Tuần 28. Truyện Kiều

Truyện Kiều
của
Nguyễn Du
I.NGUỒN GỐC TRUYỆN KIỀU VÀ SỰ SÁNG TẠO CỦA NGUYỄN DU
1/ Nguồn gốc truyện Kiều
- Truyện Kiều vẫn luôn được yêu thích qua hàng ngàn năm nay. Tác phẩm là kết tinh rực rỡ của văn học Việt Nam, là niềm tự hào không bao giờ cạn của ngôn ngữ văn học Tiếng Việt.
-Truyện Kiều dựa theo cốt truyện Kim Vân Kiều truyện (gồm 20 hồi) của Thanh Tâm Tài Nhân (TQ).
-Thời điểm sáng tác chưa xác định được nhưng khoảng từ thời gian ở Thái Bình (1789) hoàn thiện vào thời gian ở Nghi Xuân(1796) cho đến khi Nguyễn Du ra làm quan dưới triều Nguyễn (1802).
Bản Truyện Kiều cổ nhất
2. Sự sáng tạo của Nguyễn Du :
Treân cô sôû coát truyeän, nhaân vaät coù saün, Nguyeãn Du coù nhöõng saùng taïo lôùn veà nhieàu maët
Noäi dung:
+ Bieán moät caâu chuyeän”tình khoå”  khuùc ca ñau loøng thöông ngöôøi baïc meänh
+ Noùi leân “nhöõng ñieàu troâng thaáy” trong giai ñoaïn lòch söû ñaày bieán ñoäng cuoái Leâ - ñaàu Nguyeãn.
- Nghệ thuật:
+ Lược bỏ chi tiết về mưu mẹo, sự báo oán tàn nhẫn, dung tục trong tác phẩm của Thanh Tâm Tài Nhân
+ Thay đổi thứ tự kể & sáng tạo thêm một số chi tiết mới
+ Bộc lộ sâu sắc cảm xúc, tình cảm của nhân vật
+Làm cho các nhân vật sống động, sâu sắc hơn.
? Tên tác phẩm là Đoạn Trường Tân Thanh, quen gọi là Truyện Kiều.

- Thể loại : kế thừa các truyền thống nghệ thuật Nôm, ngâm khúc, thơ trữ tình và ca dao, dân ca giàu chất tiểu thuyết & đậm chất trữ tình.
Truyện Kiều làm nảy sinh các hình thức sinh hoạt văn học: vịnh Kiều, lẫy Kiều, tập Kiều, trò Kiều, bói Kiều.
Truyện Kiều đã trở thành di sản văn học của nhân loại & được dịch ra ~ 20 thứ tiếng như: Pháp, Trung Quốc, Nga, Anh, Đức, Hungari, Thụy Điển, Hy Lạp, Nhật Bản,...
TRUYỆN KIỀU
II/ TÓM TẮT
TRUYỆN KIỀU
▫ Gia cảnh nhà Kiều và cuộc du xuân (1-244)
▫ Kiều gặp Kim Trọng (245-572)
▫ Kiều bán mình chuộc cha (573-804)
▫ Kiều rơi vào tay Tú bà & Mã Giám Sinh (805-1056)
▫ Kiều mắc lừa Sở Khanh (1057-1274)
▫ Kiều gặp Thúc Sinh (1275-1472)
▫ Kiều đối mặt với Hoạn Thư-vợ Thúc Sinh(1473-2028)
▫ Kiều gặp Từ Hải (2029-2288)
▫ Kiều báo ân báo oán (2289-2418)
▫ Từ Hải mắc lừa Hồ Tôn Hiến, Kiều tự vẫn (2419-2738)
▫ Kim Trọng đi tìm Kiều (2739-2972)
▫ Tái hồi Kim Trọng (2973-3254)
1/Phần 1: Gặp gỡ và đính ước
Thuý Kiều là một thiếu nữ tài sắc vẹn toàn, con gái đầu lòng một gia đình trung lưu lương thiện, sống trong cảnh “êm đềm trướng rủ màn che” bên cạnh cha mẹ và hai em là Thúy Vân, Vương Quan.
-Trong buổi du xuân nhân tiết Thanh minh, Thuý Kiều gặp chàng Kim Trọng “Phong tư tài mạo tót vời”. Giữa hai người chớm nở một mối tình đẹp
-Kim Trọng đến ở trọ cạnh nhà Thúy Kiều. Nhân trả chiếc thoa rơi, Kim Trọng đã gặp Kiều bày tỏ tâm tình. Hai người chủ động, tự do đính ước với nhau.
2/ Phần 2: Gia biến và lưu lạc
Trong khi Kim Trọng về quê chịu tang chú, gia đình Kiều bị mắc oan, Kiều nhờ Vân trả nghĩa cho Kim Trọng còn nàng bán mình chuộc cha. Thúy Kiều bị bọn buôn người là Mã Giám Sinh, Tú Bà, Sở Khanh lừa gạt, đẩy vào lầu xanh.
Sau đó nàng được Thúc Sinh, một khách làng chơi hào phóng, cứu vớt khỏi cuộc đời kĩ nữ. Nhưng rồi nàng bị vợ cả của Thúc Sinh là Hoạn Thư ghen tuông, đày đoạ. Thúy Kiều phải trốn đến nương nhờ nơi cửa Phật.
Sư Giác Duyên vô tình gửi nàng cho Bạc Bà - kẻ buôn người như Tú Bà, nên Kiều lần thứ hai rơi vào lầu xanh. Ở đây, Thúy Kiều gặp Từ Hải, một anh hùng “đội trời đạp đất”. Từ Hải lấy Kiều, giúp nàng báo ân báo oán.
Do mắc lừa quan Tổng đốc trọng thần Hồ Tôn Hiến, Từ Hải bị giết. Thúy Kiều hầu đàn, hầu rượu Hồ Tôn Hiến rồi bị ép gả cho viên thổ quan. Đau đớn, tủi nhục, Kiều trầm mình ở sông Tiền Đường. Nhưng nàng được sư Giác Duyên cứu và lần thứ hai Kiều nương nhờ nơi cửa Phật.
3/ Phần 3 : Đoàn tụ
Sau nửa năm về Liêu Dương chịu tang chú, Kim Trọng trở lại tìm Kiều. Hay tin gia đình Kiều bị tai biến và nàng phải bán mình chuộc cha, chàng đau đớn vô cùng. Tuy kết duyên với Thúy Vân nhưng Kim Trọng chẳng thể quên mối tình đầu say đắm
Chàng quyết cất công lặn lội đi tìm Thúy Kiều. Nhờ gặp được sư Giác Duyên mà Kim, Kiều tìm được nhau, gia đình đoàn tụ. Chiều ý mọi người, Thúy Kiều nối lại duyên với Kim Trọng nhưng cả hai cùng nguyện ước
" Duyên đôi lứa cũng là duyên bạn bầy"
III. Giá trị tư tưởng
và nghệ thuật
của Truyện Kiều
1. Giá trị tư tưởng :
a) Truyện Kiều - bài ca về tình yêu tự do và ước mơ công lí :
- Là bài ca về tình yêu tự do, trong sáng, chung thuỷ dưới chế độ phong kiến. Nguyễn Du ca ngợi tinh thần chủ động của nàng Kiều. Tình yêu trong tác phẩm được đặt lên trên quyền chức, hôn nhân và cả sự sống.
- Là giấc mơ về tự do và công lí. Ông gửi gắm ước mơ làm chủ cuộc đời qua hình tượng Từ Hải, một anh hùng xuất chúng.
Kiều chủ động tìm đến Kim Trọng và tự do đính ước với chàng

b/ "Truyện Kiều" - tiếng khóc cho số phận con người:

� Là tiếng khóc đứt ruột cho số phận con người
� Là tiếng kêu thương về quyền sống cá nhân con người trong xã hội phong kiến
� Thể hiện tấm lòng nhà thơ hiểu thấu mọi cung bậc của nỗi đau nhân thế
� Khẳng định các giá trị đích thực của nhân sinh.
- Tố cáo mãnh liệt thực tại đen tối của các thế lực phong kiến
- Cho thấy quyền sống con người, đặc biệt là những người tài hoa, người phụ nữ bị chà đạp.
- Tố cáo mọi thế lực đen tối trong xã hội phong kiến
- Cho thấy tác động tiêu cực của đồng tiền đã làm tha hoá con người.
c/ "Truyện Kiều"- bảng cáo trạng đanh thép đối với các thế lực đen tối :
Kiều bị bán vào lầu xanh và bị ép phải tiếp khách
d/Truyện Kiều - tiếng nói "hiểu đời" :
Điểm sâu sắc và giàu sức thuyết phục nhất của Truyện Kiều là ở chỗ, qua thế giới nhân vật, Nguyễn Du thể hiện một tấm lòng rất mực thông cảm, bao dung đối với con người.
Nguyễn Du nhìn rõ chỗ mạnh, chỗ yếu, thậm chí cả chỗ tầm thường của con người và miêu tả họ với tấm lòng xót xa thương cảm.
2. Giá trị nghệ thuật :

Truyện Kiều là kết tinh của tài năng bậc thầy và truyền thống văn học dân tộc là đỉnh cao chói lọi của thể loại truyện Nôm.



a) Nghệ thuật xây dựng nhân vật sống động:

Nguyễn Du đã khắc hoạ những nhân vật rất chân thật, sống động, gây được sống động sâu sắc cho người đọc. Chỉ cần một đôi lời cô động là cái thần của nhân vật lộ ra ngay.
b)Mẫu mực của nghệ thuật tự sự và trữ tình bằng thơ lục bát:
+ Nguyễn Du có biệt tài trần thuật và giới thiệu nhân vật một cách chính xác. Chỉ bằng vài câu thơ, ông đã dựng được một phong cảnh mang hồn người.
+ Truyện Kiều đã vượt lên sự kể chuyện giản đơn để trở thành tiểu thuyết bằng thơ, thể thơ lục bát đã thoát khỏi hình thức mộc mạc, dân dã để trở thành một hình thức trang nhã, cổ điển.
c)Tiếng Việt trong truyện Kiều là một ngôn ngữ
trong sáng, trau chuốt, giàu sức biểu cảm :

Ngôn ngữ Truyện Kiều rất trong sáng. Lời thơ Truyện
Kiều sử dụng từ Hán Việt, điển cố rất đúng chỗ và
sáng tạo, dùng nhiều hình thức tiểu đối nhịp nhàng,
phép sóng đôi gợi cảm.
Qua Truyện Kiều, tiếng Việt văn học đã đạt đến
trình độ cổ điển, tạo thành giá trị văn chương bất hủ
của muôn đời.
Đố Kiều
Tóm tắt truyện Kiều bằng một câu lục bát

Trăm năm trong cõi người ta
Mua vui cũng được một vài trống canh
Một chàng vừa trạc thanh xuân
Hình dong chải chuốt, áo khăn dịu dàng
Khách du bỗng có một người
Kì Tâm họ Thúc, cũng nòi
Sông in mặt, tuyết pha thân
Sen vàng lãng đãng như gần như xa
Bề ngoài thơn thớt nói cười
Mà trong nham hiểm, giết người không dao
Râu hùm hàm én mày ngài
Vai năm tấc rộng, thân mười thước cao
Thoắt trông nhờn nhợt màu da
Ăn gì cao lớn,đẫy đà làm sao
Phong tư tài mạo tuyệt vời
Vào trong phong nhã, ra ngoài hào hoa
Hoa cười ngọc thốt đoan trang
Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da
Thúy Kiều
Thúy Vân
Đạm Tiên
Kim Trọng
Vương Quan
Mã Giám Sinh
Sở Khanh
Tú Bà
Từ Hải
Hoạn Thư
Thúc Sinh
Bạc Bà
HẾT