Tuần 28. Ông già và biển cả

ƠNIXT HÊMINGUÊ (1899-1961)
ERNEST HEMINGWAY
I.TIỂU SỬ NHÀ VĂN E.HÊMINGUÊ
Sinh trưởng trong một gia đình khá giả, ngoại vi Chicagô
Thuở nhỏ được đi đến những vùng đất còn hoang sơ của người da đỏ, sống gần gũi với thiên nhiên…
18 tuổi, Hêminguê đã bước vào nghề phóng viên
Thế chiến I, ông tình nguyện nhập ngũ tại Italia bị thương
1937, Hêminguê tham gia đội quân quốc tế chống phát xít tại Tây Ban Nha  lại làm phóng viên mặt trận, dựng phim, viết kịch, có sự ảnh hưởng của nhà văn Mac Tuên
1961, nhà văn tự sát
Suốt đời theo đuổi phương châm “Viết một áng văn xuôi đơn giản và trung thực về con người”
 Nhà văn lớn của nhân loại tiến bộ
Nhà văn và “thế hệ vứt đi”

Nhà văn mang cảm giác lạc loài và sự phủ nhận vô nghĩa của chiến tranh và văn minh công nghiệp
Trong tác phẩm của ông: con người buộc phải đương đầu với thất bại hoặc cái chết, con người đi tìm đất dung thân ở thiên nhiên xa lạ, phóng khoáng ngoài nước Mĩ
Mô típ ám ảnh, đó là cái chết, nhưng họ thường vượt qua cái vô nghĩa và sự thất bại trong cuộc đời
II.SỰ NGHIỆP SÁNG TÁC
TRONG THỜI ĐẠI CỦA CHÚNG TA, 1925, có nhiều truyện ngắn đặc sắc
GIÃ TỪ VŨ KHÍ, cuốn tiểu thuyết đầy thi vị đã để lại dư vị chua xót và mỉa mai về sự lừa dối của chiến tranh, của vinh quang
MẶT TRỜI VẪN MỌC; CHẾT LÚC XẾ TRƯA, 1932; NHỮNG NGỌN ĐỒI XANH CHÂU PHI, 1933; thế giới hấp dẫn, những trận đấu bò, thiên nhiên hoang dại, những cuộc săn bắn thú... sự lạc lõng trong thời bình
CHUÔNG NGUYỆN HỒN AI, 1940
BÊN KIA SÔNG VÀ DƯỚI VÒM CÂY LÁ, 1950
ÔNG GIÀ VÀ BIỂN CẢ, 1952, được giải thưởng Pulide, giải Nôben, hành trình săn đuổi con cá lớn mà ông hằng mơ ước  con người theo đuổi khát vọng lớn lao
 Ông có nhiều ảnh hưởng đến các nhà văn Mĩ la tinh
III.NGUYÊN LÍ “TẢNG BĂNG TRÔI”
Tác phẩm văn chương phải là một “tảng băng trôi”, bảy phần chìm, một phần nổi
Văn phong giản dị, tước bỏ những trang sức, sự hoa mĩ trong lời văn
Gần với quan điểm “ý tại ngôn ngoại” của thi pháp phương đông mạch ngầm văn bản, tính đa âm của văn bản
Nhà văn không làm loa phát ngôn cho ý tưởng của mình mà tạo hình tượng có nhiều sức gợi, nhiều ẩn ý
Tảng băng trôi
NGUYÊN LÍ “TẢNG BĂNG TRÔI”
Nhân vật hành động bộc lộ tính cách tư tưởng của nhà văn
Lời văn nhiều dấu hiệu khi bí ẩn, mập mờ; nhiều khi hoàn toàn đối thoại; hoặc độc thoại nội tâm
Giọng điệu nhiều khi vừa trữ tình vừa mỉa mai, vừa tả thực vừa biểu tượng
Lối văn báo chí đã tạo nên phong cách tác giả: giản dị, ngắn gọn, vừa gần với cuộc sống xô bồ, lại vừa giàu sức gợi
Phát huy trí tưởng tượng, sáng tạo của người đọc
TÓM TẮT TÁC PHẨM
“ÔNG GIÀ VÀ BIỂN CẢ”
Nhân vật:
Lão Xanchiagô, sống bằng nghề đánh cá ở dòng nhiệt Nhiệt lưu
Chú bé Manôlin, người bạn nhỏ, luôn tin tưởng và giúp đỡ lão Xanchiagô
Tác phẩm viết vào cuối đời, được xem là “khúc hát của con thiên nga”, truyện không có cốt truyện li kì
Tập trung vào độc thoại nội tâm nhân vật
SAU 84 NGÀY KHÔNG CÂU ĐƯỢC CÁ, LÃO SỐNG RẤT CHẬT VẬT
CHÚ BÉ MANÔLIN ĐẾN GIÚP LÃO
HAI NGƯỜI DỰ TÍNH CHUYỆN ĐI CÂU NGÀY HÔM SAU
LÃO SỐNG TRONG CĂN NHÀ
RÁCH NÁT
ĐÚNG HẸN, LÃO ĐẾN ĐÁNH THỨC MANÔLIN, HỌ RA ĐI TRONG NIỀM TIN NGÀY MỚI
CHÚ BÉ MANÔLIN TẠM BIỆT
TRỜI CHƯA SÁNG HẲN ÔNG CHUẨN BỊ MÓC MỒI
BUÔNG CÂU
ĐẾN VÙNG “GIẾNG LỚN” ÔNG THẢ 4 DÂY CÂU
THEO HƯỚNG TÌM MỒI CỦA CON HẢI BẰNG, ÔNG RONG RUỔI TRÊN BIỂN
THEO ĐUỔI NHỮNG CON CÁ CHUỒN, CÁ CHÁY
THUYỀN BỊ KÉO PHĂNG RA KHƠI KHI CÓ CON CÁ LỚN MẮC CÂU
ĐÊM XUỐNG, CÀNG NHẬN THẤY CON CÁ KHOẺ, LÃO “VẬT LỘN” VỚI NÓ, LÃO MƠ TỚI ĐẤT LIỀN, ĐẤU BÓNG...
LÚC MẶT TRỜI MỌC LẦN THỨ BA NGOÀI KHƠI, CON CÁ BẮT ĐẦU LƯỢN VÒNG, RỒI LỒNG LÊN
PHÔ DIỄN TẤT CẢ TẦM VÓC KHỔNG LỒ VÀ SỨC MẠNH VÀ VẺ ĐẸP CỦA NÓ
SAU KHI DÙNG XỈA ĐÂM CHẾT CON CÁ BẰNG TẤT CẢ SỨC LỰC CÒN LẠI, LÃO XANCHIAGÔ TÌM ĐƯỜNG VỀ NHÀ
Cá mập
SAU KHI CHỐNG LẠI CON CÁ MẬP CUỐI CÙNG, LÃO CẬP BẾN VỚI BỘ XƯƠNG CON CÁ KIẾM
SỨC TÀN, LỰC KIỆT LÃO VÁC CỘT BUỒM VỀ NHÀ NGỦ MÊ MAN, MƠ VỀ NHỮNG CON SƯ TỬ
IV.ĐOẠN TRÍCH “ĐƯƠNG ĐẦU VỚI ĐÀN CÁ DỮ”
Vị trí đoạn trích: đoạn gần cuối truyện, sau khi đâm chết con cá kiếm, máu chảy ra và những con cá mập đến, lão vừa chống lại chúng vừa tìm đường về nhà
Hoàn cảnh xảy ra cuộc chiến đấu: Lão Xanchiagô đã kiệt sức, sau ba ngày hai đêm vật lộn với sóng gió, con mồi...
Thời điểm xảy ra cuộc chiến đấu: “cái giá lạnh của ban đêm”, “vào lúc nửa đêm”
Tình thế của ông lão trong cuộc chiến: “vô vọng”
TÌM HIỂU ĐOẠN TRÍCH
Hình tượng nhân vật: Lão Xanchiagô, Con Người rất thực, rất gần gũi mà cũng rất xa lạ, rất lớn lao
Nội dung của biểu tượng và ẩn dụ:
Ông già đánh cá là biểu tượng về con người cho đến giờ phút cuối cùng vẫn đuổi theo một kì vọng và ráng sức đoạt lấy nó
Ẩn dụ: hành trình thực hiện khát vọng dù có đơn độc và thất bại, âm hưởng gợi lên đầy sinh khí, ấm áp và mãnh liệt
Nghệ thuật tương phản
Biểu tượng
Lối lặp từ
Lời độc thoại nội tâm
TÌM HIỂU ĐOẠN TRÍCH
ÔNG LÃO ĐANG ĐỐI DIỆN TRƯỚC ĐÀN CÁ MẬP HUNG TỢN. EM HÃY TÌM NHỮNG TỪ NGỮ HAY HÌNH ẢNH CỤ THỂ VỀ ÔNG LÃO VÀ ĐÀN CÁ MẬP TRONG ĐOẠN TRÍCH
NGHỆ THUẬT TƯƠNG PHẢN
ÔNG LÃO
CHI TIẾT VỀ CƠ THỂ ÔNG: tê cứng, nhức nhối, những chõ sây sát trên khắp cơ thể lão đau buốt,...
MONG ƯỚC CỦA ÔNG Ở CÂU 3 VÀ CÂU 4: hi vọng không còn chạm trán với chúng, không phải chạm trán với chúng
ĐÀN CÁ MẬP
SỐ LƯỢNG ĐÀN CÁ: kéo đến cả đàn, những đường nước do vây chúng xẻ bơi, những vệt lân tinh khi chúng quăng mình vào con cá
HOẠT ĐỘNG CỦA ĐÀN CÁ: nghe tiếng răng bập, con thuyền chao đảo khi chúng luồn phía dưới, cái gì đó tóm lấy cái chày, lôi tuột đi,...
HS TRAO ĐỔI
EM SUY NGHĨ GÌ VỀ NHỮNG CHI TIẾT NGHỆ THUẬT ẤY
HÌNH ẢNH BIỂU TƯỢNG
CÓ Ý KIẾN CHO RẰNG NHÀ VĂN HÊMINGUÊ ĐÃ ĐỂ CHO NHÂN VẬT TỰ NÓI LÊN NHỮNG SUY NGHĨ CỦA MÌNH. TỪ ĐÓ NHÂN VẬT TỰ BỘC LỘ TÍNH CÁCH.
EM CÓ ĐỒNG Ý QUAN ĐIỂM ẤY TRONG TRƯỜNG HỢP NHÂN VẬT ÔNG LÃO NÀY KHÔNG?
HÌNH ẢNH BIỂU TƯỢNG
VỀ THỊ GIÁC:
VỀ THÍNH GIÁC:

VỀ XÚC GIÁC:




Thấy các vệt nước, ánh lân tinh,... →mù loà trước kẻ thù
Tiếng răng bập, tiếng chày gãy,... Những tiếng lão có thể phỏng đoán hoặc nghe thấy
Con thuyền chao đảo, vung chày tuyệt vọng vào bất cứ chỗ nào,...khi có cảm giác có cái gì đó tóm lấy cái chày lôi tuột đi
 Ông lão bình thường mà cao cả, yếu đuối về thể xác những mạnh mẽ về tinh thần
ĐỘC THOẠI NỘI TÂM
THEO EM, NHỮNG CÂU NÀO TRONG ĐOẠN TRÍCH LÀ LỜI ĐỘC THOẠI CỦA ÔNG LÃO ĐÁNH CÁ?
DỰA VÀO DẤU HIỆU NÀO ĐỂ EM NHẬN RA CHÚNG LÀ LỜI ĐỘC THOẠI?
ĐỘC THOẠI NỘI TÂM
“Mình rất hi vọng mình không phải...bọn chúng”...→mối ám ảnh về thất bại, ông mệt mỏi, muốn nghỉ ngơi
“Đớp đi lũ galano”... →khi thất bại ông coi là một lẽ thường tình, thậm chí coi thường nó →vừa đánh lừa vừa thách thức vừa tỏ ý khinh bỉ kẻ cướp
“Ngẫm cho cùng thì gió là bạn...mày bị đánh bại” →suy nghĩ rất thật và rất bình thường →nhưng lớn lao ở chỗ, ông biến tất cả cảnh cô đơn vây hãm quanh mình thành bạn hữu hoà hợp
ĐỘC THOẠI NỘI TÂM
LỜI ĐỘC THOẠI CỦA ÔNG LÃO LÀ ĐỂ ÔNG TỰ NÓI VỚI CHÍNH MÌNH, ĐỒNG THỜI LẠI HƯỚNG VỀ MỘT AI ĐÓ KHÁC MÌNH.
VIỆC BIẾN ĐỘC THOẠI THÀNH ĐỐI THOẠI CÓ HIỆU QUẢ NHƯ THẾ NÀO TRONGVIỆC THỂ HIỆN TÂM HỒN, TÍNH CÁCH ÔNG LÃO?
ĐỘC THOẠI NỘI TÂM
“Chẳng gì cả...”
Một con người thấy mình thất bại vì đã đi quá xa có thẻ coi như thất bại hoàn toàn được không?
TỔNG KẾT
PHẦN NỔI
Thất bại của ông già đánh cá trong cuộc đương đầu tuyệt vọng
PHẦN CHÌM
Hành trình đuổi theo khát vọng to lớn vượt ra ngoài giới hạn của con người
Ý NGHĨA BIỂU TƯỢNG “ÔNG GIÀ VÀ BIỂN CẢ”
TỔNG KẾT
Ý nghĩa trực tiếp: mô tả lần săn cá cuối cùng của ông lão, lần vẻ vang nhất nhưng cũng là lần thất bại cay đắng nhất
Ý nghĩa biểu tượng: Thiên anh hùng ca về Con Người
Ông lão: hình ảnh con người lao động và đau khổ, đấu tranh sinh tồn, khát vọng đẹp đẽ quá lớn lao, khiến họ phải đơn độc, thất bại, nhưng khát vọng rất cần thiết cho cuộc sống
Biển cả: thiên nhiên kì vĩ, cuộc sống và cõi chết, giúp đỡ và huỷ diệt,...
TỔNG KẾT
Ý nghĩa biểu tượng: Thiên anh hùng ca về Con Người
Đàn cá mập: sự cản trở của thiên nhiên, sự hung hãn, tranh giành trong cuộc sống,...
Con cá kiếm chỉ còn bộ xương: sản phẩm, thành quả lao động, còn lại rất ít
MỞ RỘNG Ý NGHĨA BIỂU TƯỢNG
Ông lão: hình tượng mà nhà văn đeo đuổi, sáng tạo ra tác phẩm đẹp nhất cuối đời
Đàn cá: lực lượng phá hoại sáng tạo của con người
Biển cả: môi trường tìm kiếm bao la và đầy khó khăn của người nghệ sĩ
Con cá kiếm: tác phẩm nghệ thuật hoàn Mĩ
CỦNG CỐ
EM NGHĨ GÌ VỀ ÔNG LÃO ĐÁNH CÁ?
DẶN DÒ
CHUẨN BỊ BÀI HỌC “SÔLÔKHÔP”
Câu hỏi khảo sát
Tóm tắt truyện “Ông già và biển cả” trong vòng 5 câu văn.
Nếu chọn 3 ý quan trọng về tiểu sử của nhà văn Hêminguê, em sẽ ghi ý nào? Lý giải tại sao đó là 3 ý quan trọng?
Em hiểu thế nào là “nguyên lí tảng băng trôi”
Trong đoạn trích “Đương đầu với đàn cá dữ”, theo em, phần nào nổi, phần nào chìm?