Tuần 29. Hồn Trương Ba, da hàng thịt

MỤC TIÊU
-Hiểu được bi kịch của con người khi bi đặt vào nghịch cảnh: phải sống nhờ, sống mượn, sống tạm bợ trái tự nhiên khiến tâm hồn nhân hậu, thanh cao bị nhiễm độc và tha hóa bởi sự lấn át của thể xác thô lỗ, phàm tục.
- Cảm nhận được vẻ đẹp của tâm hồn của những người lao động trong cuộc đấu tranh chống lại sự giả tạo và dung tục, bảo vệ quyền được sống đích thực cùng khát vọng hoàn thiện nhân cách.
-Thấy được kịch LQV đặc sắc trên nhiều phuơng diện:
+ Sự hấp dẫn của kịch bản VH và NT sân khấu,
+ Sự kết hợp giữa tính h.đại với các g.trị truyền thống,
+ Sự phê phán mạnh mẽ, quyết liệt và chất trữ tình đằm thắm bay bổng.
Cấu trúc bài giảng
I. Tìm hiểu chung
II. Tìm hiểu chi tiết vb
III. Tổng kết
Tiết 85 + 86:
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
Tiết 85 + 86:
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
I.Tìm hiểu chung
1. Tác giả:
(1948-1988)
- Quê gốc : Đà Nẵng
- Gia đình : Trí thức
- Bản thân :
+ Từ 1965 -> 1970 : Nhập ngũ, p/vụ trong
quân chủng phòng quân
+ Từ 1970 -> 1978 : Xuất ngũ và làm đủ nghề
để sinh sống
+ Từ 1978 -> 1988 :
Biên tập viên Tạp chí sân khấu
Bắt đầu sáng tác kịch
- Sáng tác :
+ Nhiều thể loại : Soạn kịch, làm thơ, viết truyện ngắn, tiểu luận phê bình, viết báo, vẽ tranh..
+ Đặc biệt thành công trong thể loại : Kịch

Tiết 85 + 86:
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
I.Tìm hiểu chung
1. Tác giả:
(1948-1988)
- Quê gốc : Đà Nẵng
- Gia đình : Trí thức
- Bản thân :
- Sáng tác :
+ Nhiều thể loại : Soạn kịch, làm thơ, viết truyện ngắn, tiểu luận phê bình, viết báo, vẽ tranh..
+ Đặc biệt thành công trong thể loại : Kịch
Để lại khoảng > 50 vở kịch ->năng lực
sáng tạo phi thường
Nhiều vở kịch nhận được giải thưởng cao
- Hội diễn sân khấu toàn quốc N1980: “ Sống mãi tuổi 17 ”-> HCV
- Hội diễn s.khấu N1985: 1. “ Tôi và chúng ta ”
2. “ Người đi trước ”
3. “ Nguồn sáng trong thơ ”
4. “ Người trong cõi nhớ ”
5. “ Dòng sông Thu Bồn ”
6. “ Người tốt nhà số 5 ”
7. “ Vách đá nóng bỏng ”
8. “ Nữ kí giả ”
Đặc điểm kịch:
Tính thời sự,tính chiến đấu, hiện đại và giàu chất nhân văn
Tiết 85 + 86:
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
I.Tìm hiểu chung
1. Tác giả:
(1948-1988)
- Quê gốc : Đà Nẵng
- Gia đình : Trí thức
- Bản thân :
- Sáng tác : + Nhiều T.loại :Kịch,thơ,Tr.ngắn,
tiểu luận pbình, viết báo, vẽ tranh..
+ Đ.biệt thành công : Kịch
Để lại khoảng > 50 vở kịch
Nhiều vở kịch nhận được giải thưởng cao
Đặc điểm kịch:
Tính hiện đại + nhân văn
- Cuộc đời có nhiều thăng trầm
- Là một nghệ sĩ đa tài, một trong những nhà soạn kịch tài năng nhất
của nền văn học N.thuật VN hiện đại
-Được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về v.học N.thuật N2000
Lưu Quang Vũ
Một số hình ảnh về Lưu Quang Vũ
Xuân Quỳnh
Lưu Quang Vũ-Xuân Quỳnh
Lưu Quang Vũ
Một số hình ảnh về Lưu Quang Vũ
Gia đình Lưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh ( ảnh chụp năm 1975)
Gia đình lưu Quang vũ
Một số hình ảnh về Lưu Quang Vũ
Tiết 85 + 86:
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
I.Tìm hiểu chung
1. Tác giả:
2. Tác phẩm
* Sáng tác N 1981
* Tóm tắt nội dung vở kịch :
* Tãm t¾t néi dung vë kÞch : gåm 7 c¶nh
Trương Ba bắt đầu thay đổi tâm tính khiến
mọi người trong gia đình, bạn bè, xa lánh
chán ghét, bản thân vô cùng đau khổ.
Quyết định giải thoát chấp nhận cái chết,
h?n Truong Ba nh?p v�o m�u xanh cõy c?.
Đế Thích kết thân với
Trương Ba-một cao cờ
dưới hạ giới. Trương Ba
đột ngột qua đời
Trên Thiên đình, Nam Tào
Làm việc cẩu thả gạch
nhầm tên người chết là
Trương Ba
Bị thể xác xui khiến,
Trương ba định xuôi theo
ở lại với vợ hàng thịt
Lý trưởng sách nhiễu.
Trương Ba phải ở nhà hàng
thịt đến đêm mới được
về nhà
Xác hàng thịt đòi về nhà
Trương Ba. Mọi người ngỡ
ngàng song đành phải chấp
nhận
7
6
5
4
3
1
Nam Tào sửa sai bằng
cách cho hồn Trương Ba
nhập vào xác hàng thịt
để sống lại
Thắt nút
Phát triển
mở nút
Cao trào
2
Ti?n trỡnh c?a k?ch ?
Tiết 85 + 86:
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
I.Tìm hiểu chung
1. Tác giả:
2. Tác phẩm
* Sáng tác N 1981: ( Bối cảnh XH, Vh )
* Cốt truyện:
- Bắt nguồn từ truyện cổ dân gian cùng tên
- Sáng tạo thêm phần cuối:
Sau khi hồn Trương Ba nhập vào xác anh hàng thịt thì bao nhiêu chuyện rắc rối xảy ra : Với vợ con, làng xóm & bản thân…
+ Tập trung k.thác bi kịch của hồn Trương Ba trong thể xác hàng thịt
+ Đặt ra v/đề về lẽ sống con người qua :
Nỗi khổ “bên trong 1 đằng, bên ngoài 1 nẻo”
M.thuẫn cực độ giữa : Hồn ( thanh cao )
& xác ( phàm tục )
* Tóm tắt nội dung vở kịch :
Tiết 85 + 86:
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
I.Tìm hiểu chung
1. Tác giả:
2. Tác phẩm
* Sáng tác năm 1981
* Cốt truyện:
* Tóm tắt nội dung vở kịch :
* Giá trị:
Là một trong những vở kịch đặc sắc nhất của Lưu Quang Vũ, mang đậm dấu ấn của kịch VN đương đại
Có sức hấp dẫn , thu hút mạnh mẽ đối với khán giả trong và ngoài nước.
Áp – phích vở kịch “Hồn Trương Ba da hàng thịt” lần đầu tiên được công chiếu năm 1984

Phim HỒN TRƯƠNG BA DA HÀNG THỊT
Đạo diễn: Nguyễn Quang Dũng
Tiết 85 + 86:
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
I.Tìm hiểu chung
1. Tác giả:
2. Tác phẩm
3. Đoạn trích:
* Vị trí:
* Tãm t¾t néi dung vë kÞch : gåm 7 c¶nh
Trương Ba bắt đầu thay đổi tâm tính khiến
mọi người trong gia đình, bạn bè, xa lánh
chán ghét, bản thân vô cùng đau khổ.
Quyết định giải thoát chấp nhận cái chết,
h?n Truong Ba nh?p v�o m�u xanh cõy c?.
Đế Thích kết thân với
Trương Ba-một cao cờ
dưới hạ giới. Trương Ba
đột ngột qua đời
Trên Thiên đình, Nam Tào
Làm việc cẩu thả gạch
nhầm tên người chết là
Trương Ba
Bị thể xác xui khiến,
Trương ba định xuôi theo
ở lại với vợ hàng thịt
Lý trưởng sách nhiễu.
Trương Ba phải ở nhà hàng
thịt đến đêm mới được
về nhà
Xác hàng thịt đòi về nhà
Trương Ba. Mọi người ngỡ
ngàng song đành phải chấp
nhận
7
6
5
4
3
1
Nam Tào sửa sai bằng
cách cho hồn Trương Ba
nhập vào xác hàng thịt
để sống lại
Thắt nút
Phát triển
mở nút
Cao trào
2
Ti?n trỡnh c?a k?ch ?
Tiết 85 + 86:
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
I.Tìm hiểu chung
1. Tác giả:
2. Tác phẩm
3. Đoạn trích:
* Vị trí:
-Trích từ cảnh VII và đoạn kết của vở kịch.
-Thuộc phần cao trào và mở nút.
* Tóm tắt & nêu bố cục:
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
Tóm lược xung đột kịch ở những cảnh trước :
Trương Ba
Thể xác hàng thịt

Tr ú n h ờ
Thích uống
rượu,
thô lỗ,
cộc cằn.
Ham bán thịt,
Không mặn mà
với chơi cờ;
nước cờ không còn
khoáng hoạt
như trước.
Có thú vui
tao nhã,
trí tuệ,
Nước cờ
đi khoáng hoạt.
Nhân hậu ,
Trong sạch,
Ngay thẳng.
Trương Ba ý thức được điều đó
Nhưng không thể giải quyết!
Nguyên nhân xung đột kịch ở cảnh 7
Màn đối thoại
giữa Hồn và Xác
Màn đối thoại
với người thân
Màn đối thoại
với Đế Thích
Màn kết
H?N TRUONG BA
Ở cảnh 7:
Xung đột kịch đến cao trào, phải mở nút. Đó là các tình huống kịch ở phần trích qua 4 màn.
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
Bố cục: 4 phần
Màn kết
Màn đối thoại giữa hồnTrương Ba với Đế Thích
Màn đối thoại giữa hồnTrương Ba và người thân
Màn đối thoại giữa hồnTrương Ba và xác hàng thịt
Lớp 1: Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt
Lớp 2: Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và những người thân
Xung đột với những người xung quanh
Lớp 3: Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba với Đế Thích
Tác nhân
Kết
Trương Ba lựa chọn cái chết
Giải thoát
Bố cục
Xung đột kịch
Xung đột bản thân
Tiết 85 + 86:
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
I.Tìm hiểu chung
1. Tác giả:
2. Tác phẩm
3. Đoạn trích:
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Cuộc đối thoại
giữa hồn Trương Ba
và xác hàng thịt:
H?n Truong Ba: Khụng ! Khụng ! Tụi khụng mu?n s?ng nhu th? n�y mói! Tụi chỏn cỏi ch? ? khụng ph?i c?a tụi n�y l?m r?i, chỏn l?m r?i! Cỏi thõn th? k?nh c�ng thụ l? n�y, ta b?t d?u s? mi, ta ch? mu?n r?i xa mi t?c kh?c! N?u cỏi h?n c?a ta cú hỡnh thự riờng nh?, d? nú du?c tỏch ra kh?i cỏi xỏc n�y, dự ch? m?t lỏt!
Tiết 85 + 86:
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
I.Tìm hiểu chung
1. Tác giả:
2. Tác phẩm
3. Đoạn trích:
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Cuộc đối thoại
giữa hồn Trương Ba
và xác hàng thịt:
Có hay không có sự phụ thuộc của hồn vào xác?
Hồn Trương Ba
Xác hàng thịt
1. Cuộc đối thoại giữa hồn và xác:
Có hay không có sự phụ thuộc của hồn vào xác
Hồn Trương Ba
Xác hàng thịt
- Cho rằng :
“ Ta vẫn có 1 đ/sống riêng: nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn”
+ lí lẽ:
- Khẳng định:
“Ông không thể tách ra khỏi tôi được đâu”
+ Lí lẽ:
“2 ta đã hòa vào nhau làm 1 rồi”
“ông phải tồn tại nhờ tôi, chiều ..”
“chẳng có cách nào chối bỏ tôi..”
“tôi là cái h/cảnh mà ông buộc phải quy phục..là cái bình để chứa đựng linh hồn”
“mày không có tiếng nói,chỉ là xác..”
“chỉ là cái vỏ bên ngoài..không có tư tưởng, cảm xúc”
“..chỉ là những thứ thấp kém mà bất cứ con thú nào cũng có..”
- Chứng minh: Ảnh hưởng sức mạnh ghê gớm của mình nhiều khi lấn át cả linh hồn cao khiết của hồn:
+ DC:
1. Cuộc đối thoại giữa hồn và xác:
Có hay không có sự phụ thuộc của hồn vào xác
Hồn Trương Ba
Xác hàng thịt
- Cho rằng:
“ Ta vẫn có 1 đ/sống riêng: nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn”
- K/định:
“Ông không thể tách ra khỏi tôi được đâu”
“Đấy là mày chứ, chân tay mày, hơi thở ..”
- Chứng minh: Ảnh hưởng sức mạnh ghê gớm của mình nhiều khi lấn át cả linh hồn cao khiết của hồn:
+ DC:
khi ở cạnh vợ tôi: chân tay run rẩy..
Món tiết canh, cổ hũ, khấu đuôi… không làm ông lâng lâng cảm xúc sao
Tôi đã cho ông sức mạnh..ông tát con tóe máu mồm, máu mũi ..
- Phủ nhận những DC xác nêu ra không phải là hành động x/phát từ ý thức của mình:
- Cho rằng: Đó là những lí lẽ ti tiện không thể chấp nhận được ..nhưng lại đuối lí không phản kháng được
-> Linh hồn không thể nguyên vẹn, trong sạch khi chiều theo những đòi hỏi của xác
1. Cuộc đối thoại giữa hồn và xác:
Có hay không có sự phụ thuộc của hồn vào xác
Hồn Trương Ba
Xác hàng thịt
=> Tâm trạng của Trương Ba:
- Cay đắng, uất ức, tuyệt vọng khi thấy mình đã lâm vào một nghịch cảnh trớ trêu:
Được sống nhưng là sống nhờ xác kẻ khác & bị nó điều khiển, sai khiến khiến tâm hồn ngày càng bị tha hóa mà không có cách gì thoát ra được
-> C/s đáng hổ thẹn : sống chung với sự dung tục và bị sự dung tục đồng hóa.
=> Xác đưa giải pháp:
+ Sống hòa thuận:
+ Khi có 1 mình: Hồn vẫn nguyên
vẹn, trong sạch…
+ Làm việc xấu : Đổi cho xác…
Cao trào của bi kịch
càng được đẩy cao hơn
Tiết 85 + 86:
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
Cử
chỉ
Xưng
hô.
Lí lẽ,
lập luận
Nhìn lại cuộc đối thoại của hồn Trương
Ba và xác hàng thịt ở các phương diện.
Giọng
điệu
Và cho biết :
+ trong cuộc đối thoại này phần thắng nghiêng
về nhân vật nào?
+ T/g kịch bản muốn gửi gắm điều gì qua màn
đối thoại ấy ?
I.Tìm hiểu chung
1. Tác giả:
2. Tác phẩm
3. Đoạn trích:
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Cuộc đối thoại
giữa hồn Trương Ba
và xác hàng thịt:
Các phương diện
Hồn Trương Ba
Da hàng thịt

Xưng hô
Mày – Ta
->Khinh bỉ, xem thường
Ông – Tôi
->Ngang hàng thách thức
Từ giận dữ, khinh bỉ, mắng mỏ,phủ nhận “vô lí”, “ nói láo”, “im đi”. …..đến lúng túng ngậm ngùi thấm thía tuyệt vọng kêu than phản ứng yếu ớt bằng những câu nói nhát ngừng:“Ta…ta..đã bảo là mày im đi ! ” “Nhưng…nhưng…”.. ( tuyệt vọng kêu) “Trời ! ”
Giọng điệu
Khi mỉa mai,ngạo nghễ thách thức,châm chọc.. khi buồn rầu, thì thầm an ủi ranh mãnh..
Vị thế
Cử chỉ
Ôm đầu, đứng vụt dậy,nhìn chân tay, thân thể, bịt tai lại ->Uất ức, tức giận, bất lực.
Lắc đầu, an ủi
-> Tỏ vẻ thương hại
1. Cuộc đối thoại giữa hồn và xác:
Có hay không có sự phụ thuộc của hồn vào xác
Hồn Trương Ba
Xác hàng thịt
- Ở vào thế yếu, bị động, kháng cự
yếu ớt, đuối lí tuyệt vọng
-> Thua cuộc, chấp nhận trở lại
vào xác hàng thịt
1. Cuộc đối thoại giữa hồn và xác:
Có hay không có sự phụ thuộc của hồn vào xác
Hồn Trương Ba
Xác hàng thịt
- Ở vào thế yếu, bị động, kháng cự
yếu ớt, đuối lí tuyệt vọng
-> Thua cuộc, chấp nhận trở lại
vào xác hàng thịt
- Ở vào thế chủ động : Đặt nhiều
câu hỏi phản biện, lí lẽ giảo hoạt
-> Thắng thế, buộc được hồn
Trương Ba quy phục


1. Cuộc đối thoại giữa hồn và xác:
- Bi kịch không được sống là chính mình.
Cảnh Báo: khi con người phải sống trong dung tục thì tất yếu cái dung tục sẽ ngự trị, sẽ thắng thế và lấn át, tàn phá những gì là trong sạch, đẹp đẽ và cao quý trong con người
Ca ngợi cuộc đấu tranh chống lại cái xấu, cái ác của con người.
Đặt ra vấn đề: Con người cần phải sống hài hoà giữa tâm hồn và thể xác.
1. Cuộc đối thoại giữa hồn và xác:
* Hàm ý mà tác giả muốn gửi gắm:
- Con người không thể chỉ sống bằng thân xác mà cũng không thể chỉ sống bằng linh hồn
-> Vì thế : Đừng bỏ bê thân xác để chỉ biết đến linh hồn
& Cũng đừng chạy theo thân xác mà trở về với bản năng nguyên thủy

- Cuộc đ/tranh giữa linh hồn & thể xác chính là cuộc đ/tranh giữa :
Đạo đức – Tội lỗi ;
Khát vọng – Dục vọng ;
Phần “người” – phần “con” trong mỗi con người

Tiết 85 + 86:
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
I.Tìm hiểu chung
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Cuộc đối thoại
giữa hồn và xác:
2. Cuộc đối thoại
giữa hồn Trương Ba
và những người thân
Vấn đề đặt ra

Phản ứng
của vợ ra
sao?
Nguyên
nhân?
Trước sự tha hóa và biến đổi của Trương Ba.
Trước phản ứng của người thân.

Tâm trạng
của Trương
Ba ra sao?
Nguyên nhân?

Phản ứng
của con dâu
ra sao?
Nguyên nhân?
Phản ứng
của cháu gái
ra sao?
Nguyên
nhân?

Người thân
Trương Ba
MQH
Nguyên nhân.
Tâm trạng
Phản ứng.
Nguyên nhân.
Vợ
Cháu gái
Con dâu
Nhận thấy sự thay đổi của chồng và đau khổ trước tình cảnh chồng chung.
Buồn bã đau khổ muốn chết, muốn bỏ đi, định nhường chồng cho cô hàng thịt
“Ông bâygiờ còn biết đến ai nữa!.
Ông đâu còn là ông nữa..Tôi sẽ đi biệt để ông
được thảnh thơi với cô hàng thịt.”
Người thân
Trương Ba
MQH
Nguyên nhân.
Tâm trạng
Phản ứng.
Nguyên nhân.
Vợ
Cháu gái
Con dâu
Nhận thấy sự thay đổi của chồng và đau khổ trước tình cảnh chồng chung.
Buồn bã đau khổ muốn chết, muốn bỏ đi, định nhường chồng cho cô hàng thịt
Thông cảm, xót thương, đau khổ nói ra sự thật
Thấu hiểu nhưng đau lòng nhận thấy bố ngày một đổi khác
Con sợ lắm, bởi con cảm thấy, đau đớn thấy…
mỗi ngày thầy một đổi khác dần, mất mát dần,
tất cả cứ như lệch lạc, nhòa mờ dần đi, đến nỗi có lúc
chính con cũng không nhận ra thầy nữa…làm sao giữ
được thầy ở lại, hiền hậu, vui vẻ, tốt lành như
thầy của chúng con xưa kia? Làm thế nào, thầy ơi ?
Người thân
Trương Ba
MQH
Nguyên nhân.
Tâm trạng
Phản ứng.
Nguyên nhân.
Vợ
Cháu gái
Con dâu
Nhận thấy sự thay đổi của chồng và đau khổ trước tình cảnh chồng chung.
Buồn bã đau khổ muốn chết, muốn bỏ đi, định nhường chồng cho cô hàng thịt
Thấu hiểu nhưng đau lòng nhận thấy bố ngày một đổi khác
Quyết liệt và dữ dội, căm ghét , nhất quyết không nhận ông
Tâm hồn tuổi thơ vốn trong sạch, không chấp nhận sự tầm thường dung tục.
Thông cảm, xót thương, đau khổ nói ra sự thật
“Ông nội tôi chết rồi nếu ông nội tôi hiện hồn
về ông nội tôi sẽ bóp cổ ông… Từ nay ông không được
động vào cây cối trong vườn ông tôi nữa!...ông chiết cây cam
bàn tay giết lợn của ông làm gãy tiệt cái chồi non,chân ông
to bè như cái xẻng,giẫm lên nát cả cây sâm quý mới ươm!
Ông nội đời nào phũ phàng như vây!...Ông xấu lắm, ác lắm!
Cút đi ! Lão đồ tể, cút đi !”
Người thân
Trương Ba
MQH
Nguyên nhân.
Tâm trạng
Phản ứng.
Nguyên nhân.
Vợ
Cháu gái
Con dâu
Nhận thấy sự thay đổi của chồng và đau khổ trước tình cảnh chồng chung.
Buồn bã đau khổ muốn chết, muốn bỏ đi, định nhường chồng cho cô hàng thịt
Thấu hiểu nhưng đau lòng nhận thấy bố ngày một đổi khác
Tâm hồn tuổi thơ vốn trong sạch, không chấp nhận sự tầm thường dung tục.
-Vẻmặt:Thẫn thờ, lạnh ngắt như tảng đá.
-Cử chỉ:Tay ôm đầu.
-Điệu bộ:Run rẫy lập cập
-Giọng điệu: Nhẫn nhục, cầu cứu

=>Vô cùng đau
đớn, bế tắc.
Hiểu những gì mình đã, đang và sẽ làm cho người thân là rất tệ hại mặc dù không hề muốn.
Thông cảm, xót thương, đau khổ nói ra sự thật
Quyết liệt và dữ dội, căm ghét , nhất quyết không nhận ông
Nguyên nhân khiếnTrương Ba & người thân rơi vào bất ổn và phải chịu đau khổ là do đâu ?
Người thân
Trương Ba
MQH
Nguyên nhân.
Tâm trạng
Phản ứng.
Nguyên nhân.
Vợ
Cháu gái
Con dâu
Nhận thấy sự thay đổi của chồng và đau khổ trước tình cảnh chồng chung.
Buồn bã đau khổ muốn chết, muốn bỏ đi, định nhường chồng cho cô hàng thịt
Thấu hiểu nhưng đau lòng nhận thấy bố ngày một đổi khác
Tâm hồn tuổi thơ vốn trong sạch, không chấp nhận sự tầm thường dung tục.
-Vẻmặt:Thẫn thờ, lạnh ngắt như tảng đá.
-Cử chỉ:Tay ôm đầu.
-Điệu bộ:Run rẫy lập cập
-Giọng điệu: Nhẫn nhục, cầu cứu

=>Vô cùng đau
đớn, bế tắc.
Hiểu những gì mình đã, đang và sẽ làm cho người thân là rất tệ hại mặc dù không hề muốn.
=>Nguyên nhân là do cảnh ngộ mà Trương Ba đã lâm vào:
Trong thân thể anh hàng thịt, Tr.Ba đã không còn là mình ( Thể xác đang xâm chiếm, lấn lướt & tha hóa linh hồn Tr.Ba ) -> Tất cả người thân đều nhận thấy,lo lắng, đau đớn & bế tăc khi phải nói đến điều đó
Thông cảm, xót thương, đau khổ nói ra sự thật
Quyết liệt và dữ dội, căm ghét , nhất quyết không nhận ông
Người thân
Trương Ba
MQH
Nguyên nhân.
Tâm trạng
Phản ứng.
Nguyên nhân.
Vợ
Cháu gái
Con dâu
Nhận thấy sự thay đổi của chồng và đau khổ trước tình cảnh chồng chung.
Buồn bã đau khổ muốn chết, muốn bỏ đi, định nhường chồng cho cô hàng thịt
Thông cảm và xót thương.
Thấu hiểu nhưng đau lòng nhận thấy bố ngày một đổi khác
Quyết liệt và dữ dội
Tâm hồn tuổi thơ vốn trong sạch, không chấp nhận sự tầm thường dung tục.
-Vẻmặt:Thẫn thờ, lạnh ngắt như tảng đá.
-Cử chỉ:Tay ôm đầu.
-Điệu bộ:Run rẫy lập cập
-Giọng điệu: Nhẫn nhục, cầu cứu

=>Vô cùng đau
đớn, bế tắc.
Hiểu những gì mình đã, đang và sẽ làm cho người thân là rất tệ hại mặc dù không hề muốn.
 Xung ®ét kÞch ®­îc ®Èy lªn; m©u thuÉn liªn hoµn vµ t¨ng cÊp.

Tiết 85 + 86:
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
I.Tìm hiểu chung
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Cuộc đối thoại
giữa hồn và xác:
2. Cuộc đối thoại
giữa hồn Trương Ba
và những người thân
So sánh với tâm trạng của hồn Tr. Ba khi đối thoại với xác hàng thịt, tâm trạng của Tr.Ba lúc này có gì khác?
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ

2. Cuộc đối thoại giữa Trương Ba với người thân.
Màn đối thoại
với xác hàng thịt:
Tuyệt vọng,
bất lực, cam chịu.
Chấp nhận chung
sống với xác
thịt dung tục.



Màn đối thoại
Với người thân:
Vô cùng đau đớn


Trương Ba
"Ta.ta. không muốn nghe;
Nhưng.nhưng.;
Trời".
=> nhập vào xác hàng thịt.
So sánh tâm trạng và thái độ của Trương Ba ở phần kết màn đối thoại với hàng thịt.
bởi không chỉ mình ông khổ mà những người thân của ông cũng phải chịu cảnh đau khổ & đảo lộn c/sống, thậm chí họ còn đau khổ hơn lúc chôn ông xuống đất
-> BI KỊCH ĐƯỢC ĐẨY ĐẾN ĐỈNH ĐIỂM BUỘC NHÂN VẬT PHẢI ĐỨNG TRƯỚC SỰ LỰA CHỌN
Màn độc thoại nội tâm của Trương Ba
- Những câu hỏi mang tính tự vấn
“Nhưng lẽ nào ta lại chịu thua mày, khuất phục mày và tự đánh mất mình? Nhưng có thật là không còn cách nào khác? ”
=>Bộc lộ thái độ quyết liệt trong tranh đấu
- Đi đến khẳng định dứt khoát:
“Không cần cái đời sống do mày mang lại !Không cần!”
=> Quyết định cự tuyệt từ bỏ lối sống không phải là mình, quyết tâm không chung sống với thể xác dung tục của hàng thịt
( Hành động : Lập cập nhưng quả quyết…gọi Đế Thích…)
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ

2. Cuộc đối thoại giữa Trương Ba với người thân.
Màn đối thoại
với xác hàng thịt:
Tuyệt vọng,
bất lực, cam chịu.
Chấp nhận chung
sống với xác
thịt dung tục.



Màn đối thoại
Với người thân:
Vô cùng đau đớn.
Song ,kiên quyết,
dứt khoát, không
sống chung
với xác thịt
dung tục


Trương Ba
 §Ønh ®iÓm cña bi kÞch, nh©n vËt kh«ng tho¶ hiÖp mµ ®Êu tranh m¹nh mÏ quyÕt liÖt => vÎ ®Ñp t©m hån cao quý cña ng­êi lao ®éng trong cuéc ®Êu tranh víi c¸i dung tôc tù hoµn thiÖn nh©n c¸ch.
So sánh tâm trạng và thái độ của Trương Ba ở phần kết màn đối thoại với hàng thịt.
Tiết 85 + 86:
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
I.Tìm hiểu chung
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Cuộc đối thoại
giữa hồn và xác:
2. Cuộc đối thoại
giữa hồn Trương Ba
và những người thân
3. Cuộc đối thoại với
Đế Thích
* Lời thoại của Trương Ba:
“Tôi không thể mang thân thể anh hàng thịt…”
“Không thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo”
Không chấp nhận cái cảnh phải sống bên trong một đằng bên ngoài một nẻo, muốn được là mình “toàn vẹn”
* Lời thoại của Đế Thích:
- “ Thế ông ngỡ…toàn vẹn cả ư?
“Tôi đâu có được sống theo những điều tôi nghĩ”
“Ngay cả Ngọc Hoàng phải khuôn ép mình…”
“Dưới đất trên trời đều thế cả”.
Khuyên Trương Ba chấp nhận vì thế giới vốn không toàn vẹn: “Dưới đất trên trời đều thế cả”
=>Đế Thích có cái nhìn quan liêu hời hợt về cuộc sống con người nói chung và với Trương Ba nói riêng.
Hãy chỉ ra sự khác nhau trong quan niệm của Trương Ba và Đế Thích về ý nghĩa sự sống ?
Tiết 85 + 86:
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
I.Tìm hiểu chung
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Cuộc đối thoại
giữa hồn và xác:
2. Cuộc đối thoại
giữa hồn Trương Ba
và những người thân
3. Cuộc đối thoại với
Đế Thích
* Lời thoại của Trương Ba:
- “Ông chỉ nghĩ đơn giản là cho tôi sống…ông chẳng biết”

-> Lời trách thẳng thắn & hoàn toàn đúng đắn : Lòng tốt hời hợi chẳng đem lại điều gì thực sự có ý nghĩa cho ai mà sự vô tâm còn tệ hại hơn, nó đẩy người khác vào nghịch cảnh, bi kịch
Lời trách móc của Trương Ba đối với Đế Thích “Ông chỉ nghĩ đơn giản là cho tôi sự sống còn sống như thế nào ông chẳng cần biết”. Lời trách đó có đúng không ?
* Lời thoại của Đế Thích:
-“ Thế …toàn vẹn cả ư?
“Tôi đâu có … nghĩ”
“Ngay cả Ng.Hoàng..”
“Dưới đất trên trời ..”.
Khuyên Trương Ba cháp nhận vì thế giới vốn không toàn vẹn: “Dưới đất trên trời đều thế cả”
Đế Thích lại đưa ra giải pháp cho hồn Trương Ba nhập vào cụ Tị. Trương Ba có chấp nhận không. Vì sao?
Tiết 85 + 86:
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
I.Tìm hiểu chung
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Cuộc đối thoại
giữa hồn và xác:
2. Cuộc đối thoại
giữa hồn Trương Ba
và những người thân
3. Cuộc đối thoại với
Đế Thích
* Lời thoại của Trương Ba:

- Quyết định của hồn Trương Ba:
+ “ Trẻ con phải là trẻ con, người lớn phải ra người lớn” -> quyết định không nhập vào cu Tị
* Lời thoại của Đế Thích:
- Giải pháp của Đế Thích :
Đề nghị Trương Ba nhập vào xác cu Tị để tiếp tục được sống.
Tiết 85 + 86:
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
I.Tìm hiểu chung
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Cuộc đối thoại
giữa hồn và xác:
2. Cuộc đối thoại
giữa hồn Trương Ba
và những người thân
3. Cuộc đối thoại với
Đế Thích
* Lời thoại của Trương Ba:
- Quyết định của hồn Trương Ba:
+ không nhập vào cu Tị.

+ hiểu ra rằng: “Có những cái sai không thể sửa được. Chắp vá gượng ép chỉ càng làm sai thêm”.

-> Đây là quyết định đầy tình thương và lòng nhân ái -> dẫn đến tính hợp lí của vở kịch ( mở nút).
* Lời thoại của Đế Thích:
- Giải pháp của Đế Thích :
Đề nghị Trương Ba nhập vào xác cu Tị để tiếp tục được sống.
Ý nghĩa của quyết định đó?
Ý nghĩa của màn đối thoại giữa hồn Trương Ba và Đế Thích ?
Tiết 85 + 86:
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
I.Tìm hiểu chung
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Cuộc đối thoại
giữa hồn và xác:
2. Cuộc đối thoại
giữa hồn Trương Ba
và những người thân
3. Cuộc đối thoại với
Đế Thích
* Lời thoại của Trương Ba:
 Ý nghĩa : Muốn được sống là chính mình, sống có sự hài hoà giữa thể xác với tâm hồn, sống phải có ý nghĩa.
* Lời thoại của Đế Thích:



Ý nghĩa: Hạnh phúc là được sống.

Tiết 85 + 86:
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
I.Tìm hiểu chung
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Cuộc đối thoại
giữa hồn và xác:
2. Cuộc đối thoại
giữa hồn Trương Ba
và những người thân
3. Cuộc đối thoại với
Đế Thích
4. Màn kết
Ý nghĩa của màn đối thoại giữa hồn Trương Ba và Đế Thích ?
=>Ý nghĩa:
- Khát vọng mãnh liệt của con người trong cuộc đấu tranh quyết liệt chống lại sự dung tục, giả tạo, để bảo vệ quyền được sống toàn vẹn hợp với lẽ tự nhiên, cùng sự hoàn thiện nhân cách.
- Thông điệp mà t/g muốn gửi gắm về c/sống h.tại: Sự thờ ơ, tắc trách; không thể sửa sai bằng việc làm chủ quan, gượng ép; C/sống là đáng quý nhưng không thể sống bằng mọi giá…
Tiết 85 + 86:
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
I.Tìm hiểu chung
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Cuộc đối thoại
giữa hồn và xác:
2. Cuộc đối thoại
giữa hồn Trương Ba
và những người thân
3. Cuộc đối thoại với
Đế Thích
4. Màn kết
Em hãy tóm tắt nội dung của đoạn kết ?
Nội dung :
+ Hồn Trương Ba trả lại xác cho anh hàng thịt, chấp nhận cái chết để linh hồn được trong sạch
+ Hóa thân vào những sự vật thân thương, tồn tại vĩnh viễn bên những người thân yêu của mình.
+ Cái gái lấy những hạt na vùi xuống đất.
- ý nghĩa:
"Vườn cây rung rinh ánh sáng,.Giữa màu xanh cây vườn, Trương Ba chập chờn xuất hiện."
Nêu ý nghĩa của hình ảnh màu xanh lá vườn và lời nói của mọi người?
Tiết 85 + 86:
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
I.Tìm hiểu chung
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Cuộc đối thoại
giữa hồn và xác:
2. Cuộc đối thoại
giữa hồn Trương Ba
và những người thân
3. Cuộc đối thoại với
Đế Thích
4. Màn kết
- ý nghĩa:
+ Cuộc sống lại tuần hoàn theo quy luật của muôn đời.
+ Sự bất tử của linh hồn trong sự sống & trong lòng mọi người
+ Niềm tin vào tương lai, niềm tin vào sự chiến thắng của cái Thiện, cái Đẹp và của sự sống đích thực.
- Ngôn ngữ nhân vật
Em có nhận xét gì về ngôn ngữ của nhân vật ?
Lời Trương Ba:
- Tôi vẫn ở liền ngay bên bà đây, ngay trên bậc cửa nhà ta,
trong ánh lửa bà nấu cơm, cầu ao bà vo gạo, trong cái cơi bà
đựng trầu, con dao bà giẫy cỏ.
- Không phải mượn thân ai cả, tôi vẫn ở đây, trong vườn cây nhà ta,
trong những điều tốt lành của cuộc đời, trong mỗi trái cây cái Gái nâng niu...
Lời của cái Gái
- Cho nó mọc thành cây mới. Ông nội tớ bảo vậy. Những cây sẽ nối nhau mà lớn khôn. Mãi mãi.



Tiết 85 + 86:
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
I.Tìm hiểu chung
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Cuộc đối thoại
giữa hồn và xác:
2. Cuộc đối thoại
giữa hồn Trương Ba
và những người thân
3. Cuộc đối thoại với
Đế Thích
4. Màn kết
Nội dung :
- ý nghĩa:
- Ngôn ngữ nhân vật nhẹ nhàng, sâu lắng giàu chất trữ tình đằm thắm, bay bổng
"Màn kết với chất thơ sâu lắng đã đem lại âm hưởng thanh thoát cho một bi kịch lạc quan đồng thời truyền đi thông điệp về sự chiến thắng của cái Thiện, cái Đẹp và của sự sống đích thực."
TS.Nguy?n Ki?u Tõm
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
III. Tổng kết :

1.Nội
dung
Bi kịch của con người khi bị đặt vào trong nghịch cảnh: hồn này xác nọ, bị nhiễm cái dung tục và tha hoá
Vẻ đẹp tâm hồn của những người lao động trong cuộc đấu tranh chống lại sự giả tạo và dung tục để vươn tới sự hoàn thiện nhân cách.
2.Nghệ
thuật
Sự hấp dẫn của kịch bản văn học và nghệ thuật sân khấu.
Sự kết hợp hài hoà giữa tính hiện đại và các giá trị truyền thống
Phê phán mạnh mẽ, quyết liệt và chất trữ tình đằm thắm, bay bổng.
Nội dung được đặt ra trong tác phẩm này là gì?
Nét đặc sắc về nghệ thuật t/p?
Tiết 85 + 86:
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
I.Tìm hiểu chung
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Cuộc đối thoại
giữa hồn và xác:
2. Cuộc đối thoại
giữa hồn Trương Ba
và những người thân
3. Cuộc đối thoại với
Đế Thích
4. Màn kết
III. Tổng kết:
Nội dung;
2. Nghệ thuật:
- Sự hấp dẫn của kịch bản VH & N.t sân khấu
- Kết hợp giữa hiện đại & các giá trị truyền thống; Sự phê phán mạnh mẽ, quyết liệt & chất trữ tình đằm thắm, bay bổng
- Tình huống : bất ngờ, tự nhiên , kết thúc ấm ấp tình người.
- Hành động nhân vật phù hợp với tình huống kịch.
- Ngôn ngữ nhân vật sinh động, linh hoạt gắn liền với tâm trạng, tình cảnh cụ thể.
- N.thuật tạo x.đột kịch: Liên hoàn & tăng cấp
Hồn Trương Ba
tự nhận thấy không
thể sống “hồn này
xác nọ”
Mọi người trong gia
đình xa lánh-> Hồn
Trương Ba tuyệt vọng
Hồn và Xác đối thoại
-> Hồn đau khổ, bế tắc
Hồn Trương Ba gặp gỡ
Đế Thích-> Đấu tranh để
lựa chọn cách sống.
-Nghệ thuật tạo xung đột kịch:
Liên hoàn và tăng cấp
Tiết 85 + 86:
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
I.Tìm hiểu chung
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Cuộc đối thoại
giữa hồn và xác:
2. Cuộc đối thoại
giữa hồn Trương Ba
và những người thân
3. Cuộc đối thoại với
Đế Thích
4. Màn kết
III. Tổng kết:
Ghi nhớ : SGK
Được sống làm người quý giá thật.
- Sống đúng là mình, sống trọn vẹn những giá trị mình vốn có và theo đuổi còn quý giá hơn.
Sự sống thực sự có ý nghĩa khi con người được sống tự nhiên.
Con người phải luôn biết đấu tranh để tự hoàn thiện mình.
IV. LUYỆN TẬP: Chọn phương án đúng
c.Cần phải ý thức sâu sắc giá trị sự sống: sống đúng là mình, trọn vẹn với giá trị mình vốn có và luôn tự mình đấu tranh với những nghịch cảnh để hoàn thiện nhân cách và vươn tới những giá trị tinh thần cao quý.
b.Cần phải ý thức sâu sắc giá trị ph?n h?n : Vỡ ph?n h?n s? giỳp con ngu?i s?ng thanh cao, trong sỏng, d?p d? v� chi?n th?ng t?t c? nh?ng ngh?ch c?nh ộo le c?a cu?c s?ng.
a.Cần phải ý thức sâu sắc giá trị ph?n xỏc : Vỡ ph?n xỏc s? giỳp con ngu?i t?n t?i, d? hu?ng th? t?t c? nh?ng giỏ tr? c?a cu?c d?i ban t?ng cho con ngu?i.
Một trong những bài học mà chúng ta rút ra qua đoạn trích Hồn Trương Ba da hàng thịt là:
IV. Luyện tập
G?i ý
-Hai hỡnh tu?ng h?n Truong Ba v� xỏc h�ng th?t ? dõy mang ý nghia ?n d?. M?t bờn d?i di?n cho s? trong s?ch, nhõn h?u v� khỏt v?ng s?ng thanh cao, x?ng dỏng v?i danh nghia con ngu?i v� m?t bờn l� s? t?m thu?ng dung t?c. C? hai cựng t?n t?i trong m?t con ngu?i. Di?u dỏng trõn tr?ng l� con ngu?i luụn bi?t d?u tranh ch?ng l?i s? dung t?c d? ho�n thi?n nhõn cỏch.
B�i h?c
-C?n ph?i ý th?c sõu s?c giỏ tr? s? s?ng: s?ng dỳng l� mỡnh, tr?n v?n v?i giỏ tr? mỡnh v?n cú v� luụn t? mỡnh d?u tranh v?i nh?ng ngh?ch c?nh d? ho�n thi?n nhõn cỏch v� vuon t?i nh?ng giỏ tr? tinh th?n cao quý.
Bài tập 1: Nhập vai vào nhân vật Đế Thích và hồn Trương Ba để tái hiện lại đối thoại của họ.
Bài tập 2 : Hãy viết một đoạn kết khác cho vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”.
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
III. Tổng kết

Bài tập củng cố
Câu 1: Sắp xếp các ý sau thành một văn bản tóm tắt truyện cổ dân gian "Hồn Trương Ba, da hàng thịt"
Quan tiến hành phép thử bằng cách ra lệnh cho đương sự lần lượt làm hai việc: mổ lợn và đánh cờ.
B. Có ông Trương Ba rất cao cờ, một hôm đột ngột chết. Tiếc tài đánh cờ của người nông dân ấy, tiên Đế Thích dùng phép cho hồn của Trương Ba nhập vào xác một anh hàng thịt mới chết để tiếp tục sống.
C. Vậy là xảy ra chuyện tranh chấp chồng giữa hai người vợ, phải đưa lên quan xử.
D. Đương sự thậm chí không biết cầm dao mổ lợn như thế nào cho thuận, nhưng lại rất linh hoạt trong những nước cờ. Quan bèn quyết định cho bà Trương Ba mang chồng về.
1. A- B - C - D
2. B - C - A - D
3. C - B - A - D
4. D - B - C - A
2
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
III. Tổng kết

Bài tập củng cố
Câu 2. Câu nói " không thể bên trong một đàng, bên ngoài một nẻo được. Tôi muốn được là tôi trọn vẹn" của hồn Trương Ba thể hiện ý thức của ông về vấn đề gì?
A. Con người phải có lý tưởng, khát vọng sống
B. Con người phải có lời nói đi đôi với việc làm.
C. Con người là một thể thống nhất, hồn và xác phải hài hoà.
D. Con người phải có cuộc sống đầy đủ về vật chất và tinh thần.
C
Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lưu Quang Vũ
III. Tổng kết

Bài tập củng cố
Câu 3. Khi Trương Ba chết hẳn, không phải ở tong tình trạng "bên trong một đàng, bên ngoài một nẻo " nữa lại là lúc ông được sống trong sự gần gũi, tình yêu thương của những người thân. Tác giả muốn nói gì qua chi tiết này?
A. Cuộc sống chỉ có ý nghĩa khicon người không phảI sống nhờ, sống gửi, sống chắp vá.
B. Khi có được vẻ đẹp cao quý của tâm hồn, con người sẽ trở nên bất tử.
C. Những con người cao quý như Trương Ba vẫn luôn có mặt giữa cuộc sống hằng ngày của gia đình, của mỗi chúng ta.
D. Con người chỉ thực sự có hạnh phúc khi được sống bên cạnh người thân, trong tình yêu thương của mọi người.
C
Đã là hồn Trương Ba
Sao còn da hàng thịt?
Đứng khuất sau cánh gà
Ngậm cười ra nước mắt.
Bạn tôi tay nắm chặt
Muốn giật tấm màn trò
Sao cứ phải vòng vo
Mượn giả để nói thật?
Đời có chút phần hồn
Vàng ròng này khó giữ
Cả hai phía màn nhung
Mình làm mình không dễ
Trăm rủi, chẳng một may
Liệu rồi khi nhắm mắt?
Thôi, gửi da vào đất
Gửi hồn vào “hương cây”.
Gửi hồn vào hương cây - Nguyễn Vũ Tiềm-
“Kịch của Lưu Quang Vũ không những đem hơi thở tươi rói của xã hội
vào từng phân cảnh mà người xem còn tìm ra ở đấy chất sáng tạo
đương đại trên từng vai diễn cũng như trong cách dàn dựng sân khấu.”