Tuần 27. Thao tác lập luận bình luận

TIẾT 128 - 129: LÀM VĂN
THAO TÁC LẬP LUẬN BÌNH LUẬN
MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN BÌNH LUẬN:
Thao tác lập luận bình luận là gì?
Ví dụ:
QUAN SÁT NGỮ LIỆU SAU:
“ Theo Bác, thực hành tiết kiệm là vô cùng quan trọng. Một dân tộc biết tiết kiệm là một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần và vững vàng trước mọi chế độ xã hội. Không những dân tộc nghèo phải tiết kiệm mà cả nước giàu cũng phải tiết kiệm.
Biện pháp để thực hành tiết kiệm là tẩy sạch bệnh tham ô, quan liêu, lãng phí. Mà nguyên nhân của tham ô, lãng phí là bệnh quan liêu.”
Theo em, vấn đề mà người viết đã đưa ra bàn luận ở đây là gì?

Vấn đề được bàn luận: Thực hành tiết kiệm
“ Theo Bác, thực hành tiết kiệm là vô cùng quan trọng. Một dân tộc biết tiết kiệm là một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần và vững vàng trước mọi chế độ xã hội. Không những dân tộc nghèo phải tiết kiệm mà cả nước giàu cũng phải tiết kiệm.
Biện pháp để thực hành tiết kiệm là tẩy sạch bệnh tham ô, quan liêu, lãng phí. Mà nguyên nhân của tham ô, lãng phí là bệnh quan liêu.”

“ Theo Bác, thực hành tiết kiệm là vô cùng quan trọng. Một dân tộc biết tiết kiệm là một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần và vững vàng trước mọi chế độ xã hội. Không những dân tộc nghèo phải tiết kiệm mà cả nước giàu cũng phải tiết kiệm.
Biện pháp để thực hành tiết kiệm là tẩy sạch bệnh tham ô, quan liêu, lãng phí. Mà nguyên nhân của tham ô, lãng phí là bệnh quan liêu.”
Người viết có đưa ra nhận xét, đánh giá gì đối với vấn đề được bàn luận?
Đánh giá của người viết: Thực hành tiết kiệm là vô cùng quan trọng.
“Bình luận”: Là bàn luận, đánh giá về các hiện tượng, vấn đề trong cuộc sống cũng như trong văn học.
Bàn luận: Là có sự trao đổi ý kiến giữa những người đối thoại.
Đánh giá: là xác định những cái phải – trái; đúng- sai; hay- dở… của hiện tượng, vấn đề.

b. Khái niệm: “Bình luận”:
Em hiểu thế nào là
‘‘Bình luận”?
Thao tác lập luận bình luận là thao tác lập luận bằng cách bình luận, đánh giá những phải- trái; đúng- sai; hay- dở… của các hiện tượng (vấn đề) trong cuộc sống cũng như trong văn học.
c. Khái niệm “Thao tác lập luận bình luận”:
Từ cách hiểu về bình luận, em
hãy nêu cách hiểu của em về
“Thao tác lập luận bình luận”?
Bình luận thời sự là: Đưa ra ý kiến bàn bạc, đánh giá về sự kiện thời sự. Qua đó thể hiện thái độ lập trường của người bình luận.
Bình luận quân sự là: Đưa ra ý kiến đánh giá và bàn bạc về việc bày binh bố trận, hay các vấn đề khác trong lĩnh vực quân sự. Qua đó thể hiện lập trường, quan điểm của người bình luận.
Bình luận thể thao là: Đưa ra ý kiến đánh giá và bàn bạc về 1 trận đấu hoặc một môn thể thao nào đó. Qua đó thấy được ý kiến của người bình luận.
2. Mục đích của thao tác lập luận bình luận.
“ Theo Bác, thực hành tiết kiệm là vô cùng quan trọng. Một dân tộc biết tiết kiệm là một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần và vững vàng trước mọi chế độ xã hội. Không những dân tộc nghèo phải tiết kiệm mà cả nước giàu cũng phải tiết kiệm.
Biện pháp để thực hành tiết kiệm là tẩy sạch bệnh tham ô, quan liêu, lãng phí. Mà nguyên nhân của tham ô, lãng phí là bệnh quan liêu.”

Người viết đã
bàn về
vấn đề “thực hành
tiết kiệm”
như thế nào?
Người viết đã bàn bạc vấn đề rất sâu rộng, thể hiện:
Bàn về vai trò, tác dụng của việc thực hành tiết kiệm.
Đưa ra yêu cầu cấp thiết của việc tiết kiệm.
Chỉ ra nguyên nhân của lãng phí.
Đưa ra biện pháp để thực hành tiết kiệm.

“ Theo Bác, thực hành tiết kiệm là vô cùng quan trọng. Một dân tộc biết tiết kiệm là một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần và vững vàng trước mọi chế độ xã hội. Không những dân tộc nghèo phải tiết kiệm mà cả nước giàu cũng phải tiết kiệm.
Biện pháp để thực hành tiết kiệm là tẩy sạch bệnh tham ô, quan liêu, lãng phí. Mà nguyên nhân của tham ô, lãng phí là bệnh quan liêu.”
Người viết bàn bạc vấn đề sâu rộng như vậy nhằm mục đích gì??
Mục đích của người viết:
Làm sáng rõ vấn đề đưa ra bình luận
Thuyết phục người đọc, người nghe tán đồng với ý kiến mà mình đưa ra: “ thực hành tiết kiệm là vô cùng quan trọng và cần thiết”.

Mục đích của thao tác lập luận bình luận là: nhằm đề xuất và thuyết phục người đọc (người nghe) tán đồng với nhận xét, đánh giá, bàn luận của mình về một hiện tượng (vấn đề) trong đời sống hoặc trong văn học.
Như vậy, mục đích của thao tác lập luận bình luận là gì?
Những lập luận, bình luận của tác giả rất thuyết phục, vì:
Tác giả đã nêu lên vấn đề được nhiều người quan tâm,là vấn đề cần thiết, quen thuộc trong cuộc sống.
Các lý lẽ, lập luận đưa ra rất logic, chặt chẽ.
Bàn bạc sâu rộng, có dẫn chứng cụ thể.
3. Yêu cầu của thao tác lập luận bình luận:

“ Theo Bác, thực hành tiết kiệm là vô cùng quan trọng. Một dân tộc biết tiết kiệm là một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần và vững vàng trước mọi chế độ xã hội. Không những dân tộc nghèo phải tiết kiệm mà cả nước giàu cũng phải tiết kiệm.
Biện pháp để thực hành tiết kiệm là tẩy sạch bệnh tham ô, quan liêu, lãng phí. Mà nguyên nhân của tham ô, lãng phí là bệnh quan liêu.”
Các em có thấy mình bị thuyết phục bởi những lý lẽ, lập luận mà người viết đưa ra không?Tại sao?
Yêu cầu để lập luận bình luận có sức thuyết phục:
Trình bày những vấn đề mang tính thời sự, được nhiều người quan tâm, chú ý.
Lập luận chặt chẽ, logic để khẳng định những nhận xét, đánh giá mà mình đưa ra là đúng đắn, phù hợp với thực tế cuộc sống cũng như trong văn học.
Bàn bạc, mở rộng dẫn chứng xung quanh vấn đề bình luận một cách sâu sắc, thuyết phục.
Như vậy, yêu cầu của thao tác
lập luận bình luận là gì?
II. Cách bình luận.
Xét ví dụ:

“ Theo Bác, thực hành tiết kiệm là vô cùng quan trọng. Một dân tộc biết tiết kiệm là một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần và vững vàng trước mọi chế độ xã hội. Không những dân tộc nghèo phải tiết kiệm mà cả nước giàu cũng phải tiết kiệm.
Biện pháp để thực hành tiết kiệm là tẩy sạch bệnh tham ô, quan liêu, lãng phí. Mà nguyên nhân của tham ô, lãng phí là bệnh quan liêu.”
Người viết đã bình luận vấn đề về
“thực hành tiết kiệm” theo
những bước nào?
Xác định vấn
đề bình luận:
Thực hành
tiết kiệm
Đưa ra ý kiến,
đánh gía, nhận
xét về vấn
đề bình luận:
Thực hành tiết
kiệm là vô cùng
quan trọng
Bàn luận,
mở rộng vấn đề
Tiến trình bình luận
gồm 3 bước
Bàn về hiện tượng (vấn
đề) cần bình luận.
Đánh giá hiện tượng (vấn
đề) cần bình luận.
Nêu hiện tượng (vấn đề)
cần bình luận.
Thảo luận nhóm:
Người viết không nêu thái độ và sự đánh giá về vấn đề bình luận.
Không thể có một thái độ rõ ràng khi chưa biết vấn đề bình luận là gì.
Cần trình bày trung thực, rõ ràng hiện tượng (vấn đề) cần bình luận.
Không thể bình luận những vấn đề, hiện tượng còn xa lạ.


“ Theo Bác, thực hành tiết kiệm là vô cùng quan trọng. Một dân tộc biết tiết kiệm là một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần và vững vàng trước mọi chế độ xã hội. Không những dân tộc nghèo phải tiết kiệm mà cả nước giàu cũng phải tiết kiệm.
Biện pháp để thực hành tiết kiệm là tẩy sạch bệnh tham ô, quan liêu, lãng phí. Mà nguyên nhân của tham ô, lãng phí là bệnh quan liêu.”
II. Cách bình luận.
Thảo luận nhóm:
NHÓM 1: BƯỚC 1.
Đánh giá của người viết là: Thực hành tiết kiệm là vô cùng quan trọng.
Có thể đánh giá vấn đề theo một trong ba cách:
Đứng hẳn về một phía, tìm lí lẽ, dẫn chứng để nhiệt tình ủng hộ phía đúng và phê phán phía sai.
Kết hợp phần đúng của hai phía, loại bỏ phần còn hạn chế để đưa ra sự đánh giá công bằng, hợp lý.
Đưa ra cách đánh giá của riêng mình.

“ Theo Bác, thực hành tiết kiệm là vô cùng quan trọng. Một dân tộc biết tiết kiệm là một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần và vững vàng trước mọi chế độ xã hội. Không những dân tộc nghèo phải tiết kiệm mà cả nước giàu cũng phải tiết kiệm.
Biện pháp để thực hành tiết kiệm là tẩy sạch bệnh tham ô, quan liêu, lãng phí. Mà nguyên nhân của tham ô, lãng phí là bệnh quan liêu.”
NHÓM 2: BƯỚC 2.
Bàn về vai trò, tác dụng của “thực hành tiết kiệm”.
Bàn về yêu cầu cấp thiết của “thực hành tiết kiệm”.
Bàn về nguyên nhân gây lãng phí.
Bàn về biện pháp “thực hành tiết kiệm”.
Có thể đưa ra lời bàn của riêng mình theo một trong các hướng mà SGK đã đưa ra.

“ Theo Bác, thực hành tiết kiệm là vô cùng quan trọng. Một dân tộc biết tiết kiệm là một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần và vững vàng trước mọi chế độ xã hội. Không những dân tộc nghèo phải tiết kiệm mà cả nước giàu cũng phải tiết kiệm.
Biện pháp để thực hành tiết kiệm là tẩy sạch bệnh tham ô, quan liêu, lãng phí. Mà nguyên nhân của tham ô, lãng phí là bệnh quan liêu.”
NHÓM 3: BƯỚC 3.
Lưu ý:
Sự bình luận của mỗi người thường có tính chất chủ quan, không phải bao gìơ cũng đúng và có sức thuyết phục. Muốn bình luận có ích phải tôn trọng sự thật, có lý tưởng tiến bộ, có tư tưởng dân chủ và nhân văn.
Ngay cả khi đã nắm vững các thao tác lập luận bình luận, cũng chưa phải ta đã có ngay một văn bản bình luận có giá trị. Các thao tác khác có thể chỉ là con đường để đi đến ý kiến, còn bình luận là phải đề xuất được các ý kiến. Muốn ý kiến của mình có sức thuyết phục, phải rèn luyện nhiều năng lực khác nữa.
SỰ KHÁC NHAU GIỮA: BÌNH LUẬN, GIẢI THÍCH, CHỨNG MINH
GHI NHỚ
SGK- 73
III. Luyện tập
1. Bài tập 2 (SGK- 73, 74)
1. Vấn đề bình luận: Nguyên nhân và hậu quả của tai nạn giao thông
Đoạn trích nêu lên vấn đề gì?
2. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ BẰNG CÁCH ĐƯA RA CÁC LỜI BÀN:
DÙNG CÁC LÍ LẼ:

Thần chết đã trao lưỡi hái của tử thần cho những trai tráng đi xe máy hung hăng đánh võng, lạng lách, vượt ẩu trên đường phố.
Những kẻ không biết luật hoặc không thèm biết đến luật Giao thông
Những kẻ đầu óc trống rỗng chỉ biết tự tin, tự hào khủng bố người đi đường bằng những cú vượt phải, tạt qua sát sạt trên đầu xe người khác, gây ớn lạnh sống lưng và lấy nỗi khủng khiếp của kẻ khác làm khoái cảm.

CHỈ RA NGUYÊN NHÂN:
Hạn chế khách quan.
Hạn chế chủ quan: ý thức hết sức non kém của người dân khi tham gia giao thông.
Như vậy, tác giả đã đi giải thích vấn đề
DÙNG CÁC DẪN CHỨNG:

Tiếc thay đó hầu hết lại là những trai tráng từ 15 -> 19 tuổi.
Họ là lực lượng lao động lớn của đất nước. Lực lượng ấy phải gánh lấy trách nhiệm công dân và gia đình.
=> Dùng lí lẽ và dẫn chứng để cho người đọc thấy được nguyên nhân và hậu quả của tai nạn giao thông. Từ đó dẫn đến thái độ phê phán, không đồng tình với những sát thủ trên đường phố -> Người viết đã đánh giá vấn đề.
ĐƯA RA LỜI BÀN:
An toàn giao thông là hạnh phúc, là cơ hội gặt hái thành công để hội nhập, là thể hiện thái độ mến khách
Hành động cần có:
+ Tự điều chỉnh mình.
+ Tự cứu mình và cứu người.
+ Cần một chương trình truyền thông hiệu quả để lưỡi hái tử thần không còn nghênh ngang trên đường phố
=> Bàn bạc, mở rộng vấn đề
III. LUYỆN TẬP.
2. THẢO LUẬN NHÓM VÀ ĐƯA RA DÀN Ý CHI TIẾT VỀ VẤN ĐỀ: “SUY NGHĨ CỦA EM VỀ VẤN ĐỀ MÔI TRƯỜNG HIỆN NAY”.
Bày tỏ suy nghĩ về tình trạng môi trường hiện nay.

Xác định vấn đề cần bình luận:
  Thực trạng môi trường hiện nay.
2. Đánh giá vấn đề cần bình luận:
- Tầm quan trọng của môi trường đối với đời sống con người.
+ Tạo sự sống cho con người và muôn vật.
+ Che chắn cho con người khỏi những nguy hại từ thời tiết.
+ Cung cấp nhiều tài nguyên quý giá cho con người
3. Bàn về vấn đề cần bình luận:
a. Thực trạng môi trường hiện nay:
  - Môi trường đang bị ô nhiễm trầm trọng do các hoạt động thiếu ý thức của con người.
b. Nguyên nhân:
+ Nạn thải chất thải từ nhà máy, khu công nghiệp ra sông…
+ Nạn tàn phá rừng bừa bãi…
c. Hậu quả:
- Nguy cơ có thể xảy ra do biến đổi  về môi trường:
+ Không khí bị ô nhiễm, nguy hại đến sự sống.
+ Thiên tai nghiêm trọng
+ Đất đai bị sa mạc hóa, không thể canh tác, sinh sống được.
+ Nguồn tài nguyên không còn. Động, thực vật quý hiếm bị tuyệt chủng, thiếu nước sạch, cạn kiệt mạch nước ngầm.
+ Thiếu lương thực, đói nghèo, bệnh tật.
+ Đói nghèo làm hủy hoại nhân cách, đạo đức con người.
+ Chiến tranh giành nguồn nước, lương thực lan tràn, nhân loại bị diệt vong.
d. Biện pháp khắc phục
+ Đối với các cấp lãnh đạo:
- Phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, các ban ngành và nhân dân.
- Tuyên truyền, vận động cấp kinh phí đứng mức cho kế hoạch bảo vệ môi trường.
     - Xử lí thật nặng những kẻ phá hoại môi trường.
     - Có chế độ đãi ngộ, khen thưởng đúng mức cho những người có công bảo vệ môi trường.
+ Đối với bản thân:
    - Mạnh dạn tố cáo những kẻ phá hoại môi trường.
    - Tích cực trồng rừng và kêu gọi mọi người cùng trồng rừng.
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN
THẦY CÔ VÀ CÁC EM
ĐÃ THEO DÕI