Tuần 28. Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật

TRƯỜNG THPT NGUYỄN HUỆ

TIẾT 84 :
PHONG CÁCH NGÔN NGỮ NGHỆ THUẬT



GIÁO SINH THỰC TẬP : NGUYỄN THỊ NHUNG
TỔ: VĂN – SỬ
I.NGÔN NGỮ NGHỆ THUẬT:
1.Khái niệm:
+ Khảo sát ví dụ :
“Chồng người đi ngược về xuôi
Chồng em ngồi bếp sờ đuôi con mèo”
Vậy em hiểu thế nào là ngôn ngữ nghệ thuật?
HHình ảnh đối lập giữa hai người đàn ông: người đàn ông năng động, tháo vát, có trách nhiệm với gia đình và một người vô tích sự, nhu nhược=> Thái độ mỉa mai, chê trách.
KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO
CÙNG CÁC EM HỌC SINH
2. Phạm vi sử dụng :
Lời nói hằng ngày
Văn bản các
phong cách ngôn ngữ khác
Văn bản nghệ thuật
Chúng lập nhà tù nhiều hơn trường học
,Chúng thẳng tay chém giết ,những người
yêu nước…Chúng tắm các cuộc khởi nghĩa
của ta trong bể máu .
“Quê hương là chùm khế ngọt
Cho con trèo hái mỗi ngày.
Quê hương là đường đi học
Con về rợp bướm vàng bay”.
Cô ấy trông thật mũm mĩm.
3.Phân loại :
Phi nghe xong, chẳng nói chẳng rằng,
mặc áo giáp, vác mâu lên ngựa, dẫn một nghìn
quân đi tắt ra cửa bắc” ...
( Trích “Tam quốc chí”- La Quán Trung)

“Khi tỉnh rượu, lúc tàn canh
Giật mình mình lại thương mình xót xa”.
(Trích “Truyện Kiều” – Nguyễn Du)
“Này thầy tiểu ơi!
Thầy như táo rụng sân đình,
Em như gái dở đi rình của chua”
Ngôn ngữ tự sự
Ngôn ngữ thơ
Ngôn ngữ
sân khấu
Bảng phân loại ngôn ngữ trong văn bản nghệ thuật.
.
4.Chức năng :
“Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng
Nhị vàng bông trắng lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn” .
Nơi sinh sống cấu tạo
hương vị và sự trong sạch
của cây sen
Khẳng định và nuôi dưỡng
một tư tưởng,cảm xúc :
cái đẹp có thể hiện hữu và bảo tồn
trong môi trường có nhiều cái xấu .
Đặc điểm tính chất của
sự vật sự việc,hiện tượng
Biểu hiện cái đẹp và khơi gợi nuôi
dưỡng cảm xúc thẩm mĩ
CHỨC NĂNG THÔNG TIN
CHỨC NĂNG THẨM MĨ
II.PHONG CÁCH NGÔN NGỮ NGHỆ THUẬT
1.Tính hình tượng :
+ Ví dụ :
Tả cây liễu
Thơ Xuân Diệu
Lá liễu dài như một nét mi…
Rặng liễu đìu hiu đứng chịu tang
Tóc buồn buông xuống lệ ngàn hàng
Từ điển
Cây liễu: loài cây nhỡ,cành mềm rủ
xuống .Lá hình ngọn giáo
có răng cưa nhỏ
Thường trồng làm cảnh ở ven hồ.

Gợi tả cây liêu như một sinh thể sống
Khi mang dáng hình thanh xuân xinh đẹp
của người thiếu nữ
,lúc mang dáng hình một thiếu phụ u sầu .
Gợi tả đặc điểm sinh học đơn thuần .
Gợi hình ảnh cây liễu .
=>Gợi dáng vẻ ,tâm trạng con người .
Hình ảnh cây liễu .
VB 2
Bánh trôi nước có màu trắng , hình tròn.Bánh được làm bằng bột nếp. Nhân bánh được làm từ đường phên . Bánh khô hay ướt phụ thuộc vào người làm bánh.Sau khi nặn bánh xong cho vào nồi nước luộc , khi nào bánh nổi lên là chín , có thể vớt ra được.
VB1
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫm giữ tấm lòng son.
Hồ Xuân Hương
Tính hình tượng: Là khả năng ngôn ngữ tạo ra những hình tượng nhờ cách diễn đạt ngôn ngữ có hình ảnh, màu sắc, biểu tượng…người đọc dùng vốn tri thức, vốn sống của mình liên tưởng, suy nghĩ, rút ra bài học nhất định.
" Thuy?n oi cú nh? b?n chang.
B?n thỡ m?t d? khang khang d?i thuy?n" (Ca dao)
"...�o ch�m dua bu?i phõn ly
C?m tay nhau bi?t núi gỡ hụm nay..."
(T? H?u)
So sánh
Hoán dụ
ẩn dụ
Để tạo ra tính hình tượng, người viết sử dụng nhiều biện pháp tu từ như: so sánh, nhân hóa, hoán dụ, ẩn dụ, điệp từ, phối thanh......; tạo nên tính đa nghĩa cho ngôn ngữ nghệ thuật
“Thân em như tấm lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai”

VD
Dau d?n thay ph?n d�n b�
L?i r?ng b?c m?nh cung l� l?i chung
2.Tính truyền cảm
Tính truyền cảm c?a ngụn ng? ngh? thu?t là làm cho người đọc, người nghe cùng vui, buồn, yêu thích ...như chính người viết ; tạo nên sự đồng cảm sâu s?c giữa người đọc và người viết.
Tình cảm, thái độ mà tác giả gửi gắm qua hai câu thơ này là gì?

"Em tr? v? dỳng nghia trỏi tim em.
L� mỏu th?t d?i thu?ng ai ch?ng cú.
V?n ng?ng d?p khi cu?c d?i khụng cũn n?a.
Nhung bi?t yờu anh c? khi ch?t di r?i".
- Xuõn Qu?nh-

"Dó hụn r?i hụn l?i.
Cho d?n mói muụn d?i.
D?n tan c? d?t tr?i .
Anh m?i thụi d�o d?t".
- Xuõn Di?u-
3.Tính cá thể hóa :
+ Khảo sát ví dụ :
Nam Cao
Ngô Tất Tố
Chí Phèo, Binh Chức…. Cái đau về nỗi ám ảnh
nghèo đói->bị tha hóa, bần cùng rồi chết.
Chị Dậu : đói nghèo phải bán chó,bán con thậm
chí là bán sữa -> chị vẫn giữ được phẩm
chất trong sạch.
Em hiểu như thế nào là tính cá thể hóa? Tính cá thể được biểu hiện ở đâu?
Ngôn ngữ là phương tiện chung của cộng đồng.
Tính cá thể hóa
+ Nhận xét :
Mỗi nhà văn có một giọng điệu riêng, một phong cách riêng bắt nguồn từ cá tính sáng tạo của người viết=> tạo ra phong cách nghệ thuật riêng.
Vầng trăng vằng vặc giữa trời
Đinh ninh hai miệng một lời song song
Tính cá thể hoá còn thể hiện vẻ riêng trong lời nói của từng nhân vật , hoặc ở nét riêng trong cách diễn đạt từng sự việc hình ảnh , tình huống trong tác phẩm
Vầng trăng ai xẻ làm đôi
Nửa in gối chiếc, nửa soi dặm trường
Tuần trăng khuyết ,đĩa dầu hao
Mặt ngơ ngẩn mặt, lòng ngao
ngán lòng.
So sánh cách viết của tác giả v? đề tài quê hương?

Quê hương tôi có con sông xanh biếc
Nước gương trong soi tóc những hàng tre
Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè
Tỏa nắng xuống dòng sông lấp loáng ( Giang Nam)
Quê hương là con diều biếc
Tuổi thơ con thả trên đồng
Quê hương là con đò nhỏ
Êm đềm khua nước ven sông (Đỗ Trung Quân)

Quờ tụi cú giú b?n mựa
Cú giang gi?a thỏng, cú chựa quanh nam
Chuụng hụm, giú s?m, giang r?m:
Ch? thanh d?m th?, õm th?m th? thụi
( Nguy?n Bớnh)

III. Tổng kết

1. Ghi nhớ: Sgk/101
2. Luyện tập



Câu 3:
Khi nói : "Đây là giọng thơ Tố Hữu, Kia giọng Chế Lan Viên; Đây ngôn ngữ
Nguyễn Tuân, Còn kia văn Vũ Trong Phụng ..." người ta muốn nói tới:
A- Tính hình tượng của ngôn ngữ nghệ thuật
B- Tính cá thể hoá
C- Tính truyền cảm của ngôn ngữ văn học
D- Tính đa nghĩa của ngôn ngữ văn chương
Câu1:
Ngôn ngữ nghệ thuật còn gọi là:
A- Ngôn ngữ văn chương
B- Ngôn ngữ văn học
C- Ngôn ngữ thơ
D- Cả A và B
Câu 2:
Chức năng chính của ngôn ngữ nghệ
thuật là gì?
A- Giải trí và tuyên truyền
B- Thông tin và thẩm mĩ
C- Nhận thức và giao tiếp
D- Giáo dục và tuyên truyền
Bài tập củng cố
D
B
B