Tuần 27. Số phận con người

S? ph?n con ngu?i
M.SÔ-LÔ-KHỐP
1) Tác giả
Mi-khai-in A-lếch-xan-đrô-vích Sô-lô-khốp (1905-1984) là nhà văn Nga. Cuộc đời gắn bó với vùng sông Đông trong những bước chuyển mình của lịch sử. Ông tham gia hầu hết các cuộc chiến tranh giải phóng
1922,Ông lên Matxcơva làm nhiều nghề để kiếm sống
1925, trở về sông Đông và sáng tác “Sông Đông êm đềm”
1932, là đảng viên đảng cộng sản liên Xô
M.Sô-Lô-Khốp
- 1939 được bầu vào Viện Hàn Lâm KH Liên Xô.
Chiến tranh Vệ quốc (1941-1945) làm phóng viên chiến trường cho báo “Sự thật”
1965 được giải Nobel văn học


Đài tưởng niệm Solokhov
Đài tưởng niệm Solokhov
2) Tác phẩm
Truyện ngắn số phận con người ( 1957) là cột mốc quan trọng mở ra chân trời mới cho văn học Nga.
Tóm tắt tác phẩm
Nhân vật chính của truyện là An- đrây Xô cô lốp - từng là một người lính Xô -viết . Anh đã kể cho tác giả nghe về cuộc đời đau khổ của mình ...
Đệ nhị thế chiến bùng nổ…
Anđrây Xôcôlốp chia tay vợ con để lên đường nhập ngũ…
Bị thương và bị bắt làm tù binh…
Bị đày đoạ khổ cực trong trại tập trung của phát xít…
Phát xít Đức bắt cả tù binh lái xe. Cơ hội để Xô- cô -lốp trốn thoát, trở về phía Hồng quân…
Sau khi trở về với hồng quân, anh được tin vợ và con gái bị chết vì bom, nhà cửa tan nát…
Vui mừng khi đọc được thư của con trai, giờ là đại uý pháo binh, cũng đang tiến công Berlin, anh hi vọng gặp con trai trên đất Đức…
Tiến quân vào giải phóng Berlin…
Nhưng đúng ngày 9 tháng 5 năm 1945, ngày chiến thắng Berlin thì…
Đứa con trai duy nhất, niềm hy vọng cuối cùng của anh đã bị một tên thiện xạ Đức bắn chết…
Anh chôn niềm vui sướng và niềm hi vọng cuối cùng trên đất Đức, trở về đơn vị như người mất hồn…
Giải ngũ, đến sống nhờ nhà người bạn và làm nghề lái xe…
Đau buồn, anh hay vào quán uống rượu…
Tình cờ nhìn thấy bé Vania và anh bắt đầu thấy thích nó…
Bé Vania và mảnh dưa hấu vừa nhặt được…
Mặt bê bết dưa hấu.
- Sao chú lại biết tên cháu là Vania ?
Trò chuyện với bé Vania trên xe
- Ta là bố của con
Bố yêu của con ơi !...
Vania ôm cổ, hôn vào má, vào môi, vào trán của Xô cô lốp…
Đây, tôi tìm được cháu Vaniuska của tôi rồi...
Bà chủ đứng nhìn nó ăn ngấu nghiến mà nước mắt ròng ròng…
... Lấy tạp dề che mặt khóc…
Tôi thấy lòng vui không lời nào tả xiết…
Bố ơi , cái áo bành tô da của bố đâu rồi ?
Đêm nào tôi cũng chiêm bao thấy những người thân quá cố…
Ban ngày anh trấn tĩnh, không than vãn nhưng ban đêm thức giấc thì gối ướt đẫm nước mắt…
Chia tay với tác giả :
- Tạm biệt anh bạn, chúc anh may mắn
Hai con người côi cút, hai hạt cát đã bị sức mạnh phũ phàng của bão tố chiến tranh thổi bạt tới những miền xa lạ ...
II) Đọc-Hiểu tác phẩm
Chiến tranh và thân phận con người:
Nhân vật an-đrây Xô-cô-lốp
-Trong chiến tranh
+ Chiến đấu, bị thương hai lần
+ Bị đày đoạ trong trại tập trung nhưng vẫn giữ được khí phách anh hùng cũa người lính Xô Viết
+ Vợ và con gái bị bom phát xít giết hại từ 1942
+ Con trai A-na-tô-li, chú học sinh giỏi toán, đại uý pháo binh, hi sinh trong ngày chiến thắng tại Berlin.

-Sau chiến tranh
- Hoàn cảnh
+ Không vợ con, không nhà cửa, không niềm hi vọng, không trở về quê hương.
+ Trở thành kẻ lang thang, ăn nhờ ở đậu, chìm trong men rượu để chạy trốn quá khứ.
- Tâm trạng
+ Tinh thần và thể chất đổ sụp, trở nên như người mất hồn
+ Nỗi buồn đau mất mát in đậm trên gương mặt anh ( cặp mắt buồn nguội lạnh lúc nào cũg buồn thê thảm) vò xé trái tim anh ( trái tim đã bị chai sạn vì đau khổ).
=> Chiến tranh đã tước đoạt tất cả những gì quí giá nhất: Quê hương, gia đình, tình yêu thương, niềm hi vọng. Sô lô khốp không ngần ngại nói lên cái giá quá đắt của chiến thắng, những đau khổ tột cùng của con người do chiến tranh gây nên
I.TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN
Chiến tranh và số phận con người:
Nhân vật Xô-cô-lốp
*Xô-cô-lốp khi gặp bé Va-ni-a
Cuộc gặp gỡ với Va-ni-a diễn ra như thế nào?
-Cuộc gặp gỡ của Xô-cô-lốp với bé Va-ni-a
+Gặp ở tiệm giải khát- nơi Xô-cô-lốp vẫn đến uống rượu.
+Xôcô lốp ấn tượng với đôi mắt như “những ngôi sao sáng ngời sau trận mưa đêm”, thích và nhớ bé…
-Thấy bé đói, gọi lên xe, trò chuyện, biết được cảnh ngộ của bé => quyết định nhận bé làm con “Không để mình với nó chìm nghỉm riêng rẽ được”
Vì sao Xôcôlốp quyết định
nhận bé Vania làm con?
=>Xô cô lốp làm nhận Vania con vì:
+ Yêu mến vẻ đẹp hồn nhiên thánh thiện của Vania
+ Xót thương cho cảnh ngộ Vania
+ Tình phụ tử thiêng liêng và tinh thần trách nhiệm đã thức tỉnh
- Tâm trạng
+ Tinh thần và thể chất đổ sụp, trở nên như người mất hồn
+ Nỗi buồn đau mất mát in đậm trên gương mặt anh ( cặp mắt buồn nguội lạnh lúc nào cũg buồn thê thảm), vò xé trái tim anh ( trái tim đã bị chai sạn vì đau khổ).
- Hoàn cảnh
+ Không vợ con, không nhà cửa, không niềm hi vọng, không trở về quê hương.
+ Trở thành kẻ lang thang, ăn nhờ ở đậu, chìm trong men rượu để chạy trốn quá khứ.
I.TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN
Chiến tranh và số phận con người:
Nhân vật Xô-cô-lốp
b. Bé Va-ni-a:
*Xô-cô-lốp khi gặp bé Va-ni-a
-Cuộc gặp gỡ của Xôcôlốp với Vania
Tâm trạng của Xôcôlốp: “tâm hồn… nhẹ nhõm và bừng sáng”; “mắt tôi thì mờ hẳn đi, cả người cũng run lên, hai bàn tay lẩy bẩy…”.
Qua những chi tiết miêu tả tâm trạng Xôcôlốp, em có nhận xét gì về tính cách và vẻ đẹp tâm hồn của anh?
Xôcôlốp là một người có trái tim nhạy cảm,
giàu tình thương yêu, nhân hậu…
I.TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN
Đọc và tóm tắt đoạn trích
Phân tích
Nhân vật Xô-cô-lốp
*Xô-cô-lốp trước khi gặp Va-ni-a
*Xô-cô-lốp khi gặp bé Va-ni-a
-Cuộc gặp gỡ của Xôcôlốp với Vania
-Cuộc sống của Xôcôlốp sau khi nhận Vania
Cuộc sống của
Xôcôlốp có những
niềm vui, hạnh phúc và
những khó khăn
gì?
+ “Lần đầu tiên sau bao nhiêu năm anh được ngủ một giấc ngon lành”, anh tắm rửa, mua sắm, chăm sóc cho con, “vui không lời nào tả xiết”, “thiếu nó thì thấy buồn”…
Anh đã kiên cường vượt lên số phận.
+Nhưng vẫn còn rất nhiều những khó khăn thử thách mà không phải lúc nào cũng dễ dàng vượt qua:
~ Kí ức tuổi thơ của Vania về bố đẻ
~ Mất bằng lái xe, søc khoÎ suy yÕu…
~ Hai bố con cuốc bộ đến miền quê khác, khắp nước Nga
I.TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN
Đọc và tóm tắt đoạn trích
Phân tích
Nhân vật Xô-cô-lốp
*Xô-cô-lốp trước khi gặp Va-ni-a
*Xô-cô-lốp khi gặp bé Va-ni-a
-Cuộc gặp gỡ của Xôcôlốp với Vania
…Lại còn thêm một mỗi khổ tâm này nữa: hầu như đêm nào tôi cũng chiêm bao thấy người thân quá cố. Và lúc nào cũng thế, tôi ở bên này, sau hàng rào dây thép gai, còn vợ con thì tự do ở bên kia (…) ban ngày bao giờ tôi cũng trấn tĩnh được, không hở ra một tiếng thở dài, một lời than vãn, nhưng ban đêm thức giấc thì gối ướt đẫm nước mắt…
Một trong những khó khăn, thử thách
của cuộc sống hiện tại mà
Xôcôlốp phải đối diện ở đây là gì?
I.TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN
Đọc và tóm tắt đoạn trích
Phân tích
Nhân vật Xô-cô-lốp
*Xô-cô-lốp trước khi gặp Va-ni-a
*Xô-cô-lốp khi gặp bé Va-ni-a
-Cuộc gặp gỡ của Xôcôlốp với Vania
-Cuộc sống của Xôcôlốp sau khi nhận Vania
+ Nhưng vẫn còn rất nhiều những khó khăn, thử thách mà không phải lúc nào cũng dễ dàng vượt qua:
~ Kí ức tuổi thơ của Vania về bố đẻ
~ Mất bằng lái xe, søc khoÎ suy yếu…
~ Hai bố con cuốc bộ đến miền quê khác, khắp nước Nga với nỗi đau của quá khứ- một vết thương không thể liền da, do chiÕn tranh.
Trước những khó khăn, thử thách ấy, thái độ của Xôcôlốp với Vania như thế nào?
=> Xôcôlốp âm thầm nén chịu để không làm tổn thương đến Vania.
<=> Sôlôkhốp là một nhà văn tôn trong sự thật,
“sự thật đươc tôn trọng trong từng câu văn,
từng chi tiết…”
I.TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN
Đọc và tóm tắt đoạn trích
Phân tích
Nhân vật Xô-cô-lốp
*Xô-cô-lốp trước khi gặp Va-ni-a
*Xô-cô-lốp khi gặp bé Va-ni-a
b. Nhân vật Vania
*Trước khi được Xôcôlốp nhận làm con:
Vì chiến tranh mà trơ trọi đói khát lang thang: bố chết ở mặt trận, mẹ chết vì bom….
-Dẫu còn thơ dại (“cặp mắt- cứ như những ngôi sao sáng ngời sau trận mưa đêm”), nhưng ý thức được nổi bất hạnh của mình: đôi lúc lặng thinh, tư lự, thở dài
=> Là một nạn nhân đáng thương của chiến tranh.
Em hãy tìm những chi tiết kể về hoàn cảnh, số phận của Vania sau chiến tranh?
“Thằng bé hoạt bát đến thế mà bỗng nhiên không biết vì sao lại
lặng thinh tư lự (…).Tôi hỏi: Bố cháu đâu hả Vania?
Nó rỉ tai: Chết ở mặt trận. Thế mẹ cháu?-
Mẹ bị bom chết trên tàu hoả khi mẹ con cháu đang đi tàu.
Thế cháu từ đâu đến? Cháu không biết không, nhớ.
Thế ở đây cháu không có ai là bà con thân thuộc à?
-Không có ai cả. Thế đêm cháu ngủ ở đâu? -Bạ đâu ngủ đó.”
I.TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN
Đọc và tóm tắt đoạn trích
Phân tích
Nhân vật Xô-cô-lốp
*Xô-cô-lốp trước khi gặp Va-ni-a
*Xô-cô-lốp khi gặp bé Va-ni-a
b. Nhân vật Vania
*Vania trước khi được Xôcôlốp nhận làm con
*Vania khi được Xôcôlốp nhận làm con
Tình cảm, tâm trạng, hành động của cậu bé diễn ra như thế nào?
-Vania vô cùng vui sướng, hạnh phúc.
=>Vì: được “bố tìm thấy”, được che trở, yêu thương…
-Từ đó, cậu cứ bám riết lấy bố, quấn quýt không rời…
Vì sao cậu lại vui sướng,
hạnh phúc đến thế?
“Trời ơi, thật không thể tưởng tượng được. Nó nhảy chồm lên cổ tôi
hôn vào má, vào môi, vào chán và như con chim chích, nó ríu rít
líu lo vang rộn cả buồng lái “Bố yêu của con ơi! Con biết mà!
Con biết thế nào bố cũng tìm thấy con mà! Con chờ mong mãi được
gặp bố!” Nó áp sát vào người tôi, toàn thân cứ run lên
như ngọn cỏ trước gió…”
I.TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN
Đọc và tóm tắt đoạn trích
Phân tích
Nhân vật Xô-cô-lốp
*Xô-cô-lốp trước khi gặp Va-ni-a
*Xô-cô-lốp khi gặp bé Va-ni-a
b. Nhân vật Vania
*Vania trước khi được Xôcôlốp nhận làm con
… “có lúc thì cứ luôn luôn
ríu rít như chim sẻ, có lúc
không hiểu sao lại cứ
tự nhiên im lặng. Tôi hỏi:
Con trai bố đang nghĩ gì
đấy? Nó hỏi lại, mắt
nhìn lên trần: -Bố ơi,
cái áo bành tô da của
bố đâu rồi? Cả đời tôi
có bao gìơ tôi có bành
tô da đâu! Tôi đành
phải đánh trống lảng…”
I.TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN
Đọc và tóm tắt đoạn trích
Phân tích
Nhân vật Xô-cô-lốp
*Xô-cô-lốp trước khi gặp Va-ni-a
*Xô-cô-lốp khi gặp bé Va-ni-a
b. Nhân vật Vania
*Vania trước khi được Xôcôlốp nhận làm con
*Vania khi được Xôcôlốp nhận làm con
-Vania vô cùng vui sướng, hạnh phúc.
=>Vì: được “bố tìm thấy”, được che trở, yêu thương…
-Từ đó, cậu cứ bám riết lấy bố, quấn quýt không rời…
-Sẵn sàng cùng bố cuốc bộ khắp nước Nga…
Sự hồn nhiên và tình cảm của Vania dành cho bố trong hoàn cảnh số phận như vậy thể hiện phẩm chất gì?
=> Tuy nhỏ tuổi nhưng tỏ ra hết sức kiên cường, tràn đầy niềm tin trong cuộc sống, trở thành điểm tựa cho Xôcôlốp…
I.TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN
Đọc và tóm tắt đoạn trích
Phân tích
Nhân vật Xô-cô-lốp
*Xô-cô-lốp trước khi gặp Va-ni-a
*Xô-cô-lốp khi gặp bé Va-ni-a
b. Nhân vật Vania
*Vania trước khi được Xôcôlốp nhận làm con
*Vania khi được Xôcôlốp nhận làm con
“Hai con người, hai hạt cát đã bị
sức mạnhphũ phàng của
bão tố chiến tranh thổi bạt
tới những miền xa lạ…
Cái gì đang chờ đón họ
ở phía trước? Thiết nghĩ rằng
con người Nga đó, con người
có ý chí kiên cường, sẽ
đứng vững được và sống bên
cạnh bố, chú bé kia một
khi lớn lên sẽ có thể đương
đầu với mọi thử thách,
sẽ vượt qua mọi chướng
ngại trên đường nếu như
Tổ quốc kêu gọi…”
Qua số phận cuộc đời của Xôcôlốp, Vania, cùng với lời bình luận của tác giả, em có kết luận gì về cuộc sống của con người sau chiến tranh và tính cách Nga?
I.TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN
Đọc và tóm tắt đoạn trích
Phân tích
Nhân vật Xô-cô-lốp
*Xô-cô-lốp trước khi gặp Va-ni-a
*Xô-cô-lốp khi gặp bé Va-ni-a
b. Nhân vật Vania
*Vania trước khi được Xôcôlốp nhận làm con
*Vania khi được Xôcôlốp nhận làm con
III. Tổng kết
*Néi dung:
-Tè c¸o chiÕn tranh ph¸t xÝt
-Ph¶n ¸nh cuéc sèng cña ng­êi lÝnh, nh©n d©n Nga thêi hËu chiÕn- ®Æt ra nh÷ng vÊn ®Ò x· héi nãng báng => ph¶i quan t©m h¬n tíi nh÷ng sè phËn con ng­êi sau chiÕn tranh
-Ca ngîi tÝnh c¸ch Nga: kiªn c­êng, nh©n hËu, có tinh thần trách nhiệm và tình yêu Tổ quốc…
*NghÖ thuËt:
-TruyÖn lång trong truyÖn
-X©y dùng nh©n vËt víi tÝnh c¸ch Nga ®iÓn h×nh, ng­êi anh hïng cña ®êi th­êng
-Chi tiÕt nghÖ thuËt s¾c s¶o, giµu tÝnh hiÖn thùc
I.TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN
Đọc và tóm tắt đoạn trích
Phân tích
Nhân vật Xô-cô-lốp
*Xô-cô-lốp trước khi gặp Va-ni-a
*Xô-cô-lốp khi gặp bé Va-ni-a
b. Nhân vật Vania
*Vania trước khi được Xôcôlốp nhận làm con
*Vania khi được Xôcôlốp nhận làm con
CỦNG CỐ
- Tình cảm và cách vượt lên số phận của Xôcôlốp đem đến cho các em bài học gì? Trong cuộc sống trước những nỗi đau đớn mất mát, hiện thực cuộc sống nghiệt ngã- ta phải làm thế nào để vượt qua?
Bài tập về nhà
III. Tổng kết