Tuần 29. Hồn Trương Ba, da hàng thịt

HỒN TRƯƠNG BA, DA
HÀNG THỊT
Tiết 84 Đọc văn
Lưu Quang Vũ
I. Tìm hiểu chung
Lưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh
? Nêu những nét cơ bản về tác giả
(1948 – 1988) Quê gốc Đà Nẵng
GĐ: Trí thức
-Thiên hướng, năng khiếu nghệ thuật sớm bộc lộ từ nhỏ
- Một tài năng đa dạng: Làm thơ, sáng tác văn xuôi, vẽ tranh, soạn kịch.
- Là một trong những nhà soạn kịch tài năng nhất của nền văn học nghệ thuật Việt Nam hiện đại (những năm 80), với nhiều tác phẩm gây chấn động dư luận như: “Tôi và chúng ta”, “Bệnh sĩ”,…
- Được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật (năm 2000).

1. Tác giả
Kịch Sống mãi tuổi 17
Kịch Tôi và chúng ta
Một số vở kịch
của
Lưu Quang Vũ
2. Vở kịch "Hồn Trương Ba, da hàng thịt”:
Viết năm 1981, công diễn 1984
Là một trong những vở kịch đặc sắc nhất của Lưu Quang Vũ
Nguồn gốc: Từ một truyện dân gian, sáng tạo nhiều chi tiết có tính chất triết lí sâu sắc
Tóm tắt nội dung vở kịch (SGK T.143)
Vị trí đoạn trích: Cảnh VII và đoạn kết vở kịch


? Nêu những nét cơ bản về tác phẩm?
- Cảnh VII - màn kết, thuộc đoạn cao trào và mở nút.
Thắt nút: Trương Ba bị chết lầm, được Đế Thích và Nam Tào giúp nhập hồn vào xác hàng thịt.
Phát triển: Hồn Trương Ba trong xác hàng thịt sống lại, về nhà Trương Ba ở, ban ngày phải ở nhà chị hàng thịt, dần dần bị tha hóa…
Cao trào: Người thân đau khổ vì sự thay đổi của Trương Ba, bản thân ông cũng vô cùng đau đớn, dằn vặt…
Mở nút: Trương Ba chấp nhận chết để giữ trọn vẹn sự trong sạch của tâm hồn.
Cảnh trong vở Hồn Trương Ba, da hàng thịt
- Bố cục:
4 màn
đối thoại
Màn kết
Hồn Trương Ba – Đế Thích
Hồn Trương Ba – Người thân
Hồn Trương Ba – Xác hàng thịt
Đoạn trích gồm mấy màn đối thoại?
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Màn đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt:
? Cuộc đối thoại xảy ra trong hoàn cảnh nào?
- Hồn Trương Ba đưa xác hàng thịt về nhà mình
- Mọi người phê phán Trương Ba đổi tính, đổi nết. Lí trưởng đến sách nhiễu, con trai tỏ ra hư hỏng, cháu gái không nhận ông, con dâu than phiền → Trương Ba rất đau khổ
? Cuộc đối thoại diễn ra như thế nào ? Hãy lược thuật những đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt
Đối thoại cơ bản giữa hồn TB – xác hàng thịt
Hồn Trương Ba
Da anh hàng thịt

Tôi chán cái chỗ không phải của
tôi này lắm rồi, cái thân thể kềnh
càng thô lỗ...

Vô lí, mày không thể biết nói,
màykhông có tiếng nói, mà chỉ
là xác thịt âm u, đui mù...
Mày chỉ là cái vỏ bên ngoài,
không có ý nghĩa gì hết, không
có tư tưởng, không có cảm xúc
-...Nếu có, thì chỉ là những thứ
thấp kém
-Im đi! Đấy là mày đấy chứ, chân
taymày, hơi thở của mày....
- Vô ích, cái linh hồn mờ nhạt của
ông Trương Ba khốn khổ kia ơi,
ông không tách khỏi tôi được đâu,
dù tôi chỉ là thân xác
- Có đấy ! Xác thịt có tiếng nói
đấy...có sức mạnh ghê gớm, lắm
khi át cả cái linh hồn cao khiết
- Có thật thế không ?


-...Sao ông không kể tiếp: Khi ông
ở bên vợ tôi...
- Thì tôi có ghen đâu! Ai lại ghen
với chính thân thể mình...
? Hãy nhận xét qua lời thoại về cách xưng hô, , lí lẽ, cử chỉ, điệu bộ, giọng điệu, mục đích, vị thế giữa hồn Trương Ba và xác anh hàng thịt
Các vai đối thoại
Hồn Trương Ba

Da hàng thịt
Cử chỉ
thái độ
Lí lẽ,
xưng hô
Ôm đầu, bịt tai…
 Uất ức, tức giận.

Lắc đầu
Tỏ ý thương hại

Mục
đích
Khẳng định linh hồn có đời sống riêng trong sạch, …
Khẳng định sức mạnh của thể xác.
Mày – ta
Khinh bỉ



Ông – tôi
Ngang hàng, thách thức
Giọng điệu
Giận dữ, tuyệt vọng
Ngạo nghễ, ranh mãnh
Vị thế
Bị động, đuối lý
Giảo hoạt, đắc thắng
? Qua các đối thoại trên em rút ra nhận xét gì về nhân vật Trương Ba ?
→ Bi kịch không được sống với chính mình
? Qua màn đối thoại trên thể hiện ý nghĩa gì đối với cuộc sống của con người ?
Củng cố: HS nắm chắc nội dung bài học: Phân tích được hoàn cảnh của nhân vật Trương Ba, cuộc đối thoại giữa phần hồn và phần xác
* Chuẩn bị nội dung tiết 2: Cuộc đối thoại với người thân, với Đế Thích và dẫn đến quyết định cuối cùng của TB