Tuần 25. Tóm tắt văn bản thuyết minh

Trường THPT Chu Văn Thịnh
Mai Sơn – Sơn La
Lớp10G
Nhiệt liệt chào mừng các Thầy cô giáo đến dự với tiết học ngày hôm nay!
TIẾT 74
TÓM TẮT VĂN BẢN THUYẾT MINH
I. Mục đích, yêu cầu tóm tắt văn bản thuyết minh
Mục đích: Nhằm hiểu và ghi nhớ những nội dung cơ bản của bài văn hoặc giới thiệu với người khác về đối tượng thuyết minh hoặc về văn bản đó.
Yêu cầu: Tóm tắt cần ngắn gọn rành mạch, sát với nội dung cơ bản của văn bản gốc.
Nhà sàn
II. Cách tóm tắt một văn bản thuyết minh
Nhà sàn ở Tây Bắc (Thái đen)
Nhà sàn ở Tây Bắc
Nhà sàn ở Sa Pa
Nhà sàn Tây Bắc
Nhà sàn Bác Hồ
Phòng làm việc trong nhà sàn của Bác Hồ
Nhà sàn ở Tây Nguyên
Nhà sàn ở Buôn Đôn
Nhà sàn ở Tây Nguyên
Nhà sàn ở Tây Nguyên
Nhà sàn ở Nhật Bản
Nhà sàn chống lũ ở Mĩ
Nhà sàn vùng tái định cư Thuỷ điện Sơn La
II. Cách tóm tắt một văn bản thuyết minh
* Tìm hiểu ngữ liệu:

Đối tượng: Văn bản thuyết minh về nhà sàn.
Đại ý: Văn bản thuyết minh giới thiệu về nguồn gốc, kiến trúc, giá trị sử dụng của nhà sàn.
II. Cách tóm tắt một văn bản thuyết minh (tiếp)
3. Bố cục: Chia làm 3 phần:
Mở bài: Từ đầu … văn hóa cộng đồng -> Định nghĩa và mục đích sử dụng của nhà sàn.
Thân bài: Tiếp … nhà sàn -> Thuyết minh nguồn gốc, cấu tạo, công dụng của nhà sàn.
Kết bài: Đoạn còn lại -> Khẳng định giá trị thẩm mỹ của nhà sàn.
II. Cách tóm tắt một văn bản thuyết minh (tiếp)
4. Tóm tắt.
Nhà sàn là công trình kiến trúc có mái che dùng để ở hoặc sử dụng vào một số mục đích khác. Toàn bộ nhà sàn được cấu tạo bằng tre, giang, nứa, gỗ; gồm nhiều cột chống, mặt sàn, gầm sàn, các khoang nhà để ở hoặc rửa ráy. Hai đầu nhà có hai cầu thang. Nhà sàn xuất hiện từ thời Đá mới, tồn tại phổ biến ở miền núi Việt Nam và Đông Nam Á. Nhà sàn có nhiều tiện ích: vừa phù hợp với nơi cư trú miền núi, đầm lầy, vừa tận dụng nguyên liệu tại chỗ, giữ được vệ sinh và đảm bảo an toàn cho người ở. Nhà sàn ở một số vùng miền núi nước ta đạt tới trình độ kỹ thuật và thẩm mỹ cao, đã và đang hấp dẫn khách du lịch.
* Cách tóm tắt văn bản thuyết minh
Bước 1: Xác định mục đích, yêu cầu.
Bước 2: Đọc văn bản gốc để tìm dữ liệu, có thể gạch dưới những ý quan trọng, lướt qua những tư liệu, số liệu không quan trọng.
Bước 3: Diễn đạt các nội dung tóm tắt thành câu, đoạn và bài đáp ứng yêu cầu của văn bản.
Bước 4: Kiểm tra lại.
Luyện tập
Bài tập 1: Đọc phần tiểu dẫn bài Thơ hai-cư của Ba sô (Ngữ văn 10, tập 1) và thực hiện yêu cầu:
Xác định đối tượng thuyết minh của văn bản.
Tìm bố cục của văn bản.
Viết đoạn văn tóm tắt phần thuyết minh về thơ hai-cư.
Gợi ý
Đối tượng: Tiểu sử, sự nghiệp nhà thơ Ma-su-ô Ba-sô và những đặc điểm của thể thơ hai-cư.
Bố cục:
Đoạn 1: Từ đầu đến M.Si-ki (1867-1902),… -> Tóm tắt tiểu sử và giới thiệu những tác phẩm của Ma-su-ô Ba-sô.
Đoạn 2: phần còn lại -> Thuyết minh về đặc điểm nội dung và nghệ thuật của thơ hai-cư.
3. Viết đoạn văn tóm tắt:
Bài tập 2:
Đọc văn bản “Đền Ngọc Sơn và hồn thơ Hà Nội” và thực hiện yêu cầu:
Xác định văn bản Đền Ngọc Sơn và hồn thơ Hà Nội thuyết minh vấn đề gì. So với các văn bản thuyết minh ở phần trên, đối tượng và nội dung thuyết minh của Lương Quỳnh Khuê có gì khác?
Viết tóm tắt đoạn giới thiệu cảnh Tháp Bút, Đài Nghiên.
Gợi ý
1. Văn bản Đền Ngọc Sơn và hồn thơ Hà Nội thuyết minh về một thắng cảnh. Nét khác các văn bản trước đó là đối tượng (thắng cảnh) và ở nội dung (vừa tập trung vào những đặc điểm kiến trúc, vừa ca ngợi vẻ đẹp nên thơ của đền Ngọc Sơn, đồng thời bày tỏ tình yêu, niềm tự hào đối với một di sản văn hoá đặc sắc của dân tộc).
2. Tóm tắt: Đến thăm đền Ngọc Sơn, hình tượng kiến trúc đầu tiên gây ấn tượng là Tháp Bút, Đài Nghiên. Tháp Bút dựng trên núi NGọc Bội, đỉnh tháp có ngọn bút trỏ lên trời xanh, trên tháp là 3 chữ “tả thiên thanh” (viết lên trời xanh) đầy kiêu hãnh. Cạnh Tháp Bút là cổng Đài Nghiên. Gọi là “Đài Nghiên “ bởi cổng này là hình tượng “cái đài” đỡ “nghiên mực” hình trái đào tạc bằng đá, đặt trên đầu ba chú ếch với thâm ý sâu xa “ao nghiên ruộng chữ”. Phía sau Đài Nghiên là cầu Thê Húc nối sang Đảo Ngọc – nơi toạ lạc ngôi đền thiêng giữa rì rào sóng nước.
Bài tập về nhà
Đọc tiểu dẫn – phần hai, bài Đại cáo bình Ngô (Ngữ văn 10, tập hai, trang 16) và thực hiện các yêu cầu sau:
a/. Xác định đối tượng thuyết minh của văn bản?.
b/. Tìm bố cục của văn bản?.
c/. Viết đoạn văn tóm tắt phần thuyết minh những đặc điểm của thể cáo (từ “Cáo là thể văn nghị luận” đến “chính nghĩa”).
Home
Bài học hôm nay của lớp chúng ta đến đây là kết thúc.
Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo đến dự giờ thăm lớp
Cảm ơn các em học sinh đã có sự hợp tác tốt trong tiết dạy. Chúc các em một ngày học tập gặt hái được nhiều kiến thức.