Tuần 29. Hồn Trương Ba, da hàng thịt

Nhiệt liệt chào mừng quý thầy cô về dự tiết học!
KIỂM TRA BÀI CŨ:
Trong tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa, nhà văn Nguyễn Minh Châu muốn gửi tới người đọc thông điệp gì?
HỒN TRƯƠNG BA, DA
HÀNG THỊT
Lưu Quang Vũ
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả :Lưu Quang Vũ (1948 - 1988)
- Là một nghệ sĩ đa tài: vẽ tranh, làm thơ, viết truyện, kịch ...
- Nhà soạn kịch tài năng của văn học Việt Nam hiện đại.
Được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 2000.

Em hãy trình bày tiểu sử Lưu Quang Vũ? Và ông thể hiện tài năng của mình ở những lĩnh vực sáng tác nào?
Lưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh
Kịch Sống mãi tuổi 17
Kịch Tôi và chúng ta
Một số vở kịch
của
Lưu Quang Vũ
2. Vở kịch "Hồn Trương Ba, da hàng thịt”:
a. Hoàn cảnh sáng tác:
- Viết năm 1981, công diễn 1984.
b. Tóm tắt nội dung vở kịch:
SGK trang 143
c. Nguồn gốc:
Từ một truyện dân gian, sáng tạo nhiều chi tiết có tính chất triết lí sâu sắc.
Lưu Quang Vũ tại hậu trường vở kịch năm 1984
Em hãy nêu hoàn cảnh sáng tác vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt?
Đọc tóm tắt nội dung vở kịch, nêu nguồn gốc vở kịch?
3. Đoạn trích:
- Cảnh VII - màn kết, thuộc đoạn cao trào và mở nút.
Thắt nút: Trương Ba bị chết lầm, được Đế Thích và Nam Tào giúp nhập hồn vào xác hàng thịt.
Phát triển: Hồn Trương Ba trong xác hàng thịt sống lại, về nhà Trương Ba ở, ban ngày phải ở nhà chị hàng thịt, dần dần bị tha hóa…
Cao trào: Người thân đau khổ vì sự thay đổi của Trương Ba, bản thân ông cũng vô cùng đau đớn, dằn vặt…
Mở nút: Trương Ba chấp nhận chết để giữ trọn vẹn sự trong sạch của tâm hồn.
Em có hiểu biết gì về đặc trưng thể loại kịch? (Cách phản ánh cuộc sống? Quá trình vận động của cốt truyện diễn ra như thế nào?)
KỊCH:

Phản ánh cuộc sống bằng cách phát hiện
những mâu thuẫn, xung đột rồi thể hiện
bằng hành động và ngôn ngữ đối thoại.

Quá trình vận động gồm 4 giai đoạn:
Thắt nút Phát triển Cao trào Mở nút
Đoạn trích thuộc phần nào của vở kịch?
Cảnh trong vở Hồn Trương Ba, da hàng thịt
- Bố cục:
4 màn
đối thoại
Màn kết
Hồn Trương Ba – Đế Thích
Hồn Trương Ba – Người thân
Hồn Trương Ba – Xác hàng thịt
Đoạn trích gồm mấy màn đối thoại?
3. Đoạn trích:
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Màn đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt:
Đọc màn đối thoại
giữa hồn Trương
Ba và xác hàng thịt
Mâu thuẫn chủ yếu của màn đối thoại này là gì?
Hồn:
khát vọng
sống
thanh cao
Xác:
lối sống
dung tục
Mâu thuẫn
Thảo luận nhóm
(theo số câu hỏi)
6.Lý lẽ,
cách
xưng hô
5.Cử chỉ
thái độ
4.Giọng
điệu
2. Vị thế
Nhận xét cuộc đối thoại giữa hồn
và xác trên các phương diện sau:
3.Mục
đích
1.Tác giả gửi gắm hàm ý gì qua cuộc đối thoại?
Các phương diện
Hồn Trương Ba

Da hàng thịt
Cử chỉ
thái độ
Lí lẽ,
xưng hô
Ôm đầu, bịt tai…
 Uất ức, tức giận.

Lắc đầu
Tỏ ý thương hại

Mục
đích
Khẳng định linh hồn có đời sống riêng trong sạch, …
Khẳng định sức mạnh của thể xác.
Mày – ta
Khinh bỉ



Ông – tôi
Ngang hàng, thách thức
Giọng điệu
Giận dữ, tuyệt vọng
Ngạo nghễ, ranh mãnh
Vị thế
Bị động, đuối lý
Giảo hoạt, đắc thắng
…Ta muốn rời xa mi tức khắc.
… Không! Ta vẫn có đời
sống riêng…
“Tôi có sức mạnh ghê gớm.
…Hai ta đã hòa làm một rồi!”
MỜI CÁC NHÓM TRÌNH BÀY PHẦN ĐÃ THẢO LUẬN
1. Màn đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt

Ý nghĩa:
- Bi kịch không được sống là chính mình.
- Cảnh báo: Sống cùng với cái dung tục sẽ bị nó ngự trị, tàn phá những gì trong sạch, đẹp đẽ.
 Phải đấu tranh chống lại nó.
1. Màn đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt
Đặt ra vấn đề: Con người phải sống hài hoà giữa tâm hồn và thể xác.
Cao trào vở kịch được đẩy lên cao.
1. Màn đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt:
. Ý nghĩa:
Nội dung tiết sau:
Tìm hiểu ba màn cuối của vở kịch để thấy được quyết định của hồn Trương Ba khi xung đột kịch lên đến đỉnh điểm.
Thấy được chất triết lý sâu sắc và chất thơ sâu lắng trong ngòi bút viết kịch của Lưu Quang Vũ
Cám ơn quý thầy cô và các em!

2.Trương Ba với người thân
Buồn bã, đau khổ, đòi bỏ đi.
Phản ứng quyết liệt, dữ dội, không nhận ông nội. “Lão đồ tể, cút đi!...”.
Thông cảm, xót thương, đau đớn “mỗi ngày thầy một đổi khác dần,… đến nỗi có lúc chính con cũng không nhận ra thầy nữa…”.
- Vợ:

-Cháu nội:



- Con dâu:
2.Trương Ba với người thân
- Thái độ của Trương Ba: Đau khổ: Ôm đầu, mặt lặng ngắt như tảng đá “Không cần đến cái đời sống do mày mang lại! Không cần!”.
→ Phản kháng quyết liệt đối với cái dung tục tầm thường.
3. Trương Ba với Đế Thích :
Trương Ba
- “Tôi muốn được là tôi toàn vẹn”.
- “sống thế này, còn khổ hơn là cái chết…”
 Ca ngợi quan niệm sống tích cưc: sống đúng là mình, sống phải hài hoà, toàn vẹn cả tâm hồn và thể xác.
Đế Thích
- “ Thế ông ngỡ tất cả mọi người đều được là mình toàn vẹn cả ư?
- “…tôi sẽ làm cho hồn ông nhập vào xác cu Tị…”

 Quan niệm hời hợt về ý nghĩa sự sống, chỉ ra hiện tượng tiêu cực của xã hội đương thời.

3. Trương Ba với Đế Thích :
* Ý nghĩa:
- Cuộc sống là đáng quý nhưng không phải sống thế nào cũng được.
- Con người phải luôn đấu tranh để hoàn thiện nhân cách.
4. Màn kết :
- Trương Ba trả lại xác cho anh hàng thịt, chấp nhận cái chết để giữ linh hồn trong sạch.
- Cái Gái lấy những hạt na vùi xuống đất “cho nó mọc thành cây mới…Những cây sẽ nối nhau mà lớn khôn. Mãi mãi…”.

 Niềm tin vào tương lai, niềm tin vào sự chiến thắng của cái Thiện, cái Đẹp và của sự sống đích thực.
III. Tổng kết:
1.Nghệ thuật:
- Sự hấp dẫn của kịch bản văn học và nghệ thuật sân khấu .
Giá trị truyền thống và tính hiện đại đan xen.
Giọng điệu phê phán mạnh mẽ nhưng trữ tình đằm thắm .
III. Tổng kết:

2. Nội dung: Đoạn trích thể hiện :
Bi kịch của con người khi không được sống là chính mình.
Vẻ đẹp tâm hồn của người lao động trong việc chống lại sự giả tạo và dung tục, bảo vệ quyền được sống đích thực và khát vọng hoàn thiện nhân cách.