Tuần 27. Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ (trích Chinh phụ ngâm)

1
Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ
(trích: "Chinh phụ ngâm")
(Đặng Trần Côn- Đoàn Thị Điểm?)
2
1.Tác giả
 - Đặng Trần Côn (?-?) (Nhân Mục, huyện Thanh Trì, Hà Nội).
- Lµm chøc can gi¸n vua. Sáng tác: th¬, phó ch÷ H¸n .
2. DÞch gi¶
- Đoàn Thị Điểm (1705-1748) (Giai Phạm, huyện Văn Giàng, xứ Kinh Bắc). - Tác phẩm : “Truyền kỳ t©n ph¶”, diễn Nôm bài “Chinh phụ ngâm”.

I.TÌM HIỂU CHUNG
3
2.Tác phẩm
-Hoàn cảnh ra đời:
+Hoàn cảnh sáng tác: Đầu đời Lê Hiển Tông, có nhiều cuộc khởi nghĩa nông dân nổ ra, nhiều trai tráng phải giã từ người thân ra trận.
+ Hoàn cảnh dịch: Đ.T.Điểm vừa cưới chồng xong thì chồng đã phải đi sứ Trung Quốc. Thời gian cô đơn này, bà đã dịch "Chinh phụ ngâm"
4
5
Chinh phụ ngâm khúc
征 婦 吟 曲
-Nội dung:
+ Mạch tự tình của tác phẩm:
Phần1: Buổi chia tay "bước đi một bước giây giây lại dừng".
Phần 2: người chinh phụ ở nhà chờ đợi mỏi mòn theo năm tháng.
Phần 3: tưởng tượng và hi vọng của người chinh phụ ngày chiến tranh kết thúc, người chinh phu hiển vinh trở về.
6
Chinh phụ ngâm khúc
征 婦 吟 曲
-Giá trị nhân đạo: oán ghét chiến tranh phong kiến; khao khát tình yêu, hạnh phúc lứa đôi.

ND tác phẩm là gì?
a. Yêu nước
b. Giá trị hiện thực
c.Giá trị nhân đạo
7
-Hình thức
+Thể loại: ngâm khúc

Cung oán ngâm khúc
- Nguyễn Gia Thiều-
"... Tr?i vỏch qu? giú v�ng hiu h?t
M?nh vu y l?nh ng?t nhu d?ng
Oỏn chi nh?ng khỏch tiờu phũng
M� xui ph?n b?c n?m trong mỏ d�o..."
8
+Thể thơ:
Nguyên bản: trường đoản cú
Bản dịch: song thất lục bát với phép đối và cả vần chân, vần lưng tạo âm điệu dồi dào phù hợp với diễn tả nội tâm.

Vd: Nguyên bản:
"Sầu tự hải
Khắc như niên"
Bản dịch:
"Khắc giờ đằng đẵng như niên,
Mối sầu dằng dặc tựa miền biển xa.")
9
4. Vị trí đoạn trích:
Nằm ở phần 2 tác phẩm, từ câu 193 tới 228, nói lên nỗi cô đơn của người chinh phụ trong thời gian không có tin tức của người chồng.
10
Cảnh hát ngâm "Chinh phụ ngâm"

11
II/ Đọc hiểu văn bản
Bố cục: 2 phần
1.Câu 1-16 : nỗi cô đơn của người chinh phụ trong cảnh lẻ loi
2.Câu 17-28 : nỗi nhớ thương chồng ở phương xa ; cảnh khiến lòng nàng thêm ảm đạm.
12
Thảo luận nhóm
Câu 1: Nhận xét tâm trạng và nghệ thuật miêu tả tâm trạng người chinh phụ qua 8 câu đầu (1-8).
Câu 2: Nhận xét tâm trạng và nghệ thuật miêu tả tâm trạng người chinh phụ qua 8 câu sau (9-16).
Câu 3: Nhận xét tâm trạng và nghệ thuật miêu tả tâm trạng người chinh phụ qua 8 câu cuối (17-28).
Câu 4:Vì sao người chinh phụ đau khổ?
13
2. Đọc hiểu
2.1. 16 câu đầu: Những ngày tháng cô đơn
a. 8 câu đầu (1 - 8)
"Dạo hiên vắng...đòi phen."
> Hành động lặp đi lặp lại, không có mục đích rõ ràng, thể hiện tâm trạng nặng nề, tù túng, nóng ruột.
-> Tả tâm trạng qua hành động
"Ngo�i rốm thu?c ch?ng mỏch tin,
Trong rốm du?ng dó cú dốn bi?t chang?"
-> Sự mong ngóng tin tức của người chồng, mong có người chia sẻ nỗi cô đơn
-> Tả tâm trạng qua ngoại cảnh
14
2. Đọc hiểu
2.1. 16 câu đầu: Những ngày tháng cô đơn
a. 8 câu đầu (1 - 8)
Trực tiếp thể hiện tâm trạng:
+ "Lũng thi?p riờng bi thi?t m� thụi"
-> nỗi buồn đau xen trộn
"Bu?n r?u núi ch?ng nờn l?i"
> quy luật tất yếu của nỗi buồn
15
Hành động:
"Huong gu?ng d?t h?n d� mờ m?i
Guong gu?ng soi l? l?i chõu chan
S?t c?m gu?ng g?y ngún d�n
Dõy uyờn kinh d?t phớm loan ng?i chựng"
-> + Đốt hương: tạo sự ấm áp, cầu mong
an lành.
+ Soi gương: thú vui điểm trang.
+ Gẩy đàn: tạo niềm vui từ âm nhạc
b. 8 câu tiếp (9 - 16)
- C?m th?c th?i gian:
"Khắc giờ đằng đẵng như niên
Mối sầu dằng dặc tựa miền biển xa.".
-> quy luật của nỗi nhớ:
càng nhớ thời gian càng như dài ra.
so sánh
từ láy
Điệp từ
Miễn cưỡng, gượng gạo, chán chường; mang nỗi sợ: sợ chia lìa đôi lứa.
16
Khuê oán

Vương Xương Linh

Khuê trung thiếu phụ bất tri sầu,
Xuân nhật ngưng trang thượng thúy lâu.
Hốt kiến mạch đầu dương liễu sắc,
Hối giao phu tế mịch phong hầu.

--Bản dịch của Tản Đà--

NỖI OÁN CỦA NGƯỜI PHÒNG KHUÊ

Trẻ trung nàng biết chi sầu,
Ngày xuân trang điểm lên lầu ngắm gương.
Nhác trông vẻ liễu bên đường,
Phong hầu nghĩ dại, xui chàng kiếm chi!

17
2.2. 8 câu cuối (17 - 28)
Nỗi nhớ thương chồng ở phương xa
Người chinh phụ loÐ lªn mét nguån hi väng :
“Lßng nµy göi giã ®«ng có tiện?
Nghìn vàng xin gửi đến non Yªn”
 Người chinh phụ luôn hướng về hình ảnh người chồng nơi xa


…råi vôt t¾t ngay. ChØ cã nçi nhí lµ hiÖn thùc:
“Non Yªn dù chẳng tới miền
Nhớ chàng thăm thẳm ®­êng lªn b»ng trêi.
Trời thăm thẳm xa vời khôn thấu
Nỗi nhớ chàng đau đáu nào xong”.

Từ trang trọng
-> nỗi nhớ sâu sắc, kéo dài đến mức đã lặn vào tâm hồn người chinh phụ.
Hình ảnh cụ thể,
T? lỏy
18
2.2. 8 câu cuối (17 - 28)
Nỗi nhớ thương chồng ở phương xa
-Khung cảnh:
+ Hai hình ảnh có tính ước lệ: gió đông,
non Yên
 Gợi một không gian rộng lớn, xa xăm, bất trắc.


 Câu thơ mang tính triết lý, khái quát về 1 quy luật : Lòng người buồn thì cảnh vật cũng chẳng vui
+ "Cảnh buồn người thiết tha lòng.
C�nh cõy suong du?m ti?ng trựng mua phun"
-> Buồn bã, lạnh lẽo
Những hình ảnh thiên nhiên ở đây có gì đáng chú ý?
a. Không gian mênh mông, xa xôi của chiến địa.
b. Không gian buồn bã, lạnh lẽo của đem tối.
19
Lối thơ vắt dòng
"Nghìn vàng xin gửi tới non Yên
Non Yên dù chẳng tới miền
Nhớ chàng thăm thẳm đường lên bằng trời.
Trời thăm thẳm xa vời khôn thấu.
Nỗi nhớ chàng đau đáu nào xong."

-> Tác dụng: Làm những câu thơ có sự liên kết với nhau đồng thời góp phần diễn tả nỗi buồn triền miên, kéo dài lê thê không dứt.
20
Tại sao người chinh phụ buồn?
Vì chiến tranh chia lìa đôi lứa, vì người chồng ra đi bặt tin tức.Người chinh phụ chỉ biết chờ đợi trong vô vọng.
Cuộc chiến tranh ấy chỉ để phục vụ lợi ích cho giai cấp phong kiến, còn đời sống nhân dân đã khổ giờ càng khổ thêm.
21
Nội dung :
- Thể hiện tr­êng t©m tr¹ng nhiÒu cung bËc: tï tóng, c« ®¬n, buån rÇu, ch¸n ch­êng, kinh sî,...trong tr¸i tim ng­êi chinh phô.
-Tinh thần phản kháng đối với cuộc chiến tranh phi nghĩa, ®ång c¶m víi khao kh¸t h¹nh phóc løa ®«i .
Nghệ thuật : nghÖ thuËt miªu t¶ néi t©m con ng­êi
III/Tổng kết
22
"Cả khúc ngâm đọng lại thành mối sầu thiên cổ mà không nhàm chán vì sự diễn biến tinh vi, đa dạng của thế giới nội tâm nhân vật. Tiếng nói độc thoại của người chinh phụ hấp dẫn lòng người vì giá trị nhân văn cao cả được khắc hoạ bằng nghệ thuật cổ điển tuyệt vời."