Tuần 28. Truyện Kiều

TÁC GIA NGUYỄN DU
TIẾT 30: ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
Mục tiêu bài học:
Giúp học sinh.
1. Thấy ông là một người nghệ sĩ lớn có trái tim biết thông cảm với mọi kiếp người.
2. Hiểu được thành tựu về tư tưởng cũng như vị trí của ông trong nền văn học dân tộc.
B. Phương tiện thực hiện
Sách giáo khoa ngữ văn 10 - tập II, sách giáo viên ngữ văn 10 tập II, hình ảnh,…
Máy chiếu
C. Cách thức tiến hành
Qua nội dung trình bày trên máy chiếu, trao đổi, thảo luận, chơi trò trơi.
TÁC GIA NGUYỄN DU
TIẾT 30: ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
Trong bài “Kính gửi cụ Nguyễn Du” Tố Hữu có viết:
“Nỗi niềm xưa nghĩ mà thương
Dẫu lìa ngỏ ý còn vương tơ lòng
Nhân tình nhắm mắt chưa xong
Biết ai hậu thế khóc cùng Tố Như”
Để hiểu rõ hơn về đại thi hào Nguyễn Du chúng ta cùng tìm hiểu về cuộc đời và sự nghiệp của ông.
Nét cơ bản về cuộc đời Nguyễn Du
- Nguyễn Du (1765 – 1820) sinh tại Thăng Long,tổ tiên ở Nam Sơn (Hà Tây) sau di cư vào Nghi Xuân – Hà Tĩnh.
Cuộc đời Nguyễn Du
?
Những đặc điểm về cuộc đời Nguyễn Du ảnh hưởng tới sự nghiệp sáng tác?
Có 4 sự kiện chính:
Cha —> là tể tướng nhà Lê
Mẹ ở Bắc Ninh.
Tiếp nhận văn hoá của nhiều vùng quê khác nhau.
1
Sớm mồ côi cha, mẹ vào ở trong triều cùng anh trai Nguyễn Khản.
Rùi mài kinh sử, hiểu biết về triều đình phong kiến.
3
4
1783 đỗ tam trường (tú tài)
1789 rơi vào cuộc sống khốn khó
Hiểu về xã hội phong kiến, con người trong xã hội đó.
Hình thành phong cách sáng tác thơ Nôm (Truyện Kiều)
Gia đình có truyền thống quan lại, văn chương.
Là môi trường tốt để tạo nên tài năng.
2
5
Sớm mồ côi cha, mẹ vào ở trong triều cùng anh trai Nguyễn Khản.
Nâng tầm khái quát về tư tưởng xã hội, về thân phận con người trong thơ.
?
Có nhận xét gì về cuộc đời Nguyễn Du?
Có một cuộc đời đầy bi kịch. Có lúc cuộc sống đầy bế tắc. Ông sống và đi nhiều nơi nên có lòng cảm thông sâu sắc với mọi kiếp người.
1965 được hội đồng hoà bình thế giới công nhận là danh nhân văn hoá thế giới và kỉ niệm 200 năm ngày sinh của ông.
2. Sự nghiệp văn học
2.1.Các sáng tác chính:
a. Sáng tác bằng chữ hán:
?
Nêu các sáng tác chính bằng chữ hán của Nguyễn Du và hoàn cảnh ra đời chúng?
Có 250 bài sáng tác vào nhiều thời kì khác nhau
Thanh Hiên thi tập (tập thơ của Thanh Hiên): 78 bài viết khi sống ở quê vợ Thái Bình và Nghi Xuân.
- Nam trung tạp ngâm (các bài thơ ngâm khi ở phương Nam) viết khi ra làm quan nhà Nguyễn
- Bắc hành tạp lục (ghi chép trong chuyến đi sứ ở phương Bắc) gồm 131 bài viết khi đi sứ (ở Trung Quốc).
Những thành tựu về nội dung?
Thể hiện tư tưởng, tình cảm của nhà thơ lớn, của dân tộc
?
- “Thanh Hiên thi tập” và “Nam trung tạp ngâm” —> niềm day dứt, đau xót của tác giả khi quan sát, suy ngẫm về cuộc đời.
- “Bắc hành tập lục”: tái hiện đặc điểm về tình cảm của tác giả:
+ Ca ngợi, đồng cảm nhân cách chính diện, phê phán nhân vật phản diện.
+ Phê phán xã hội phong kiến.
+ Cảm thông thân phận bé nhỏ dưới đáy xã hội.
b. Sáng tác bằng chữ Nôm.
?
Nêu các sáng tác bằng chữ nôm?
Đoạn trường tân thanh (Truyện Kiều)
- Văn chiêu hồn.
* Truyện Kiều
?
Hiểu biết của em về Truyện Kiều?
Sáng tạo dựa trên tiểu thuyết trương hồi Trung Quốc “Kim Vân Kiều truyện” của Thanh Tâm Tài Nhân - Nguyễn Du sáng tạo nên Thuý Kiều bằng lí giải mới và cách hiểu riêng.
Sáng tác bằng thể thơ lục bát.
?
Hiểu biết của em về Truyện Kiều?
Sáng tạo dựa trên tiểu thuyết trương hồi Trung Quốc “Kim Vân Kiều truyện” của Thanh Tâm Tài Nhân - Nguyễn Du sáng tạo nên Thuý Kiều bằng lí giải mới và cách hiểu riêng
Sáng tác bằng thể thơ lục bát.
?
Sự khác nhau giữa Truyện Kiều và “Kim Vân Kiều Truyện”.
Truyện Kiều
Truyện thơ, viết bằng thơ lục bát.
Khúc ca đau lòng thương người bạc mệnh.
Kết hợp giữa trữ tình và tự sự.
Điêu luyện về ngôn ngữ bình dân và bác học.
Kim Vân Kiều Truyện
Tự sự văn xuôi.
Một câu truyện tình.

Chất tự sự thiên về sự kiện nhiều.
Ngôn ngữ chưa được cô đọng.
*Văn chiêu hồn
?
Thế nào là Văn chiêu hồn?
Còn gọi là văn tế thập loại chúng sinh (văn tế 10 loại chúng sinh) bằng thể thơ song thất lục bát.
?
Nội dung thể hiện điều gì?
Chủ nghĩa nhân đạo, chú ý tới kiếp người nhỏ bé trong xã hội.
2.2. Một số đặc điểm về nội dung và nghệ thuật thơ văn Nguyễn Du.
(Thảo luận nhóm: gồm 4 nhóm)
a. Đặc điểm về nội dung (2 nhóm)
Nêu đặc điểm về nội dung và cho ví dụ minh hoạ?
a.1. Giá trị tố cáo hiện thực:
Phản ánh những điều trông thấy và bày tỏ thái độ phản kháng mạnh mẽ.
(cả ở nước mình và Trung Quốc)
?
VD: Truyện Kiều
Tình cờ làm thơ
Người hát rong ở Thái Bình
Phản chiêu hồn
a.2. Giá trị nhân đạo
Quan tâm tới giá trị và số phận con người
VD: Truyện Kiều
Văn tế thập loại chúng sinh
Chú ý tới trẻ em , phụ nữ, ca nhi, kĩ nữ…
Tâm trạng đau đớn bất lực không lối thoát không tình thương đời,thương người.
b. Đặc điểm về nghệ thuật (2 nhóm)
b.1. Thơ chữ Hán:
Nhật kí ghi lại cuộc sống con người trong lịch sử.
Lối thơ giản dị, sâu sắc.
b.2. Thơ chữ Nôm:
Sử dụng thành công hai thể thơ lục bát và song thất lục bát.
b.3. Ngôn ngữ:
Góp phần trau dồi ngôn ngữ văn học dân tộc giảm hẳn từ ngữ Hán Việt câu thơ dân dã mà trang nhã.
b.4 Nghệ thuật tự sự (Truyện Kiều) tổng hợp những thể loại văn học đổi mới về truyện Nôm, tăng cường chất thơ tự sự.

3. Kết luận:
?
Rút ra kết luận gì về vai trò của Nguyễn Du trong lịch sử văn học dân tộc và thế giới?
Nội dung là nhà thơ nhân đạo lỗi lạc nhất, ngòi bút phê phán hiện thực sâu sắc của văn học trung đại Việt Nam
Được tôn vinh là đại thi hào dân tộc, danh nhân văn hoá thế giới!
Về nghệ thuật: Kết tinh nhiều thành tựu văn học chữ Hán và chữ Nôm của dân tộc. Đưa ngôn ngữ văn học lên trình độ cổ điển.
Trò chơi
Ông là ai?
Dữ kiện:
- Là nhà thơ của làng cảnh Việt Nam.
Là tác giả của chùm thơ “Thu”.
Đáp án:
Ông là Nguyễn Khuyến
2. Nối tác giả với tác phẩm văn học
Tác giả
Nguyễn Du
Nguyễn Đình Chiểu
Nguyễn Dữ
Bà Huyện Thanh Quan
Hồ Xuân Hương
B. Tác phẩm
Thăng Long hoài cổ
Phản chiêu hồn
Đề đền Sầm Nghi Đống
Văn tế Trương Quỳnh Như
Truyện người con gái Nam Xương
Đáp án: 1. d ; 2. b ; 3.e
4.a ; 5. c
Nhóm Người Soạn: K45 ĐH VĂN
Nguyễn Viết Đợi
Phạm Văn Đồng
Hà Thị Dưng
Trần Thị Lệ