Tuần 27. Số phận con người

1
SỐ PHẬN CON NGƯỜI
(Sô-lô-khốp)
2
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
- Sô-lô-khôp (1905 - 1984) là nhà văn Xô Viết lỗi lạc, sinh ra ở vùng thảo nguyên sông Đông nước Nga.
Tóm tắt tiểu sử và sự nghiệp sáng tác của Sô-lô-khôp
3
- Ông tham gia cách mạng sớm, làm nhiều nghề kiếm sống nhưng vẫn dành thời gian tự học và đọc sách.
- Năm 1925, ông bắt tay viết tác phẩm Sông Đông êm đềm được giải Noben 1965.
- Ông được bầu làm Viện sĩ Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô, từng là phóng viên chiến trường trong chiến tranh vệ quốc.
Phạm Thị Thúy Nhài
4
Quê hương sông Đông
5
- Phong cách NT: ngòi bút hiện thực, bi hùng, chất sử thi và nghệ thuật miêu tả tâm lý đặc sắc.
- Tác phẩm: Sông Đông êm đềm, Đất vỡ hoang, Số phận con người…
6
2. Tác phẩm
a. Hoàn cảnh sáng tác
Tác phẩm được in năm 1957, là cột mốc quan trọng của văn học Xô Viết.
Xô-cô-lốp và bé Va-ni-a
7
b. Tóm tắt truyện: đề cương trang44
Xô-cô-lốp là một chiến sĩ hồng quân, anh bị giặc bắt, tra tấn dã man, trốn thoát về đơn vị thì nhận được tin vợ và 2 con gái chết bom. Người con trai cả hi sinh vào ngày chiến thắng. Anh giải ngũ trở về với nỗi đau, làm lái xe vận tải. Xô-cô-lốp nhận chú bé Va-ni-a làm con, chăm sóc, yêu mến. Anh lại rủi ro bị mất việc. Trái tim đau đớn, rệu rã, anh vẫn cố gắng phấn đấu vì tương lai của Va-ni-a.
8
c. Chủ đề
Số phận bất hạnh của con người trong và sau chiến tranh. Đồng thời, ca ngợi tấm lòng nhân hậu, ý chí kiên cường của con người Nga.
Số phận con người
9
II. Tìm hiểu văn bản
1. Số phận bất hạnh của con người trong và sau chiến tranh
a. Xô-cô-lốp
- Vợ và 2 con gái chết bom.
- Con trai hi sinh vào ngày chiến thắng.
- Bản thân bị thương, bị bắt, bị đày đọa.
-> Chiến tranh cướp đoạt của anh tất cả.
Chiến tranh đã gây ra những nỗi đau như thế nào cho con người Nga?
10
Đứa con trai duy nhất, niềm hy vọng cuối cùng của anh đã bị một tên thiện xạ Đức bắn chết
11
- Tâm trạng: đêm nào cũng mơ thấy vợ con, gối đẫm nước mắt, đi lang thang khắp nước Nga.
=> Chiến tranh phát xít tàn bạo gây ra những vết thương lòng không thể nào lành được.
Phân tích tâm trạng của Xô-cô-lôp, từ đó cảm nhận về những nỗi đau chiến tranh?
12
b. Bé Va-ni-a
- Hoàn cảnh: bố chết trận, mẹ chết bom trên tàu, trở thành đứa trẻ lang thang, rách rưới, đói khát.
Nhân vật Va-ni-a, phim Số phận con người
13
- Khi được nhận làm con: chồm lên ôm hôn bố, ríu rít trò chuyện, toàn thân run lên, gắn bó với Xô-cô-lốp không rời -> đứa trẻ thơ ngây đáng thương, luôn khao khát mái ấm, sợ mất người thân do chiến tranh ám ảnh.
=> Tác phẩm có giá trị tố cáo chiến tranh phát xít, phản ánh chân thật số phận con người, nhắc nhở sự quan tâm của toàn xã hội đối với cá nhân con người.
Hãy phân tích tâm lý của đứa trẻ đáng thương khi Xô-cô-lôp cho biết anh là bố của bé?
Giá trị nhân đạo của tác phẩm thể hiện như thế nào?
Phạm Thúy Nhài
14
2. Ca ngợi phẩm chất con người Nga:
- Mặc dù trái tim tan nát, Xô-cô-lốp vẫn cảm động bởi chuyện của Va-ni-a "những giọt nước mắt nóng hổi trào ra".
- Nhận làm bố đẻ của Va-ni-a: biểu hiện tinh tế chân thành của tình thương.
- Chăm sóc Va-ni-a: miếng ăn, giấc ngủ -> tình phụ tử thiêng liêng và tinh thần trách nhiệm cao cả.
Phẩm chất cao đẹp của con người nước Nga thể hiện như thế nào qua nhân vật Xô-cô-lôp?
Phạm Thị Thúy Nhài
15
- Xô-cô-lốp không ngừng phấn đấu vì Va-ni-a dù vết thương lòng không hàn gắn được -> đó là bi kịch sâu sắc trong số phận của anh. Anh gánh chịu, đè nén nỗi đau riêng để tâm hồn thơ ngây của Va-ni-a được thanh thản: “ Cái chính ở đây là đừng làm tổn thương trái tim em bé”.
=> Ngòi bút trữ tình sâu lắng của nhà văn đã ngợi ca Xô-cô-lốp, biểu tượng của tâm hồn Nga: kiên cường, dũng cảm, giàu lòng nhân ái - một nhân vật mang tính sử thi. Đồng thời, nhà văn tin tưởng vào nghị lực phi thường của con người cách mạng, có thể vượt qua bi kịch số phận.
Tại sao nói Xô-cô-lôp là một nhân vật mang tính sử thi?
Phạm Thị Thúy Nhài
16
3. Nghệ thuật
- Lồng cốt truyện.
- Sáng tạo nhiều tình huống nghệ thuật.
- Ngòi bút hiện thực, hòa quyện trong chất trữ tình sâu lắng.
Phạm Thị Thúy Nhài
17
III. Tổng kết
- Bản lĩnh kiên cường và nhân hậu của con người Xô Viết: cứng rắn và mềm dịu, kiên cường và nhân ái.
- Sô-lô-khôp là nhà văn dũng cảm khám phá sự thật.