Tuần 29. Hồn Trương Ba, da hàng thịt

02/03/2019
TRẦN QUANG LINH
2
A/ Tác giả
Tác giả Lưu Quang Vũ
Sự nghiệp sáng tác
Văn bản
A/ TÌM HIỂU CHUNG.
TÁC GIẢ
Lưu Quang Vũ(1948-1988), sinh tại Phú Thọ, quê gốc ở Đà Nẵng.
Tuổi thơ ông gắn liền với vùng Phú Thọ, đến năm 1954, ông về sống và đi học ở Hà Nội.
Từ năm 1965-1970, ông vào bộ đội, phục vụ trong quân chủng Phòng không- Không quân.
Sau đó, ông xuất ngũ và làm nhiều nghề mưu sinh.
Từ 1978-1988: ông làm biên tập Tạp chí sân khấu và bắt đầu viết kịch.
02/03/2019
TRẦN QUANG LINH
3
02/03/2019
TRẦN QUANG LINH
4
 Lưu Quang Vũ là hiện tượng đăc biệt của sân khấu kịch trường những năm 80 của thế kỷ XX và là nhà viết kịch tài năng nhất của văn học Việt Nam hiện đại.
2/ Sự nghiệp sáng tác
Sinh ra trong gia đình trí thức, cha là nhà viết kịch Lưu Quang Thuận, ông sớm bộc lộ năng khiếu.
Vở kịch đầu tay “ Sống mãi tuổi 17 ”, chưa gây được tiếng vang, nhưng sau đó với một nguồn sáng tạo đột khởi mạnh mẽ, ông đã cho ra đời những vở kịch gây xôn xao dư luận như:
Lời nói dối cuối cùng.
Nàng Si- ta
Chết cho người chưa có.
Bệnh sỹ.
Lời thề thứ 9
Tôi và chúng ta
Hai ngàn ngày oan trái
Hồn Trương Ba, da hàng thịt…..

02/03/2019
TRẦN QUANG LINH
5
02/03/2019
TRẦN QUANG LINH
6
Lưu Quang Vũ còn là một nghệ sỹ đa tài: làm thơ, vẽ tranh, viết truyện, viết tiểu luận,…. Nhưng thành công nhất là kịch.
Với những đóng góp đặc biệt cho nền văn học nước nhà, ông được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 2000.
02/03/2019
TRẦN QUANG LINH
7
A/ Tác giả
Tác giả Lưu Quang Vũ
Sự nghiệp sáng tác
Văn bản
Hoàn cảnh sáng tác
Vị trí đoạn trích
Tóm tắt tác phẩm
3/ Văn bản
02/03/2019
TRẦN QUANG LINH
8
Hồn Trương Ba, da hàng thịt đc sáng tác năm 1981, nhưng đến năm 1984 mới ra mắt. Là một trong những vở kịch đặc sắc nhất của Lưu Quang Vũ.
Vị trí đoạn trích: cảnh VII_ cảnh cuối. diễn tả sự đau khổ dằn vặt và quyết định cuối cùng, vô cùng cao thượng của Trương Ba sau mấy tháng hồn trú nhờ vào thể xác hàng thịt và gặp rất nhiều phiền toái …
Tóm tắt đoạn trích ( SGK)
02/03/2019
TRẦN QUANG LINH
9
+ Trương Ba giỏi đánh cờ bị Nam Tào bắt chết nhầm.
 + Vì muốn sửa sai, Nam Tào và Đế Thích cho hồn Trương Ba sống lại, nhập vào xác anh hàng thịt vừa mới chết.
+ Trú nhờ linh hồn vào thể xác anh hàng thịt, Trương Ba gặp rất nhiều phiền toái: lí trưởng sách nhiễu, chị hàng thịt đòi chồng, người thân cảm thấy xa lạ, bản thân sống trong đau khổ, dằn vặt vì phải sống trái tự nhiên và giả tạo. Thân xác hàng thịt làm Trương Ba nhiễm một số thói xấu và những nhu cầu không phải của chính bản thân ông.
+ Trước sự phiền toái và nguy cơ bị tha hóa, Trương Ba quyết định trả lại xác cho anh hàng thịt và chấp nhận cái chết.
TÓM TẮT
B/ Đọc- Hiểu
02/03/2019
TRẦN QUANG LINH
10
I/ ĐỌC
II/ Hiểu
02/03/2019
TRẦN QUANG LINH
11
I/ ĐỌC
Nhân vật Trương ba
Nhân vật da hàng thịt
Nhân vật vợ Trương Ba
Nhân vật Cái Gái
Nhân vật Chị con dâu
Nhân vật Đế thích
PHÂN VAI
THỂ LOẠI
KỊCH
Kịch là một trong ba loại hình cơ bản của văn học.
Đặc trưng kịch”
Mâu thuẫn, xung đột
Hành động kịch: những biến cố, sự kiện, chi tiết…
Nhân vật kịch
Ngôn ngữ kịch
02/03/2019
TRẦN QUANG LINH
12
Hiểu
Cuộc đối thoại giữa HTB và xác hàng thịt
Cuộc đối thoại giữa HTB và người thân
Cuộc đối thoại giữa HTB và Đế Thích
Màn kết
Diễn biến cuộc đối thoại
Kết quả cuộc đối thoại
Ý nghĩa
02/03/2019
TRẦN QUANG LINH
13
1/ Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt
a. Diên biến
Trương Ba khẳng định: Hồn không phụ thuộc vào xác hàng thịt:
Hồn có 1 lối sống riêng: linh hồn nhân hậu, trong sạch, bản tính thẳng thắn.
Xác chỉ là cái bên ngoài, không có tiếng nói, không có cảm xúc.
- Nhưng XHT lại khẳng định hồn phụ thuộc vào xác:
Ta đã hòa làm 1, ông ko thể tách tôi được đâu,ông phải tồn tại nhờ tôi, chiều theo những đòi hỏi của tôi
Xác đã chứng minh sức mạnh của mình: ông cũng sao xuyến khi ở cạnh vợ tôi, cũng rạo rực khi đứng trước món cổ hũ, tiết canh; nhờ có sức mạnh của tôi ông tát thằng con trai ông tóe máu.
Xác đã thỏa hiệp bằng một “ trò chơi tâm hồn” làm xong điều gì xấu ông cứ việc đổ tội cho tôi, để ông được thanh thản…miễn là…ông vẫn làm đủ mọi việc để thỏa mãn những thèm khát của tôi
Hồn Trương Ba đã dùng những lý lẽ gì để chứng minh: hồn không phụ thuộc vào xác?
Xác hàng thịt đã dùng lý lẽ ntn đẻ bác bỏ?
02/03/2019
TRẦN QUANG LINH
14
+/Trước những lý lẽ “ đê tiện” của xác Trương Ba đã có thái độ ntn?
+/Sau đó ra sao?
+/Phần thắng nghiên về bên nào?
b. Kết quả
Lúc đầu hồn còn nổi giận, quát tháo, kinh bỉ, mắng mỏ cho rằng lý lẽ của xác thật “ty tiện” . Xưng hô “ta- mày”.
Sau đó: khi nhận ra nghịch cảnh của mình thì lời lẽ đối thoại ngắn, giọng ngắt ngừng “nhưng…nhưng”.
Cuối cùng: hồn bần thần nhập vào xác hàng thịt trong tiếng kêu tuyệt vọng “ TRỜI”.
02/03/2019
TRẦN QUANG LINH
15
Thông qua màn đối thoại, em hãy nói lên hàm ý sâu xa mà Lưu Quang Vũ muốn gửi gắm?
c. Ý nghĩa
Trương Ba được trả lại cuộc sống nhưng đó là cuộc sống đáng hổn hẹn vì phải sống chung với cái dung tục và bị cái dung tục đồng hóa.
Từ đó nhà văn muốn gửi gắm: khi con người phải sống trong dung tục thì tất yếu sẽ bị cái dung tục ngự trị, lấn át và sẽ tàn phá những gì trong sạch, đẹp đẽ, cao quý trong con người. Vì thế, con người phải biết đấu tranh chống lại cái dung tục, cái giả tạo để cuộc sống trở lên tươi sáng hơn, đẹp đẽ và nhân ái hơn.
02/03/2019
TRẦN QUANG LINH
16
Hiểu
Cuộc đối thoại giữa HTB và xác hàng thịt
Cuộc đối thoại giữa HTB và người thân
Cuộc đối thoại giữa HTB và Đế Thích
Màn kết
Diễn biến cuộc đối thoại
Kết quả cuộc đối thoại
Ý nghĩa
Diễn biến cuộc đối thoại
Tâm trạng hồn Trương Ba
02/03/2019
TRẦN QUANG LINH
17
2/ Cuộc đối thoại giữa Trương Ba và người thân
Trong thân xác anh hàng thịt dù không muốn Trương Ba vẫn phải làm những việc trái với tư tưởng của mình, để thỏa mãn những đòi hỏi của thể xác
Lý lẽ mà Trương Ba đưa ra “… nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn”. Nhưng theo em hồn Trương Ba có bảo lưu được điều đó không? Hãy tìm câu trả lời từ phía những người thân của Trương Ba?
Vợ TB: buồn bã đau khổ vì nhận ra “ ông đâu còn là ông, đâu còn là ông Trương Ba làm vườn ngày xưa”. Bà đòi bỏ đi, Nhường TB cho vợ anh hàng thịt
Người con dâu: thấu hiểu cho hoàn cảnh trớ trêu, chị biết ông “ khổ hơn xưa nhiều lắm”. Nhưng cũng vô cùng đau buồn trước sự đau khổ mất mát của người thầy.
Đứa cháu gái: xa lánh, sợ hãi, thậm chí ghét bỏ, xua đổi quyết liệt “ Ông xấu lắm, ác lăm! Cút đi! Lão đồ tể! Cút đi”. Bởi ông nội nó giờ trở nên đồ tể và thô lỗ khi sống trong thân xác của anh hàng thịt.
02/03/2019
TRẦN QUANG LINH
18
Căn cứ vào lời thoại, em hãy hình dung và miêu tả lại tâm trạng của Trương Ba?
-Tâm trạng, cảm xúc của Trương Ba:
Ông đau khổ tuyệt vọng khi vì ông mà những người thân phải đau đớn bàng hoàng bế tắc, vì ông mà nhà cửa phải tan hoang.
Ông thẫn thờ, ôm đầu bế tắc, cầu cứu đứa cháu gái, run rẩy trong nỗi đau, nhận thấy “mày đã thắng thế rồi đấy cái thân xác không phải của ta ạ..”
Đặt ra câu hỏi mang tính tự vấn “Nhưng có thật là không còn cách nào khác? Có thật là không còn cách nào khác?”
Khẳng định dứt khoát “ không cần đến cái đời sống do mày mang lại! Không cần!”
 Trương Ba cũng nhận thấy những thay đổi của mình nên đấu tranh quyết liệt giành gật lại bản thân mình, dẫn đến hành động châm hương gọi Đế Thích.
02/03/2019
TRẦN QUANG LINH
19
Hiểu
Cuộc đối thoại giữa HTB và xác hàng thịt
Cuộc đối thoại giữa HTB và người thân
Cuộc đối thoại giữa HTB và Đế Thích
Màn kết
Diễn biến cuộc đối thoại
Kết quả cuộc đối thoại
Ý nghĩa
Diễn biến cuộc đối thoại
Tâm trạng hồn Trương Ba
Diễn biến cuộc đối thoại
Ý nghĩa
02/03/2019
TRẦN QUANG LINH
20
Mâu thuẫn kịch được giải quyết như thế nào qua màn đối thoại giữa Hồn Trương Ba và Đế Thích?
02/03/2019
TRẦN QUANG LINH
21
a. Nội dung đoạn đối thoại
Gặp lại Đế Thích Trương Ba kiên quyết từ chối, không chấp nhận cảnh phải sống “Bên trong 1 đằng, bên ngoài 1 nẻo được.
Không có sự thống nhất hài hòa giữa linh hồn và thể xác. Ông muốn sống là chính mình, đúng với bản chất của minh “Tôi muốn được làm tôi toàn vẹn…”
Chỉ ra sai lầm của Đế Thích “ông chỉ nghĩ đơn giản là cho tôi sống, nhưng sống thế nào thì ông chẳng cần biết”.
Kêu gọi Đế Thích hãy sủa sai bằng cách làm đúng: cho cu Tỵ được sống lại còn mình chấp nhận cái chết và trả lại thân xác cho anh hàng thịt.
Ngạc nhiên vì những yêu cầu của Trương Ba

Khuyên Trương Ba lên chấp nhận vì thế giới không chọn vẹn “ trên trời dưới đất đều thế cả”
Đế Thích tiếp tục sửa sai bằng cách cho Trương Ba nhập vào xác của cu Tỵ. Nhưng Trương Ba kiên quyết chối từ.
Chấp nhận yêu cầu của Trương Ba: “ con người hạ giới các ông thật kỳ lạ”.
02/03/2019
TRẦN QUANG LINH
22
Ý nghĩa
Con người là một thể thống nhất giữa linh hồn và thể xác, không thể có một linh hồn thanh cao trong một thân xác phàm tục, thô lỗ.
Cuộc sống thật đáng quý nhưng không phải sống bằng bất cứ cách nào, kiểu sống nào. Sống mà đánh mất bản thân, chắp vá nhờ vả, giả dối thì cuộc sống ấy không có ý nghĩa “ khổ hơn cái chết”
Con người phải biết đấu tranh với nghịch cảnh, với chính bản thân, chống lại sự dung tục để hoàn thiện nhân cách, và vươn tới những giá trị tinh thần cao quý. Đây là thông điệp, là giá trị nhân văn, là chất thơ trong kịch của Lưu Quang Vũ.
02/03/2019
TRẦN QUANG LINH
23
Hiểu
Cuộc đối thoại giữa HTB và xác hàng thịt
Cuộc đối thoại giữa HTB và người thân
Cuộc đối thoại giữa HTB và Đế Thích
Màn kết
Diễn biến cuộc đối thoại
Kết quả cuộc đối thoại
Ý nghĩa
Diễn biến cuộc đối thoại
Tâm trạng hồn Trương Ba
Diễn biến cuộc đối thoại
Ý nghĩa
02/03/2019
TRẦN QUANG LINH
24
4/ Màn kết
Khi Trương Ba chấp nhận cái chết đã làm bừng lên nhân cách đẹp đẽ của của Trương Ba thể hiện sự chiến thắng của cái đẹp, cái thiện của sự sống đích thực
02/03/2019
TRẦN QUANG LINH
25
C/ TỔNG KẾT
NỘI DUNG
NGHỆ THUẬT
GHI NHỚ SGK
Sáng tạo cốt truyện dân gian thành 1 vở kịch hiện đại, để từ đó gửi đến người đọc triết lý tư tưởng nhân văn sâu sắc.
Những đối thoại độc thoại giàu kịch tính đậm chất triết lý góp phần thể hiện tính cách nhân vật và quan niệm về lẽ sống đúng đắn.
Hành động của các nhân vật phù hợp với bản chất, tính cách, góp phần phát triển THT
02/03/2019
TRẦN QUANG LINH
26
Em hãy khoanh tròn vào đáp án đúng nhất
1/Vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” được viết vào năm nào?
A. 1986
B. 1981
C. 1984
D. 1991
2/Trong đoạn trích có những cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba với những ai?
A. Xác hàng thịt
B. Người thân trong gia đình
C. Đế Thích, Xác hàng thịt
D. Xác hàng thịt, Người thân trong gia đình, Đế Thích
BÀI TẬP
B
D
02/03/2019
TRẦN QUANG LINH
27
3/Câu nói “Không thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được. Tôi muốn được là tôi toàn vẹn” là của ai?
A. Lưu Quang Vũ
B. Đế Thích
C. Hồn Trương Ba
D. Xác hàng thịt
4/Trong cuộc đối thoại với Đế Thích, hồn Trương Ba đã cầu xin điều gì?
A. Cầu xin được trở về với thân xác của mình
B. Cầu xin được nhập vào xác cu Tị
C. Cầu xin được chết
D. Cầu xin mình được chết hẳn và cu Tị được sống lại
C
D