu
Hiện tại lấn lướt quá khứ. Quá khứ êm đềm hạnh phúc bao nhiêu thì hiện tại bị vùi dập đau xót bấy nhiêu.
Hư từ "sao"
Nghi vấn
Đặt trong hình thức đối
"Khi sao" >< "giờ sao"
"Mặt sao" >< "thân sao"
Nhịp thơ dằn xuống, giọng thơ đay đả, chua xót, thể hiện tâm trạng dằn vặt đến nhức nhối của Kiều.

" Phong gấm rủ là"
"Người":
Kiều thờ ơ, như người ngoài cuộc
mưa Sở mây Tần
"Mình":
mặc, nào biết có xuân là gì
Nghệ thuật: điển tích, đối
*Nghệ thuật đối lập: Người >< mình
Khách làng chơi >< bản thân Kiều
Số nhiều >< số ít
- Kiều có tâm sự riêng nhưng không có tri âm

tăng nỗi cô đơn.

*Thuý Kiều thương cho lòng mình
Bút pháp ước lệ:
+ Bức tranh thiên nhiên: phong - hoa - tuyết - nguyệt
+ Bức tranh sinh hoạt :
* Thú vui tao nhã: Cầm - kì - thi - hoạ (bên ngoài)
" Vui gượng": tâm trạng bế tắc không lối thoát
Nghệ thuật điệp cấu trúc: "đòi phen" những cảnh sinh hoạt, những nỗi niềm tâm trạng diễn ra không chỉ một lần mà nhiều lần.
Câu hỏi tu từ: "Ai tri âm"? Tâm trạng cô đơn, u uất, không người chia sẻ tâm tình.
Mối quan hệ gắn bó giữa ngoại cảnh và tâm cảnh:
+ Cảnh nào cũng buồn vì lòng mình chẳng bao giờ nguôi
+ Chơi gì cũng nhạt vì lòng mình chẳng có bạn tri âm
câu hỏi trắc nghiệm
Đoạn thơ là lời của nhân vật nào?
A. Lời đối thoại trực tiếp của Thuý Kiều.
B. Lời độc thoại nội tâm của Thuý Kiều
C. Lời kể tả của Nguyễn Du
D. Lời kể,tả của tác giả nhưng từ ngữ ý thức là của nhân vật Thuý Kiều.

2.Chữ "xuân"(trong câu: "Những mình nào biết có xuân là gì") có nghĩa là gì?
A. Hạnh phúc B. Tuổi trẻ
C. Tình yêu,vui thú D. Mùa xuân
Hãy lựa chọn đáp án chính xác nhất trong các phương án sau: