Tuần 28. Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật

QUÝ THẦY CÔ
VÀ CÁC EM

Tiếng Việt:



PHONG CÁCH
NGÔN NGỮ NGHỆ THUẬT

I. Ngôn ngữ nghệ thuật
Văn bản 1
Hai học sinh đang nói chuyện với nhau:
- HS1: Mày có biết cái Sen lớp 101 không ?
- HS2: Trời ơi ! Nó quá nổi tiếng ở trường ai mà không biết, ngoan hiền lại học giỏi nhất lớp.
- HS1: Sao tao thấy tối ngày nó đi chơi với đám bạn “Siêu quậy” chứ có học hành gì đâu ?
- HS2: Vậy mới tài chứ ! Ai như tụi mình…!!!



“ Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng
Nhị vàng bông trắng lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn ”
Văn bản 2


Hai văn bản dưới đây
văn bản nào thuộc phong
cách ngôn ngữ sinh hoạt,
văn bản nào thuộc phong
cách ngôn ngữ nghệ thuật ?
Vì sao ?



- Ngôn ngữ nghệ thuật là ngôn ngữ gợi hình, gợi cảm được sử dụng chủ yếu trong các văn bản nghệ thuật.

 Ghi nhớ ( SGK)
- Ngôn ngữ nghệ thuật có hai chức năng: thông tin
và thẩm mĩ.
Ngôn ngữ nghệ thuật là ngôn ngữ được tổ chức,
xếp đặt, lựa chọn, tinh luyện từ ngôn ngữ thông
thường và đạt giá trị thẩm mĩ và nghệ thuật
II. Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật
1. Tính hình tượng

- Tính hình tượng là khái niệm chỉ ra cách diễn đạt cụ thể, hàm súc và gợi cảm trong một ngữ cảnh


- Để tạo hình tượng ngôn ngữ, người viết thường sử dụng rất nhiều biện pháp tu từ như: so sánh, ẩn dụ, hoán dụ, nói quá, nói giảm, nói tránh…

- Tính đa nghĩa, tính hàm súc

So sánh
-“Khắc giờ đằng đẵng như niên
Mối sầu dằng dặc tựa miền biển xa”

- “Chàng ơi giận thiếp làm chi
Thiếp như cơm nguội để khi đói lòng”
Ẩn dụ
- “ Chỉ có thuyền mới hiểu
Biển mênh mang dường nào
Chỉ có biển mới biết
Thuyền đi đâu về đâu”


- “ Bây giờ mận mới hỏi đào
Vườn hồng đã có ai vào hay chưa
Mận hỏi thì đào xin thưa
Vườn hồng có lối nhưng chưa ai vào”

Hoán dụ
“ Vì sao trái đất nặng ân tình
Nhắc mãi tên Người Hồ Chí Minh
Như một niềm tin, như dũng khí
Như lòng nhân nghĩa, đức hi sinh”

“ Áo nâu liền với áo xanh
Nông thôn cùng với thị thành đứng lên”
Nói giảm

“ Bác Dương thôi đã thôi rồi
Nước mây man mác ngậm nguồi lòng ta”
2. Tính truyền cảm
Em có nhận xét gì hai cách nói dưới đây:

+ Cách nói 1: Anh đừng về

+ Cách nói 2:

“ Người ơi ! Người ở đừng về
Bâng khuâng giã bạn, tái tê mạn thuyền “
Cách nói nào có tính truyền cảm, tính cảm xúc
nhiều hơn. Vì sao ?
Tính truyền cảm trong ngôn ngữ nghệ thuật: Làm
cho người nghe (đọc) cùng vui, buồn, yêu, thích…
như chính người nói (viết).

- Sức mạnh của ngôn ngữ nghệ thuật là tạo sự hòa
đồng, giao cảm, cuốn hút, gợi cảm xúc cho người
đọc.
3. Tính cá thể hóa
+ Đoạn 1:
“Tạo hóa gây chi cuộc hí trường
Đến nay thấm thoát mấy tinh sương
Dấu xưa xe ngựa hồn thu thảo
Thành cũ lâu đài bóng tịch dương… “
Bà huyện Thanh Quan
+ Đoạn 2 :
“Đứng tréo trông theo cảnh hắt heo,
Đường đi thiên thẹo quán treo leo
Lợp liều mái cỏ tranh xơ xác,
Xỏ kẽ kèo tre đốt ngẳng ngheo…”
Hồ Xuân Hương

hí trường
tinh sương
thu thảo
tịch dương
hắt heo
treo leo
xơ xác
ngẳng ngheo
Phong cách tác giả: giọng điệu, cách dùng từ,
đặt câu…
- Lời nói của từng nhân vật
Ví dụ:
- Nhân vật Tào Tháo: “Ta thà phụ người chứ không
để người phụ ta”
- Nhân vật Lưu Bị: “Ta thà chết chứ không làm điều
phụ nghĩa”
- Sự việc, sự vật, hình ảnh trong tác phẩm
Ví dụ
- Khi Kim- Kiều thề nguyền, trăng viên mãn:
“ Vầng trăng vằng vặc giữa trời,
Đinh ninh hai miệng một lời song song”

- Khi Kiều trong tâm trạng buồn, vầng trăng khuyết:
“ Tuần trăng khuyết, dĩa dầu hao,
Mặt ngơ ngẩn mặt, lòng ngao ngán lòng”
Em nhận xét gì 2 đoạn thơ sau:
 Ghi nhớ (SGK)
III. Luyện tập
1. Bài tập 1: Các phép tu từ so sánh, ẩn dụ, hoán dụ, nói giảm,… và đặc biệt cách nói hàm ẩn trong ngữ cảnh tu từ để tạo ra tính hình tượng NT.
2. Bài tập 2:
Tính hình tượng được xem là đặc trưng cơ bản của
Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật, vì:
- Là phương tiện và mục đích sáng tạo nghệ thuật.
-Trong hình tượng ngôn ngữ đã có những yếu tố gây
cảm xúc và truyền cảm.
- Cách lựa chọn từ ngữ, sử dụng câu để xây dựng
hình tượng nghệ thuật thể hiện cá tính sáng tạo nghệ
thuật.
DẶN DÒ
VỀ NHÀ:
Làm bài tập 3, 4 SGK trang 101, 102
Soạn đoạn trích:Trao duyên
( Truyện Kiều- Nguyễn Du)
CÁM ƠN
QUÝ THẦY CÔ & CÁC EM
CHÚ Ý LẮNG NGHE