Tuần 29. Hồn Trương Ba, da hàng thịt

THIẾT KẾ BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ
Môn: NGỮ VĂN
Người thực hiện: Võ Thị Mai Hương
Trường THPT Buôn Đôn
Tuần 31
Tiết : 85-86
HỒN TRƯƠNG BA, DA HÀNG THỊT
(Trích)
Luu Quang Vu
MỤC TIÊU BÀI HỌC
Hiểu được bi kịch của con người khi bị đặt vào nghịch cảnh phải sống nhờ, sống vay mượn, sống tạm bợ và trái với tự nhiên khiến tâm hồn nhân hậu, thanh cao bị nhiễm độc và tha hoá bởi sự lấn át của thể xác thô lỗ, phàm tục.
- Cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn của những người lao động trong cuộc đấu tranh chống lại sự giả tạo và dung tục, bảo vệ quyền được sống đích thực cùng khát vọng hoàn thiện nhân cách.
- Thấy được Lưu Quang Vũ đặc sắc trên nhiều phương diện: Sự hấp dẫn của kịch bản văn học và nghệ thuật sân khấu; sự kết hợp giữa tính hiện đại với những giá trị truyền thống; sự phê phán mạnh mẽ và chất trữ tình ®»m th¾m, bay bæng.
LƯU QUANG VŨ
1948 - 1988
I. Tiểu dẫn:
1.Tác giả:
- Quê gốc: Đà Nẵng
- Sinh ra trong một gia đình có truyền thống nghệ thuật
- Bộc lộ năng khiếu nghệ thuật sớm

- Thành công ở nhiều lĩnh vực: thơ, truyện ngắn, vẽ tranh, soạn kịch…

- Là một hiện tượng của sân khấu kịch Việt nam hiện đại.
“ Ông đã mất nhưng những vở kịch còn mãi, là những "điều không thể mất" trong lòng những người đã yêu mến sân khấu kịch nói vang bóng một thời”.
- Tác phẩm tiêu biểu: Lời thề thứ chín, tôi và chúng ta, Nàng Xi-ta…
Lưu Quang Vũ và Xuân Quỳnh
a. Xuất xứ: Hư cấu sáng tạo từ một cốt truyện dân gian.
b. Thể loại: Kịch nói.
c. Giá trị:
- Là một trong những vở kịch đặc sắc nhất của Lưu Quang Vũ.
- Đặt ra nhiều vấn đề mới mẻ, có ý nghĩa tư tưởng, triết lý và nhân văn sâu sắc.
- Có sức hấp dẫn, thu hút mạnh mẽ đối với khán giả trong và ngoài nước.
2. Tác phẩm:

Hình ảnh trong vở kịch: “ Hồn Trương Ba, da hàng thịt” được công diễn tại sân khấu kịch Phú Nhuận
3. Đoạn trích:
a. Vị trí:
- Trích từ cảnh VII và đoạn kết của vở kịch.
- Thuộc phần cao trào và mở nút trong quá trình vận động kịch.

b. Ý nghĩa:
- Bộc lộ sâu sắc những mâu thuẫn, xung đột từ bên trong của con người.
- Thể hiện nội dung tư tưởng tác phẩm.

*So lu?c c?nh tru?c do?n trớch:

Nhân hậu,
Trong sạch,
Ngay thẳng
Uống nhiều rượu,
ham bán thịt,
không mặn mà
với chơi cờ, nước cờ
không còn
khoáng hoạt như trước
Thô lỗ, phũ phàng
Thú vui tao nhã, trí tuệ,
chơi cờ với nước
đi khoáng hoạt
Trú nhờ thể xác
dung tục của
hàng thịt
Trương
Ba
Trương ba ý thức được điều đó
nhưng không thể giải quyết
Nguyên nhân xung đột kịch
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
1. Hướng dẫn đọc và tìm hiểu xung đột kịch:
a. Hướng dẫn đọc:
Đọc phân vai:
Hồn Trương Ba: giọng đau khổ, bối rối.
Xác anh hàng thịt: giọng đắc thắng, tự tin.
Vợ Trương Ba: giọng từ tốn, chân quê.
Cái Gái: giọng cứng cỏi, hồn nhiên.
Lời dẫn của tác giả: giọng chậm rãi, gần với giọng kể chuyện.
b. Xung đột kịch:
Xung đột kịch bùng nổ qua các bước:
Hồn Trương Ba cảm thấy không thể sống nhờ xác người khác.
Hồn và Xác đối thoại với sự giễu cợt đắc ý của Xác làm Hồn càng khổ đau, bế tắc.
Thái độ của mọi người trong gia đình khiến hồn Trương Ba càng đau đớn, tuyệt vọng muốn kết thúc sự trớ trêu.
Hồn Trương Ba gặp gỡ, đối thoại với Đế Thích, nhận ra hành động cần thiết của mình.
Xung đột kịch bùng nổ như thế nào?
C. Nghệ thuật tạo xung đột kịch:
Tạo mâu thuẫn liên hoàn và tăng cấp
Nhận xét ban đầu về nghệ thuật tạo xung đột kịch của Lưu Quang Vũ ở đây?
2.Nhân vật Hồn Trương Ba:
HỒN TRƯƠNG BA
Màn đối thoại
với người thân
Màn đối thoại
giữa Hồn và Xác
Màn đối thoại
với Đế Thích
Màn kết
Th?o lu?n nhúm
Cử
chỉ
Xưng
hô
Mục
đích
Vị
thế

Nhận xét cuộc đối thoại của hồn Trương Ba
và xác anh hàng thịt ở các phương diện
Nhúm 1
Nhóm 4
Nhóm 3
Nhóm 2
Giọng
điệu
Nhóm 5
a. Màn đối thoại hồn Trương Ba và xác hàng thịt
Các phương diện
Hồn Trương Ba
Da hàng thịt
Mục đích

Phủ định sự lệ thuộc của linh hồn vào thể xác. Khẳng định linh hồn có đời sống riêng: nguyên vẹn, trong sạch và thẳng thắn


Khẳng định thể xác có sức mạnh ghê gớm, có khả năng át đi linh hồn cao khiết.
Xưng h«
Cử chỉ
Ôm đầu, đứng vụt dậy, than thở, bịt tai lại -> Uất ức, tức giận
L?c d?u
T? v? thuong h?i
M�y - Ta
->Khinh b?, xem thu?ng

ễng - Tụi
-> Ngang h�ng, thỏch th?c
Vị thế
Bị động, đuối lý, tuyệt vọng .
Thắng thế, buộc hồn quy phục..
-
Giọng điệu
Gi?n d?
Ngạo nghễ, thách thức
Màn độc thoại nội tâm của trương Ba
Những câu hỏi mang tính tự vấn
“Nhưng lẽ nào ta lại chịu thua mày, khuất phục mày và tự đánh mất mình? Nhưng có thật là không còn cách nào khác?”
-> Bộc lộ thái độ quyết liệt trong tranh đấu
- Đi đến khẳng định dứt khoát:
“Không cần cái đời sống do mày mang lại! Không cần!”
-> Quyết định không chung sống với thể xác dung tục của hàng thịt.

Xác đắc thắng.
Hồn bế tắc, lúng túng, đau khổ. Tuy nhiên, Hồn vẫn nói lên đưọc tiếng nói của mình, dù chỉ là yếu ớt đau khổ…
Cuộc đối thoại Hồn - Xác là cuộc đấu tranh giữa các mặt khác nhau trong một con người với ý nghĩa đa chiều: nội dung – hình thức, con người nhu cầu – con người thiên chức, cái cao cả - cái tầm thường

* Nhận xét chung:
b. Màn đối thoại giữa hồn Trương Ba và người thân:

Th?o lu?n nhúm

Ph?n ?ng c?a
v? ra sao?
Nguyờn nhõn


N hóm 3
Nhóm 2
Nhóm 1
Nhóm 4
Trước sự tha hoá và biến đổi của Trương Ba
Trước sự phản ứng
của người thân
Tâm trạng
củaTrương Ba
ra sao? Nguyên
nhân?
Phản ứng
của con dâu
ra sao?
Nguyên nhân
Phản ứng
của cháu gái
ra sao ?
Nguyên
nhân?
NGƯỜI THÂN
TRƯƠNG BA
MQH
Nguyên nhân
Tâm trạng
Phản ứng
Nguyên nhân
Vợ
Thông cảm và xót thương
Cháu
g¸i
Con
dâu
Quyết liệt và dữ dội
Thấu hiểu nhưng đau lòng vì bố mỗi ngày một khác
Nhân thấy sự thay đổi của chồng và đau lòng trước cảnh chồng chung
Buồn bã, đau khổ, muốn chết, muốn bỏ đi
Tâm hồn tuổi thơ không chấp nhận sự dung tục, tầm thường
-V? m?t: th?n th?.
C? ch?: run r?y.

Gi?ng núi: u?t ?c=> Vụ cựng dau kh?, b? t?c
Hiểu những gì mình đã gây ra cho người thân


"ễng bõy gi? cũn bi?t d?n ai n?a!"
; " ễng cũn dõu l� ụng n?a ";
"Tụi s? di bi?t d? ụng du?c th?nh thoi
v?i cụ h�ng th?t




"Con s? l?m, b?i con c?m th?y.
chớnh con cung khụng nh?n ra th?y."
“Ông nội tôi chết rồi, nếu ông nội tôi hiện hồn về
ông nội tôi sẽ bóp cổ ông…”
=> Bi k?ch d?y lờn d?n d?nh di?m, bu?c nhõn v?t ph?i ch?n l?a
C. Màn đối thoại với Đế Thích
Hãy chỉ ra sự khác nhau trong quan niệm sống của Trương Ba và Đế Thích?
Quan niệm của Đế Thích
Quan niệm của
Trương Ba
Khuyên Trương Ba chấp nhận vì thế giới vốn không toàn vẹn “Trên trời, dưới đất đều thế cả”
Không chấp nhận cảnh sống bên trong một đằng bên ngoài một nẻo. Muốn được là mình toàn vẹn.
=> D? Thớch quan ni?m v? cu?c d?i h?i h?t.
C. Màn đối thoại với đế thích
“Ông chỉ cần biết là cho tôi sống, còn sống như thế nào thì ông chẳng cần biết, đúng không?”
Trương Ba trách Đế Thích là rất thẳng thắn và hoàn toàn đúng đắn >Lòng tốt hời hợt chẳng đem lại điều gì tốt đẹp, nó có thể đẩy người khác vào bi kịch.
Vì sao Trương Ba từ chối nhập hồn vào xác Cu Tị.
Trương Ba cương quyết từ chối nhập hồn vào xác Cu Tị, ông không chấp nhận cuộc sống giả tạo.
->Khát vọng mãnh liệt của con người trong cuộc đấu tranh chống lại sự dung tục, giả tạo để hoàn thiện nhân cách.
d. Màn kết
Nêu ý nghĩa của hình ảnh màu xanh lá vườn và lời nói của mọi người?
Hồn Trương Ba hoá thân vào các sự vật thân thương, tồn tại vĩnh viễn bên cạnh những người thân yêu của mình.

* Ý nghĩa
Cuộc sống tuần hoàn theo quy luật của muôn đời.
Sự bất tử của linh hồn trong sự sống và trong lòng mọi người.
d. Màn kết
L?i Truong Ba:
- Tụi v?n ? li?n ngay bờn b� dõy, ngay trờn b?c c?a nh� ta, trong ỏnh l?a b� n?u com, c?u ao b� vo g?o.
Khụng ph?i mu?n thõn ai c?, tụi v?n ? dõy, trong vu?n cõy nh� ta, trong nh?ng di?u t?t l�nh c?a cu?c d?i.

L?i c?a Cỏi Gỏi:
- Cho nú m?c th�nh cõy m?i. ễng n?i t? b?o v?y.
Em có nhận xét gì
về ngôn ngữ của nhân vật
=> Ngôn ngữ nhân vật nhẹ nhàng, sâu lắng giàu chất thơ.
Màn kết với chất thơ sâu lắng đã đem lại âm hưởng thanh thoát cho một bi kịch lạc quan đồng thời truyền đi thông điệp về sự chiến thắng của Thiện, cái Đẹp và của sự sống đích thực.
III. TỔNG KẾT:
Qua đoạn trích, tác giả muốn gửi tới người đọc một thông điệp: Được sống làm người quý giá thật, nhưng được sống đúng là mình, sống trọn vẹn những giá trị mình vốn có và theo đuổi càng quý giá hơn.
-Sự sống chỉ thực sự có ý nghĩa khi con người được sống tự nhiên, hài hoà giữa thể xác và linh hồn. Con người phải luôn biết đấu tranh với những nghịch cảnh, với chính bản thân, chống lại sự dung tục để hoàn thiên nhân cách và vươn tới những giá trị tinh thần cao quý.

III. TỔNG KẾT:
2.Nghệ thuật
- Sự sáng tạo từ cốt truyện dân gian; tài dựng tình huống kịch, ngôn ngữ kịch trau chuốt, gợi cảm, có chiều sâu…
- Sự kết hợp giữa tính hiện đại và các giá trị truyền thống.
- Sự phê phán mạnh mẽ quyết liệt và chất trữ tình đằm thắm bay bổng.

.
IV. LUYỆN TẬP:
Gợi ý cách giải:
Hai hỡnh tu?ng h?n Truong Ba v� xỏc h�ng th?t ? dõy mang ý nghia ?n d?. M?t bờn d?i di?n cho s? trong s?ch, nhõn h?u v� khỏt v?ng s?ng thanh cao, x?ng dỏng v?i danh nghia con ngu?i v� m?t bờn l� s? t?m thu?ng, dung t?c. C? hai t?n t?i trong cựng m?t con ngu?i. Con ngu?i luụn d?u tranh d? ch?ng l?i s? dung t?c, gi? d?i d? ho�n thi?n nhõn cỏch.
B�i h?c
C?n ph?i ý th?c sõu s?c giỏ tr? s? s?ng: s?ng dỳng l� mỡnh, tr?n v?n v?i giỏ tr? mỡnh v?n cú v� luụn t? d?u tranh v?i nh?ng ngh?ch c?nh d? ho�n thi?n nhõn cỏch v� vuon t?i nh?ng giỏ tr? tinh th?n cao quý.
V. HƯỚNG DẪN HỌC TẬP Ở NHÀ:
- Làm bài tập SGK trang 154
- Soạn bài tiếp theo.
Rất mong được sự góp ý của quý thầy cô