Tuần 26. Tôi yêu em

Tiết 94 - Đọc văn
(Pu-skin)
I. Đọc - hiểu khái quát:
1. Tác giả: A-lếch-xan-đrơ Xéc-ghê-ê-vích Pu-skin
- Sinh năm 1799, mất năm 1837.
- Xuất thân trong một gia đình quý tộc lâu đời ở Mát-xcơ-va.
- Sự nghiệp văn học:
+ Tác phẩm chính:
800 bài thơ trữ tình.
Tiểu thuyết bằng thơ ép-ghê-nhi Ô-nhê-ghin
(1823-1831).
Bi kịch lịch sử Bô-rít Gô-đu-nốp (1825).
Trường ca Ru-xlan và Li-út-mi-la (1820)
Ngời tù Cáp-ca-dơ (1821).
Truyện ngắn Cô tiểu thư nông dân (1830)
Con đầm pích (1833).
Ngụ ngôn.
+ Đặc điểm:
Ông sáng tác thành công trên nhiều lĩnh vực nhưng đặc biệt xuất sắc trên lĩnh vực thơ trữ tình.
Ông có đóng góp đặc biệt quan trọng trong nền văn học Nga.
Về nội dung: Thể hiện tâm hồn Nga, khao khát tự do và tình yêu.
Về nghệ thuật: Hoàn thiện ngôn ngữ thơ ca Nga, hướng đến sự trong sáng, giản dị của ngôn từ.

- Vị trí:
Pu-skin có vị trí đặc biệt trong nền văn học Nga. Ông được mệnh danh là "Mặt trời của thi ca Nga". Ông là nhà thơ vĩ đại "có ý nghĩa to lớn không chỉ trong lịch sử văn chương mà cả trong lịch sử thức tỉnh của dân tộc Nga" (N. A. Đô-brô-liu-bốp).
2. Tác phẩm:
a. Xuất xứ:
Bài thơ được khơi nguồn từ mối tình của Pu-skin với A.A. Ô-lê-nhi-na (người Pu-skin cầu hôn nhưng không được chấp nhận).
b. Đọc văn bản và tìm hiểu chú thích:
- Đọc văn bản:
Tôi đã yêu em: tình yêu vẫn, có lẽ,
Chưa tắt hẳn trong tâm hồn tôi;
Nhưng hãy để nó không làm phiền em thêm nữa;
Tôi không muốn em buồn vì bất cứ điều gì.
+ Cách đọc:
Hai câu 1-2: Chậm, ngập ngừng, thú nhận lại như tự nhủ.
Hai câu 3-4: Mạnh mẽ, dứt khoát như thề hứa.
Hai câu 5-6: Day dứt, u buồn, hồi nhớ và kiểm nghiệm.
Hai câu 7-8: Mong ước, tha thiết mà điềm tĩnh.
Tôi đã yêu em lặng thầm, vô vọng
Bị giày vò khi bởi sự rụt rè, khi bởi nỗi ghen tuông;
Tôi đã yêu em chân thành như thế đó, dịu dàng như thế đó,
Cầu trời cho em được người khác yêu thương (cũng) như thế.
- Tìm hiểu chú thích: SGK trang 60.
+ Dịch nghĩa:
c. Bố cục:
Gồm 2 phần.
Phần 1: 4 câu đầu - Những mâu thuẫn giằng xé trong tâm trạng của nhân vật trữ tình.
Phần 2: 4 câu sau - Lời giãi bày tiếp và lời cầu nguyện cho người mình yêu.
II. Đọc - hiểu chi tiết:
1. Bốn câu thơ đầu
- Mở đầu bằng lời thú nhận tình yêu.
+ Tôi đã yêu em: là điệp khúc được lặp lại 3 lần, là cảm xúc chủ đạo của bài thơ.
+ Tình yêu vẫn
+ Chưa tắt hẳn
- Hai câu 3, 4:
+ Làm phiền em.
+ Em buồn.
Là sự chuyển hướng về giọng điệu và cảm xúc.
2. Bốn câu cuối:
- Hai câu 5, 6:
+ Nhà thơ hồi nhớ và kiểm nghiệm lại tình cảm của mình với tâm trạng đau khổ giày vò, hậm hực vì hờn ghen, vì không được đáp đền, đón đợi.
+ Nhịp thơ ngắt quãng: Thể hiện sự rối bời, khúc mắc.
- Hai câu cuối:
+ Nhà thơ vượt lên trên sự ích kỉ thường tình để cầu mong hạnh phúc và những điều tốt đẹp đến với người yêu.
+ Tôi yêu em (lần 3): nhấn mạnh, khẳng định tình cảm chân thành, dịu dàng.
+ Giọng điệu còn ẩn chứa sự nuối tiếc, xót xa nhưng đồng thời cũng thể hiện sự thanh thản khi chọn được cách thể hiện tình yêu cao đẹp nhất.
III. Tổng kết
1. Nội dung:
Bài thơ thấm đượm nỗi buồn của mối tình vô vọng, nhưng là nỗi buồn trong sáng của một tâm hồn yêu đương chân thành, mãnh liệt, nhân hậu, vị tha.
2. Nghệ thuật:
Ngôn ngữ giản dị, trong sáng, không có những hình ảnh bóng bẩy, không có những so sánh cầu kì. Nét hấp dẫn là ở tình cảm chân thành, cao thượng.
Giới thiệu một số bài thơ khác của Pu-skin
Ngài và anh, cô và em
Nàng buột miệng đổi tên ngài trống rỗng
Thành tiếng anh thân thiết, đậm đà
Và gợi lên trong lòng đang say đắm
Bao ước mơ tràn hạnh phúc reo ca.
Trước mặt nàng, tôi trầm ngâm đứng lặng
Không thể rời ánh mắt khỏi nàng
Và tôi nói: "Thưa cô, cô đẹp lắm"
Mà thâm tâm: "Anh quá đỗi yêu em!"
(1828)
Một chút tên tôi đối với nàng
Một chút tên tôi đối với nàng
Sẽ chìm như tiếng sóng buồn tan
Âm thầm mòn mỏi bên bờ vắng,
Như tiếng đêm thâu lạc giữa ngàn
Ngày nào đó trên mặt trăng kỉ niệm
Nó chỉ còn là dấu vết không hồn
Giống như hình phác trên mộ chí
Nét ngoằn ngoèo một thứ tiếng xa xăm
Tên cũ từ lâu bị lãng quên
Chẳng còn gợi lại được cho em
Tình xưa êm ái và trong trắng
Trước mối tình ai mới dấy lên
Nhưng nếu ngày buồn rầu, đau đớn
Em thì thầm hãy gọi tên lên
Và hãy tin còn đây một kỉ niệm
Em vẫn còn sống giữa một trái tim.