Tuần 27. Số phận con người

Hội giảng chào mừng Ngày thành lập Đoàn TNCSHCM
26 - 03 - 2013
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG
QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM DỰ THAO GIẢNG MÔN NGỮ VĂN 12
NĂM HỌC 2012 - 2013
Người dạy: Hà Phương Ly - Trường THPT Hồng Đức - Ninh Giang - Hải Dương
Tiết 80-Đọc văn: Số phận con người (tiếp)
I. Tìm hiểu chung
II. Đọc–hiểu văn bản
1. Nhân vật An-đrây Xô-cô-lốp
a/ Hoàn cảnh và tâm trạng của nhân vật Xô-cô-lốp khi chiến tranh vừa kết thúc.
b/ Xô-cô-lốp nhận bé Va-ni-a làm con nuôi.
c/ Xô-cô-lốp với tinh thần trách nhiệm và nghị lực phi thường.
2. Thái độ, tình cảm của người kể chuyện.
III. Tổng kết
(1905-1984)
M. Sô-lô-khốp
T.79
T.80
I.TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN
Nhân vật Xô-cô-lốp
a/ Hoàn cảnh và tâm trạng của Xô-cô-lốp khi chiến tranh vừa kết thúc.
b/ Xô-cô-lốp nhận bé Va-ni-a làm con nuôi.
Em hãy tìm những chi tiết để thấy: tình cảnh của bé Va-ni-a sau chiến tranh?
- Tình cảnh của bé Va-ni-a sau chiến tranh:
+ Cả cha và mẹ đã chết vì bom đạn.
+ Bé không biết, không nhớ từ đâu đến.
+ Sống vất vưởng, khốn khổ: “bạ đâu ngủ đó”, “ai cho gì thì ăn nấy!”
+ Áo quần “rách bươm xơ mướp”, “đầu tóc rối bù”; “mặt mũi thì bê bết nước dưa hấu,
lem luốc, bụi bặm”…
Va-ni-a giống như một mầm non chới với, tan tác trước bão tố của chiến tranh và hận thù.
“Thằng bé hoạt bát đến thế mà bỗng nhiên không biết vì sao lại lặng thinh tư lự (…).Tôi hỏi: Bố cháu đâu hả Vania? Nó rỉ tai: Chết ở mặt trận. Thế mẹ cháu? - Mẹ bị bom chết trên tàu hoả khi mẹ con cháu đang đi tàu. Thế cháu từ đâu đến? Cháu không biết, không nhớ. Thế ở đây cháu không có ai là bà con thân thuộc à? - Không có ai cả. Thế đêm cháu ngủ ở đâu? - Bạ đâu ngủ đó.”
I.TÌM HIỂU CHUNG
Trước tình cảnh của Va-ni-a, Xô-cô-lốp đã:
+ Tuôn rơi những giọt nước mắt nóng hổi.
+ Ngay lập tức quyết định nhận chú bé làm con.
 Đó là nước mắt của đồng cảnh mà đồng cảm của con người khao khát tình yêu thương.
Trước tình cảnh của Va-ni-a,
Xô- cô-lốp đã hành động
như thế nào?
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN
Nhân vật Xô-cô-lốp
a/ Hoàn cảnh và tâm trạng của Xô-cô-lốp khi chiến tranh vừa kết thúc.
b/ Xô-cô-lốp nhận bé Va-ni-a làm con nuôi.
I.TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN
Nhân vật Xô-cô-lốp
a/ Hoàn cảnh và tâm trạng của Xô-cô-lốp khi chiến tranh vừa kết thúc.
b/ Xô-cô-lốp nhận bé Va-ni-a làm con nuôi.
Em hãy nêu ý nghĩa
việc Xô-cô-lốp
nhận bé Va-ni-a làm con ?
- Ý nghĩa của việc Xô-cô-lôp nhận bé Va-ni-a làm con nuôi:
+ Đối với bé Va-ni-a: nó vô cùng hạnh phúc vì nghĩ mình đã tìm lại được người cha ruột của mình.

+ Với Xô-cô-lốp:
* Nỗi đau trong anh đã được san sẻ.
* Đã có người để chăm sóc, yêu thương.
* Anh thấy trái tim mình êm dịu lại.
“Trời ơi, thật không thể tưởng tượng được. Nó nhảy chồm lên cổ tôi hôn
vào má, vào môi, vào chán và như con chim chích, nó ríu rít líu lo vang
rộn cả buồng lái: “Bố yêu của con ơi! Con biết mà! Con biết thế nào bố
cũng tìm thấy con mà! Con chờ mãi mong được gặp bố!” Nó áp sát vào
người tôi, toàn thân cứ run lên như ngọn cỏ trước gió…”
I.TÌM HIỂU CHUNG
- Hành động của Xô-cô-lốp đã thể hiện:
Qua đó hãy nêu suy ngẫm của em về hành động Xô-cô-lốp nhận bé Va-ni-a làm con nuôi?
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN
Nhân vật Xô-cô-lốp
a/ Hoàn cảnh và tâm trạng của Xô-cô-lốp khi chiến tranh vừa kết thúc.
b/ Xô-cô-lốp nhận bé Va-ni-a làm con nuôi.
+ Ý chí bất khuất và lòng nhân ái vô hạn của con người.

+ Sự hy sinh lớn lao của một số phận có những kí ức chết chóc với một số phận côi cút, lạc loài.

 Vì vậy, Xô-cô-lốp đã trở thành biểu tượng bất tử cho con người Nga đau thương, mất mát nhưng nhân hậu, anh hùng.
I.TÌM HIỂU CHUNG
Sau khi nhận bé Va-ni-a tinh thần trách nhiệm của Xô-cô-lốp thể hiện như thế nào?
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN
Nhân vật Xô-cô-lốp
a/ Hoàn cảnh và tâm trạng của Xô-cô-lốp khi chiến tranh vừa kết thúc.
b/ Xô-cô-lốp nhận bé Va-ni-a làm con nuôi.
c/ Xô-cô-lốp với tinh thần trách nhiệm và nghị lực phi thường.
* Tinh thần trách nhiệm đối với Va-ni-a:
- Thể hiện ở việc nuôi dưỡng, chăm sóc.
- Lo lắng vì những rủi ro bất cứ lúc nào cũng có thể xảy ra.
- Kìm nén nước mắt để không làm tổn thương đến Va-ni-a.
 Đó là tình thương thật sự của một người cha tận cùng đau khổ trong quá khứ với hạnh phúc nhỏ bé ở hiện tại.
I.TÌM HIỂU CHUNG

Dù đã có Va-ni-a, nhưng nỗi đau của Xô-cô-lốp vẫn còn đó.
Em hãy chứng minh?
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN
Nhân vật Xô-cô-lốp
a/ Hoàn cảnh và tâm trạng của Xô-cô-lốp khi chiến tranh vừa kết thúc.
b/ Xô-cô-lốp nhận bé Va-ni-a làm con.
c/ Xô-cô-lốp với tinh thần trách nhiệm và nghị lực phi thường.
* Xô-cô-lốp với nghị lực phi thường:
- Những nỗi đau mà Xô-cô-lốp phải chịu đựng trong cuộc sống:
+ Ám ảnh nỗi đau thể xác: “Trái tim tôi đã suy kiệt”, “Có khi nó nhói lên giữa ban ngày mà tối tăm mặt mũi”.
+ Ám ảnh, kí ức đau buồn về người thân: Đêm nào cũng chiêm bao thấy những người thân đã mất, “Ban đêm thức giấc thì gối ướt đẫm nước mắt”.
+ Khó khăn trong cuộc sống: lái xe đâm phải con bò, bị tước bằng lái xe đầy chua chát.
 Xô-cô-lốp đang phải gánh chịu những nỗi đau không gì bù đắp nổi, tình cảnh cũng không xoa dịu được vết thương lòng.
I.TÌM HIỂU CHUNG

Xô-cô-lốp đã vượt lên số phận nghiệt ngã bằng cách nào?
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN
Nhân vật Xô-cô-lốp
a/ Hoàn cảnh và tâm trạng của Xô-cô-lốp khi chiến tranh vừa kết thúc.
b/ Xô-cô-lốp nhận bé Va-ni-a làm con.
c/ Xô-cô-lốp với tinh thần trách nhiệm và nghị lực phi thường.
* Xô-cô-lốp với nghị lực phi thường:
Xô-cô-lốp vượt lên số phận nghiệt ngã:

+ Xô-cô-lốp cứng cỏi nuốt thầm giọt lệ để cho bé Va-ni-a không phải khóc.

+ Vì vết thương lòng không dễ nguôi ngoai nên anh cùng bé Va-ni-a đi mãi, đi mãi đến những vùng đất xa xôi cho vơi bớt nỗi buồn và để bắt đầu cuộc sống mới.
I.TÌM HIỂU CHUNG
Em có nhận xét gì về điểm nhìn của tác giả đối với chiến tranh và số phận con người?
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN
Nhân vật Xô-cô-lốp
2) Thái độ, tình cảm của người kể chuyện
- Tác phẩm có hai người kể chuyện: Xô-cô-lốp và tác giả.
- Điểm nhìn của tác giả:

+ Đối với chiến tranh: không giấu giếm
sự tàn phá kinh hoàng của nó.

+ Đối với con người: thấm thía trước nỗi đau của đồng loại. Bộc lộ niềm tin mãnh liệt vào ý chí, nghị lực, lòng nhân hậu - những sức mạnh để chiến thắng số phận.
 Hai điểm nhìn trên đã tạo nên giá trị hiện thực và nhân đạo của tác phẩm “Số phận con người”.
I.TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN
III. TỔNG KẾT
Nội dung
Nghệ thuật
Em hãy khái quát
nội dung của đoạn trích?
- Thể hiện: bản lĩnh kiên cường và nhân hậu của con người Nga.
- Sô-lô-khốp là nhà văn dũng cảm nói lên sự thật, không sợ gai góc, đau đớn và hận thù.
- Lên án bão tố chiến tranh phi nghĩa và sức hủy diệt tàn bạo của nó.
Nêu những đặc sắc
nghệ thuật của đoạn trích?
- Sử dụng hình thức người kể chuyện kép: Xô-cô-lốp và tác giả.
- Xây dựng nhân vật:
+ Mang âm hưởng sử thi - hình tượng người anh hùng.
+ Mang tính biểu tượng: cho quá khứ đau thương (Xô-cô-lốp) và tương lai đang chờ đợi (Va-ni-a).
- Sử dụng những chi tiết cảm động: nói về cuộc đời Xô-cô-lốp và cảnh đời Va-ni-a.
* Củng cố:
Tình cảm và cách vượt lên số phận của Xô-cô-lốp đem đến cho các em bài học gì? Trong cuộc sống trước những nỗi đau đớn mất mát, hiện thực cuộc sống nghiệt ngã – ta phải làm thế nào để vượt qua?
* Trả lời:
Bài học:
- Cuộc sống cần có tình thương yêu và tấm lòng nhân hậu, có tinh thần trách nhiệm với cuộc đời.
- Không đầu hàng số phận cho dù trong hoàn cảnh nghiệt ngã nhất.
2. Trong cuộc sống trước những nỗi đau đớn mất mát, hiện thực cuộc sống nghiệt ngã, con người cần:
- Phải có ý chí, nghị lực kiên cường vượt lên số phận.
- Tràn đầy niềm tin trong cuộc sống, để hướng tới một tương lai tốt đẹp.