Tuần 29. Hồn Trương Ba, da hàng thịt

Lưu Quang Vũ
HỒN
TRƯƠNG BA
DA
HÀNG THỊT
ĐỌC VĂN
Lưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh

I. Giới thiệu chung:

1. Tác giả:

- Lưu Quang Vũ 1948 - 1988, sinh ra trong một gia
đình trí thức.
Từ 1965 - 1970 vào bộ đội
Từ 1970 - 1978 xuất ngũ, làm nhiều nghề để mưu sinh.
Từ 1978 - 1988 biên tập viên tạp chí sân khấu, bắt đầu
viết kịch nói.
Ngày 29/8/1988, Lưu Quang Vũ, Xuân Quỳnh và con
trai đã mất trong một tai nạn giao thông.
Tác phẩm tiêu biểu: Lời nói dối cuối cùng, Bệnh sĩ,
Tôi và chúng ta…
I. Giới thiệu chung:

1. Tác giả:

- Cuộc đời có nhiều thăng
trầm. Là một tài năng
đa dạng
-Kịch là đóng góp đặc sắc nhất
với những vở gây chấn động
dư luận, có ảnh hưởng cả trong
và ngoài nước.
Nhà soạn kịch tài năng nhất của nền Văn học
nghệ thuật Việt Nam hiện đại
Lưu Quang Vũ 1948 - 1988
Em có nhận xét gì về cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của
Lưu Quang Vũ?
Lưu Quang Vũ thành công nhất với thể loại nào?
I. Giới thiệu chung:

2. Tác phẩm:


a. Xuất xứ:

Hư cấu sáng tạo từ một truyện dân gian.
b. Thể loại:
Kịch nói
- Khám phá, phát hiện những mâu thuẫn, xung đột  diễn đạt bằng hành động và ngôn ngữ đối thoại.
-Qúa trình vận động:
Thắt nút
?
Phát triển
Cao trào
Mở nút
?
?
c. Tãm t¾t néi dung vë kÞch: gåm 7 c¶nh
Trương Ba bắt đầu thay đổi tâm tính khiến
mọi người trong gia đình, bạn bè, xa lánh
chán ghét, bản thân vô cùng đau khổ quyết
định giải thoát chấp nhận cái chết
Đế Thích kết thân với
Trương Ba-một cao
cờ ở hạ giới. Trương Ba
đột ngột qua đời


Trên thiên đình Nam
Tào làm việc cẩu thả
gạch nhầm tên người
chết là Trương Ba

Bị thể xác xui khiến,
Trương Ba định xuôi
theo ở lại với vợ hàng thịt
Lý trưởng sách nhiễu.
Trương Ba phải ở nhà
hàng thịt đến đêm mới
được về nhà
Xác hàng thịt đòi về nhà
Trương Ba. Mọi người
ngỡ ngàng song đành
phải chấp nhận
7
6
5
4
3
2
1
Nam Tào sửa sai bằng
cách cho hồn Trương
Ba nhập vào xác hàng
thịt để sống lại
Thắt nút
Phát triển
mở nút
Cao trào
I. Giới thiệu chung:

2. Tác phẩm:


- Trích từ cảnh VII và đoạn kết của vở kịch (thuộc phần cao trào và mở nút).
- Nội dung: Mâu thuẫn giữa hồn và xác lên đến căng thẳng. Hồn có nguy cơ bị lấn át. Để tờ đó dẫn đến quýet định cuối cùng.

II. Đọc hiểu văn bản:
Xung đột cơ bản:


d. Đoạn trích:

Xung đột giữa linh hồn và thể xác ở con người.
- Nguyên nhân dẫn đến xung đột kịch:
*Sơ lược cảnh trước đoạn trích
Nhân hậu,
trong sạch,
ngay thẳng
Uống rượu nhiều,
ham bán thịt,
không mặn mà
với chơi cờ, nước cờ
không còn khoáng
hoạt như trước
Thô lỗ,
phũ phàng
Thú vui tao nhã, trí
tuệ chơi cờ với nước
đi khoáng hoạt
Trú nhờ thể
xác dung tục
của hàng thịt
Trương
Ba
Hồn Trương Ba ý thức được
điều đó, ngày càng thấy xa lạ
với mọi người, thấy chán
chính mình
Nguyên nhân
xung đột kịch
II. Đọc hiểu văn bản:

1. Tìm hiểu xung đột kịch:

- Nghệ thuật tạo xung đột kịch:
HTB tự nhận thấy
không thể sống
“hồn này xác nọ”
Hồn và xác đối
thoại hồn đau
khổ bế tác
Mọi người trong gia
đình xa lánh HTB
tuyệt vọng
HTB gặp gở
Đế Thíchđấu tranh
để lựa chọn cách sống
Liên hoàn và tăng cấp
Trong cuộc sống con người luôn phải nổ lực hoàn thiện nhân cách
Qua mối xung đột giữa hồn và xác,tác giả muốn gửi gắm tới chúng ta bức thông điệp gì?
II. Đọc hiểu văn bản:

1. Tìm hiểu xung đột kịch:


2. Nhân vật Hồn Trương Ba:
Màn đối thoại
giữa Hồn và Xác
Màn đối thoại
với người thân
Màn đối thoại
với Đế Thích
Màn kết
H?N TRUONG BA
a. Màn đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt
Thảo luận nhóm
Vị thế
Nhận xét cuộc đối thoại của hồn Trương
Ba và xác anh hàng thịt ở các phương diện
Nhóm 1
Nhóm 4
Nhóm 3
Nhóm 2
Giọng
điệu
Nhóm 5
Mục
đích
Cử chỉ
Xưng
hô
Các phương diện
Hồn Trương Ba
Da hàng thịt
Mục đích
Phủ định sự lệ thuộc của linh hồn vào xác thịt, coi xác thịt chỉ là cái vỏ bề ngoài, không có ý nghĩa. Khẳng định linh hồn vẫn có đời sống riêng: nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn.
Khẳng định sự âm u, đui mù của thể xác có sức mạnh ghê gớm, có khả năng điều khiển, làm át đi linh hồn cao khiết. Dồn hồn Trương Ba vào thế đuối lý buộc phải thoả hiệp, quy phục.
Xưng hô
Cử ch?
Ôm đầu, đứng vụt dậy, nhìn chân tay, thân thể, bịt tai lại
->Uất ức, tức giận, bất lực
Lắc đầu
-> Tỏ vẻ thương hại
Mày -Ta
->Khinh bỉ, xem thường

Ông - Tôi
->Ngang hàng thách thức
Vị thế
Bị động, kháng cự yếu ớt, đuối lý, tuyệt vọng-> Người thua cuộc. Chấp nhận trở lại vào xác hàng thịt
Chủ động đặt nhiều câu hỏi phản biện, lý lẽ giảo hoạt->Kẻ thắng thế, buộc được hồn Trương Ba quy phục mình.
-
Giọng điệu
Giận dữ, khinh bỉ, mắng mỏ, đồng thời ngậm ngùi thấm thiá,tuyệt vọng
Khi ngạo nghễ thách thức, khi buồn rầu thì thầm ranh mãnh, an ?i.
*Ý nghĩa:
- Cần nhận thức đúng đắn giữa tương quan giữa hồn và xác: Chúng luôn cùng tồn tại, hồn giữ vai trò chủ đạo nhưng xác cũng giữ vai trò quan trọng.
- Cần xây dựng mối quan hệ giữa hồn và xác: Hồn không để xác cám giỗ, lung lạc;Hồn phải chăm lo thích đáng đến Xác để có được sự hài hoà về vật chất và tinh thần

a. Màn đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt
Em hãy rút ra ý nghĩa cuộc cuộc đối thoại giữa hồn và xác?
b. Màn đối thoại giữa Trương Ba và người thân
Thảo luận nhóm

Phản ứng
của vợ ra
sao? Nguyên
nhân?

N hóm 3
Nhóm 2
Nhóm 1
Nhóm 4
Trước sự tha hoá và biến đổi
của Trương Ba
Trước phản ứng
của người thân
Tâm trạng
củaTrương Ba
ra sao? Nguyên
nhân?
Phản ứng
của con dâu
ra sao?
Nguyên
nhân?
Phản ứng
của cháu gái
ra sao ?
Nguyên
nhân?
Người thân
Trương ba
MQH
Nguyên nhân
Tâm trạng
Phản ứng
Nguyên nhân
Vợ
Thông cảm và
xót thương
Cháu
gái
Con
dâu
Quyết liệt và
dữ dội
Thấu hiểu nhưng đau lòng nhận thấy bố ngày một đổi khác
Nhận thấy sự thay đổi của chồng và đau khổ trước tình cảnh chồng chung
Buồn bã đau khổ muốn chết, bỏ đi định nhường chồng cho cô hàng thịt
Tâm hồn tuổi thơ vốn trong sạch, không chấp nhận sự tầm thường dung tục.
-Vẻ mặt: Thẫn thờ, lặng ngắt như tảng đá.
-Cử chỉ: Tay ôm đầu - Điệu bộ: Run rẩy,
lập cập.
-Giọng điệu: Nhẫn nhục, cầu cứu

=> Vô cùng đau đớn, bế tắc.
Hiểu những gì mình đã, đang và sẽ làm cho người thân là rất tệ hại mặc dù không hề muốn
=> Bi kịch được đẩy đến đinh điểm buộc nhân vật phải đứng trước lựa chọn
So s¸nh víi t©m tr¹ng vµ th¸i ®é cña Tr­¬ng Ba ë phÇn kÕt mµn ®èi tho¹i víi hµng thÞt:
Màn đối thoại
với xác hàng thịt:
Tuyệt vọng,
Bất lực cam chịu.
Chấp nhận chung
sống với xác
thịt dung tục



Màn đối thoại
Với người thân:
Vô cùng đau đớn
song kiên quyết,
dứt khoát không
sống chung
với xác thịt
dung tục


=> §Ønh ®iÓm cña bi kÞch nh©n vËt kh«ng tho¶ hiÖp mµ ®Êu tranh m¹nh mÏ quyÕt liÖt -> vÎ ®Ñp t©m hån cao quý cña ng­êi lao ®éng trong cuéc ®Êu tranh víi c¸i dung tôc tù hoµn thiÖn nh©n c¸ch
c. Màn đối thoại với Đế Thích:
Hãy chỉ ra sự khác nhau trong quan niệm của Trương Ba và Đế Thích về ý nghĩa sự sống?
Quan niệm của Đế Thích
Quan niệm của Trương Ba
Khuyên Trương Ba chấp nhận vì thế giới vốn không toàn vẹn: " Dưới đất, trên trời đều thế cả"
Không chấp nhận cái cảnh phải sống bên trong một đằng bên ngoài một nẻo, muốn được là mình "toàn vẹn"
=> Đế Thích có cái nhìn quan liêu hời hợt về cuộc sống con người nói chung và với Trương Ba nói riêng.
d. Màn kết
Hồn Trương Ba hoá thân vào các sự vật thân thương, tồn tại
vĩnh viễn bên cạnh những người thân yêu của mình.
Nêu ý nghĩa của hình ảnh màu xanh lá vườn và lời nói của mọi người?
* Ý nghĩa:
- Cuộc sống tuần hoàn theo quy luật của muôn đời.
- Sự bất tử của linh hồn trong sự sống và trong lòng mọi
người.
Lời Hồn Trương Ba: “Tôi vẫn ở… bà giẫy cỏ”, “Không phải mượn…nâng niu”.
Lời của cái Gái: “Cho nó mọc…mãi mái”
Em có nhận xét gì về ngôn ngữ nhân vật?
Ngôn ngữ nhân vật nhẹ nhàng, sâu lắng giàu chất trữ tình, đằm thắm bay bổng.
Nội dung
Bi kịch của con người khi bị đặt vào nghịch cảnh: Phải sống nhờ, sống vay mượn, sống tạm bợ và trái với tự nhiên khiến tâm hồn nhân hậu, thanh cao bị nhiễm độc và tha hoá bởi sự lấn át của thể xác thô lỗ, phàm tục.
III. TỔNG KẾT:
Vẻ đẹp tâm hồn của những người lao động trong cuộc đấu tranh chống lại sự giả tạo và dung tục, bảo vệ quyền được sống đích thực cùng khát vọng hoàn thiện nhân cách.
Nghệ thuật:
(đặc sắc trên nhiều phương diện)
Sự sáng tạo từ dân gian; việc sử dụng ngôn ngữ kịch…

Sự phê phán mạnh mẽ, quyết liệt và chất trữ tình đằm thắm, bay bổng
Sự kết hợp giữa tính hiện đại và các giá trị truyền thống
III. TỔNG KẾT: