Tuần 28. Diễn đạt trong văn nghị luận

SỞ GD - ĐT HÀ GIANG
TRƯỜNG PTDT NỘI TRÚ TỈNH HÀ GIANG
GV: Nhóm văn
Trường: PTDT Nội trú
Hà giang, tháng 3 năm 09
* Nội dung tiết 1:
I. Cách sử dụng từ ngữ trong văn nghị luận
II. Cách sử dụng kết hợp các kiểu câu trong văn nghị luận
* Nội dung tiết 2:
III. Xác định giọng điệu phù hợp trong văn nghị luận
IV. Luyện tập
DIỄN ĐẠT TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
DIỄN ĐẠT TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
(TIẾT 2)
III. XÁC ĐỊNH GIỌNG ĐIỆU PHÙ HỢP TRONG VĂN NGHỊ LUẬN

1. Bài tập 1 (Sgk/ 155 )
Nhóm 1:
a.Dụ?i tuo?ng va` nụ?i dung 2 doa?n tri?ch kha?c nhau nhung gio?ng diờ?u co? diờ?m gi` tuong dụ`ng? Ne?t da?c trung riờng biờ?t tu`ng doa?n?
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
20
30
40
50
Nhóm 2:
b.Co so? chu? yờ?u ta?o nờn su? kha?c biờ?t vờ` gio?ng diờ?u cu?a nhu~ng doa?n tri?ch trờn la` gi`?




Nhóm 3:
c.Chi? ro~ ca?ch su? du?ng tu` ngu~ hoa?c kờ?t ho?p ca?c kiờ?u cõu, phe?p tu tu` tu` vu?ng hoa?c cu? pha?p co? vai tro` chu? yờ?u trong viờ?c biờ?u hiờ?n gio?ng diờ?u tu`ng doa?n?
NHÓM 1- ý a
* Đối tượng và nội dung 2 đoạn khác nhau:
- Đoạn 1: tố cáo tội ác thực dân Pháp đối với nhân dân ta
- Đoạn 2: nhận xét về giá trị tư tưởng của thơ Hàn Mặc Tử
* Điểm tương đồng về giọng điệu: hùng hồn, dứt khoát, trang nghiêm

1. Bài tập 1 (Sgk/ 155 )
* Nét đặc trưng riêng biệt của từng đoạn
ĐOẠN 1
Thái độ căm thù trước tội ác của thực dân Pháp, thể hiện qua:
+ Cách xưng hô: bọn, chúng
+ Sử dụng câu ngắn, kết cấu giống nhau
ĐOẠN 2
Diễn đạt theo kiểu phân đề:
+ Tạo không khí đối thoại, trao đổi đồng thời thể hiện sự khẳng định dứt khoát của tác giả
+ Cách xưng hô thân mật: anh
1. Bài tập 1 (Sgk/ 155 )
NHÓM 2- ý b
Cơ sở tạo nên sự khác biệt về giọng điệu
Quan hệ giữa người viết với đối tượng nghị luận, nội dung nghị luận ( kẻ thù/ đồng nghiệp)
Phương diện ngôn ngữ, cách dùng từ ( đặc biệt là cách xưng hô, các từ ngữ nêu nội dung đánh giá, nhận xét ), cách sử dụng kết hợp các kiểu câu
1. Bài tập 1 (Sgk/ 155 )
NHÓM 3- ý c
ĐOẠN 1:
- Sử dụng nhiều từ thuộc lớp từ chính trị, xã hội: tự do, bình đẳng, bác ái, dân chủ,…
Lặp cú pháp: chúng thi hành…chúng lập ba chế độ…chúng lập ra nhà tù…chúng thẳng tay chém giết…
Phép liệt kê: chúng…
ĐOẠN 2:
Sử dụng những từ ngữ thuộc lĩnh vực văn chương cuộc đời: lời thơ, ý thơ, thơ điên, thơ loạn, những bài thơ, sức sống, ham sống…
Sử dụng kết hợp các kiểu câu, các biện pháp tu từ: câu cảm thán, lặp cú pháp…
1. Bài tập 1 (Sgk/ 155 )
2. Bài tập 2 (sgk/156 )
Nhận xét về giọng điệu 2 đoạn trích trên? Chỉ rõ những phương tiện từ ngữ, kiểu câu biểu hiện giọng điệu đó?
Sự khác biệt về giọng điệu
Đoạn 1:
Hùng hồn, thúc giục
Dùng từ ngữ, câu văn hô gọi, cầu khiến, khẳng định mạnh
Sử dụng câu ngắn kết hợp câu dài, phép lặp cú pháp
Đoạn 2:
Giọng ngợi ca tha thiết, giàu cảm xúc
Sử dụng nhiều tính từ chỉ trạng thái, mức độ
Sử dụng kết hợp câu ngắn-dài, câu nhiều tầng,lặp cú pháp, liệt kê
2. Bài tập 2 (sgk/156 )
Cơ sở tạo nên sự khác biệt về giọng điệu trong từng đoạn văn?
Cơ sở tạo nên sự khác biệt về giọng điệu
Đoạn 1: là lời nhiệt huyết kêu gọi của một lãnh tụ với quốc dân đồng bào
Đoạn 2: tình cảm ngưỡng mộ đối với một tài thơ
2. Bài tập 2 (sgk/156 )
Từ mục 1,2 hãy xác định đặc điểm quan trọng nhất của giọng điệu trong văn nghị luận?
3. Đặc điểm của giọng điệu ngôn từ
trong văn nghị luận
Giọng điệu ngôn từ trong văn nghị luận về cơ bản là trang trọng, nghiêm túc. Tuy nhiên mỗi phần trong bài văn có thể thay đổi sao cho thích hợp với nội dung cụ thể
KHÁI QUÁT LẠI KIẾN THỨC BẰNG NHỮNG CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi bên dưới:
Chúng ta nhất định làm được. Những bãi ngô trại mía Khoái Châu, những vườn vải nõn nà bờ sông Đáy, những đồi chè Phú Thọ lấp loáng lá cọ xanh, những dòng suối len lỏi trong rừng núi Việt Bắc, những con đường đất đỏ, những cánh đồng cỏ may dãi nắng mỏi mắt ở Thái Nguyên, và những ruộng lúa chưa bao giờ đẹp như bây giờ, bát nước chè tươi bốc khói trên một chiếc chõng tre, cái quán nước nhỏ bên đường, chỏm tóc lất phất của mấy em bé chăn trâu, những nấm mộ, những luỹ tre, những mái chùa cong, tất cả đất nước bảo rằng chúng ta làm được.
Câu 1: Đoạn văn trên nói về nội dung gì?
Giới thiệu, ngợi ca vẻ đẹp của quê hương đất nước
Khẳng định chủ quyền của một đất nước tươi đẹp với những con người mộc mạc mà anh hùng
Thể hiện quyết tâm chiến đấu vì quê hương đất nước của những người chiến sĩ cách mạng
Khẳng định cảm hứng mới của người nghệ sĩ chính là hiện thực đẹp đẽ và sôi động của đất nước
ĐÁP ÁN: D

Câu 2: Dòng nào sau đây nêu đúng về giọng điệu của đoạn văn trên?
A. Sôi nổi, hào hùng
B. Sôi nổi, hào hứng
C. Mạnh mẽ, trang nghiêm
D. Chậm rãi, sâu lắng
ĐÁP ÁN: B
Câu 3: Giọng điệu của đoạn văn trên được tạo nên từ yếu tố nào?
A. Cách sử dụng các động từ giàu ý nghiã biểu cảm
B. Cách sử dụng rộng rãi các biện pháp tu từ
C. Cách xây dựng hình ảnh đẹp, giàu ấn tượng
D. Cách kết hợp câu văn ngắn, dài với nhiều mệnh đề tiếp nối
ĐÁP ÁN: D
THẢO LUẬN
Phân tích rõ những đặc điểm trong cách sử dụng từ ngữ, sử dụng kết hợp các kiểu câu, biểu hiện giọng điệu của lời văn trong các đoạn trích sgk/157
IV. LUYỆN TẬP
1.Bài tập 1: (sgk/157)

Bài tập 1
Đoạn 1:
- Từ ngữ chuẩn mực, trang trọng, dùng nhiều từ ngữ chính trị: nổi dậy, chính quyền, thoái vị, đánh đổ, xiềng xích, gây dựng…
- Kiểu câu lặp cú pháp: sự thật là…dân ta lại…
- Giọng điệu: rắn rỏi, dứt khoát, mạnh mẽ và cương quyết
Đoạn 2:
- Tác giả sử dụng những từ ngữ rất tài hoa: lưu đăng hão huyền, con nhà nho khải, tâm hồn thêm chan hoà, lần hồi đắp đổi…
- Điệp cấu trúc: (đoạn đầu)
- Giọng điệu cởi mở, chân thành
Bài tập 1
Đoạn 3:
- Sử dụng từ ngữ có ý nghĩa tương phản:
+ Yếu đuối/ hùng mạnh + Tủi nhục/ vinh quang
+ Chịu đựng/ bất bình + Tiếng khóc/ tiếng cười
- Sử dụng cấu trúc câu ghép có mô hình “nếu… thì” và phép lặp mô hình câu
- Giọng điệu luận thuyết vừa mang ý nghĩa phát hiện vừa mang ý nghĩa khẳng định
Bài tập 1
IV. CỦNG CỐ - DẶN DÒ
Củng cố
Kiến thức cần nắm: dùng từ ngữ, sử dụng và kết hợp các kiểu câu, giọng điệu
Áp dụng làm bài tập
2. Dặn dò
Làm bài tập số 2/ 158
Chuẩn bị bài: Nhìn về vốn văn hoá dân tộc
BÀI HỌC ĐÃ KẾT THÚC, CẢM ƠN CÁC THẦY CÔ VÀ CÁC EM ĐÃ CHÚ Ý LẮNG NGHE.
CHÚC MỘT TUẦN MỚI TỐT LÀNH VÀ
NHIỀU NIỀM VUI!!!