Tuần 25. Những yêu cầu về sử dụng tiếng Việt

Chào mừng
các bạn học sinh
NH?NG YÊU CẦU
VỀ
SỬ DỤNG TIẾNG VIỆT
SỬ DỤNG ĐÚNG THEO CÁC CHUẨN MỰC CỦA TIẾNG VIỆT:
1. Về ngữ âm và chữ viết:
Phát hiện lỗi về phát âm và chính tả và chữa lại cho đúng:

Giặt
Giặc
Sân trường khô ráo
Tiền lẻ
L� don xin ph�p ngh? h?c c?a m?t h?c sinh l?p 10 d� khi?n du lu?n xơn xao. Nhi?u ngu?i cho r?ng l� don ph?n �nh th?c tr?ng n?n gi�o d?c c?a nu?c nh�, d�ng ph?i suy ng?m. Ngu?i vi?t don l� Tr?n Van M., h?c sinh l?p 10. L� don cĩ d?y d? Qu?c hi?u, ti�u ng?, ti�u d?, ng�y th�ng v� n?i dung don. Nguy�n van n?i dung don, M vi?t:
L� don xin ph�p ngh? h?c l�m r�ng d?ng ng�nh gi�o d?c- S?ng tr?- 11-8-2012
"Hơm lay, em vi?t c�i Don l�y mong cơ v� nh� tru?ng cho em ng? h?c vì chong l�c H?c em qu� d�a nghích v� H?c H�nh cịn y?u v� l�m cho l?p 10H xa x�t v� khơng th? vuon l�n Du?c, v� l�m cho nhi?u th?y cơ gia ph?i nh�c nh? l�m em ngi em khơng x?ng D�ng l�m h?c sinh c?a chu?ng.".
Tiếng lóng của tuổi mới lớn
Tiếng lóng của tuổi mới lớn
Tiếng lóng của tuổi mới lớn không theo bất kỳ quy luật nào. Có thể bắt gặp những câu từ kết hợp lộn xộn giữa biểu tượng, viết tắt, các con số, dấu câu, tiếng Anh, Pháp, Việt… Viết tắt là cách sử dụng phổ biến nhất trong tiếng lóng. Tuổi mới lớn hay ghép các chữ cái đầu của các từ trong một câu để làm thông điệp cho nhau, thông thường là những câu tiếng Anh. Ngoài ra, việc dùng các từ như: "thía" thay cho "thế", "hok" thay cho "không" là cách nói chệch đi để nghe… teen hơn.
Ví dụ: ILU = I Love U, SUL = see you later, G9 = good night, hum ni = hôm nay, hok bit gì mờ bì đek = không biết gì mà bày đặt..., ngồi pùn hem bik lèm j = ngồi buồn không biết làm gì, bik oj, mì đến đéy rùi đợi tau! = biết rồi, mày đến đó rồi rồi đợi tao, pls = làm ơn!...
Tiếng lóng của tuổi mới lớn
Ngoài viết tắt, các biểu tượng hoặc ký tự, dấu câu và con số cũng được dùng để làm thông điệp. Những dấu như @, $, /, * thường được dùng khi muốn biểu lộ cảm xúc vui, buồn nào đó. Ví dụ: $_$ (vui như được tiền), 8_0 (bị sốc), # # # (thăng rồi), $% (thật 100%)...
Các nguyên âm trong từ ngữ cũng thường bị bỏ đi và thay vào đó những ký tự đồng âm với từ cần dùng. Chẳng hạn, what"s up = wozup (chuyện gì xảy ra vậy?), b4 = before, sk8board = skate board (ván trượt), en = ăn, thik= thích...
b. Sự khác biệt của những từ phát âm theo giọng địa phương so với những từ tương ứng trong ngôn ngữ toàn dân:
Từ địa phương: Từ toàn dân:
dưng mờ nhưng mà
mờ mà
bẩu bảo
giời trời
... ...
Về ngữ âm và chữ viết, cần phát âm theo âm thanh chuẩn của tiếng Việt, cần viết đúng theo quy tắc hiện hành về chính tả và về chữ viết nói chung.
2.Về từ ngữ:
a. Phát hiện và chữa lỗi về từ ngữ trong các câu sau:

Hiên ngang đến phút chót
Bọn tội phạm đã không trốn thoát trót lọt
Chu Văn An truyền đạt kiến thức cho học trò.
Nhiều giai thoại về ông đến nay vẫn được dân gian truyền tụng
Số người mắc và chết vì các bệnh truyền nhiễm đã giảm dần
B?nh lao
Những bệnh nhân không cần phải mổ mắt được điều trị tích cực bằng những thứ thuốc tra mắt đặc biệt mà khoa dược pha chế
b. Lựa chọn những câu dùng từ đúng và chữa những câu dùng từ sai:
- Caâu 2, 3, 4 duøng töø ñuùng.
- Caâu 1 söû duïng sai töø yeáu ñieåm.







Yếu điểm
Điểm mạnh
Nhược điểm
Điểm yếu
Sửa lại là: " Anh ấy có một điểm yếu: không quyết đoán trong công việc".
Ngôn ngữ sinh động
Cảnh sinh động
C�u 5
linh động/ linh hoạt giải quyết mọi việc vì dân
Sửa lại là: " Tiếng Việt rất giàu âm thanh và hình ảnh, cho nên có thể nói đó là thứ tiếng rất sinh động và phong phú".
Về từ ngữ, cần dùng từ ngữ đúng với hình thức và cấu tạo, với ý nghĩa, với đặc điểm ngữ pháp của chúng trong tiếng Việt.
3. Về ngữ pháp:
Phát hiện và sửa lỗi ngữ pháp trong câu
Không phân định rõ thành phần trạng ngữ và chủ ngữ:

Qua tác phẩm "Tắt đèn" của Ngô Tất Tố đã cho ta thấy hình ảnh người phụ nữ nông thôn trong chế độ cũ.

Qua tác phẩm "Tắt đèn" của NTT: Tr?ng ng?
Ph?n còn l?i: V? ng?

Câu trên sai vì thiếu chủ ngữ, người viết nhầm trạng ngữ là chủ ngữ:

3. Về ngữ pháp:
Cách chữa: Tạo chủ ngữ thích hợp.
+ Biến phần trạng ngữ có sẵn thành chủ ngữ bằng cách bỏ từ "qua".
+ Bỏ từ "của" và thêm vào đó dấu phẩy.
Qua Tác phẩm "Tắt đèn" của Ngô Tất Tố đã cho ta thấy hình ảnh người phụ nữ nông thôn trong chế độ cũ.
Qua tác phẩm "Tắt đèn", của Ngô Tất Tố đã cho ta thấy hình ảnh người phụ nữ nông thôn trong chế độ cũ.
Không phân định rõ yếu tố phụ miêu tả của danh từ, phần phụ chú và vị ngữ:
Lòng tin tưởng sâu sắc của những thế hệ cha anh vào lực lượng măng non và xung kích sẽ tiếp bước mình.
- Lỗi sai: chưa đủ các thành phần chính.
- Cách chữa:
+ Thêm từ ngữ làm chủ ngữ: " Đó là lòng tin tưởng sâu sắc của những thế hệ cha anh vào lực lượng măng non và xung kích, những lớp người sẽ tiếp bước họ".
+ Thêm từ ngữ làm vị ngữ:
"Lòng tin tưởng sâu sắc của những thế hệ cha anh vào lực lượng măng non và xung kích sẽ tiếp bước mình đã được thể hiện trong nhiều tác phẩm van h?c nghệ thuật".

Lựa chọn câu đúng
Câu đúng: 2,3,4
Câu sai: 1
có: động từ, đứng đầu thành phần vị ngữ: có được ngôi nhà (n?u d?t d?u phẩy phía sau là thành phần trạng ngữ)
Đã làm bà hạnh phúc hơn: vị ngữ
Câu có hai vị ngữ, chưa có chủ ngữ
Sửa: Việc có ngôi nhà đã làm cho bà sống hạnh phúc hơn
Hoặc: như các câu đúng còn lại
c. Sửa lỗi đoạn văn: Các câu được lắp ghép lộn xộn, thiếu liên kết lôgíc, nên ý không rõ ràng:
Câu 1: Giới thiệu Thúy Kiều và Thúy Vân
Câu 2: chỉ còn Thúy Kiều!
Câu 3: Thúy Kiều và Thúy Vân
Câu 4: chỉ còn Thúy Kiều!
Câu 5: nói về Thúy Vân
Câu 6: nói về Thúy Kiều, đại từ nhân xưng không hợp lý, lặp từ "còn" ở hai câu liền nhau.
Câu kết: số phận Kiều.


Cách chữa: Sắp xếp lại các câu, các vế câu, thay đổi một số từ ngữ để giúp cho ý của đoạn văn mạch lạc và phát triển theo trình tự hợp lí.
" Thuý Kiều và Thuý Vân đều là con gái của ông bà Vương viên ngoại. Họ sống êm đềm dưới một mái nhà, hoà thuận và hạnh phúc cùng cha mẹ. Họ đều có những nét xinh đẹp tuyệt vời. Thuý Kiều là một thiếu nữ tài sắc vẹn toàn. Vẻ đẹp của nàng hoa cũng phải ghen, liễu cũng phải hờn. Còn Thuý Vân có những nét đẹp đoan trang thuỳ mị. Về tài thì Kiều hơn hẳn Thuý Vân. Thế nhưng nàng đâu có được hưởng hạnh phúc".
Về ngữ pháp, cần viết câu, đoạn đúng ngữ pháp tiếng Việt.
4. Về phong cách ngôn ngữ:
a. Phân tích và chữa lại những từ dùng không phù hợp với phong cách ngôn ngữ:
- Từ " hoàng hôn" có nghĩa là buổi chiều muộn, nhưng nó thường được dùng trong những văn bản nghệ thuật ("Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà"- Huy Cận).

- Từ " hoàng hôn" không dùng trong biên bản (pc ng ng hành chính) hoặc b?n tin (phong cách ngôn ngữ báo chí, cần chính xác, ngắn gọn, khách quan)
Cần sửa lại là: "Vào chiều ngày 25-10, lúc 17g30, tại km 19, quốc lộ 1A, đã xảy ra một vụ tai nạn giao thông"
+ Cụm từ "hết sức" tương đương với các từ chỉ mức độ cao (rất, vô cùng....) nhưng chỉ dùng trong ngôn ngữ nói thuộc phong cách sinh hoạt. Trong văn bản nghị luận cần phải sửa là:
“ Truyeän Kieàu cuûa Nguyeãn Du ñaõ neâu cao moät tö töôûng nhaân ñaïo raát cao ñeïp.
b. Nhận xét về các từ ngữ thuộc ngôn ngữ nói trong phong cách ngôn ngữ sinh hoạt ở ví dụ trong SGK:
Trong lôøi noùi cuûa Chí Pheøo coù nhieàu ngoân ngöõ noùi trong phong caùch ngoân ngöõ sinh hoaït.
+ Caùc töø xöng hoâ: baåm, cuï, con
+ Thaønh ngöõ: trôøi tru ñaát dieät, moät thöôùc caém duøi
+ Caùc töø mang saéc thaùi khaåu ngöõ: coù daùm noùi gian, veà laøng veà nöôùc, chaû laøm gì neân aên.

- Không thể dùng lời lẽ của Chí Phèo ở trên vào một lá đơn đề nghị. Bởi đơn đề nghị là phong cách ngôn ngữ hành chính.
Chuùng ta coù theå thay ñoåi ñeå coù theå söû duïng ñöôïc trong ngoân ngöõ haønh chính: ví duï
+ Baåm - Kính thöa
+ Sinh ra thích - muoán/ mong muoán/ coù nguyeän voïng.
+ Con coù daùm noùi gian thì trôøi tru ñaát dieät - Toâi cam ñoan nhöõng ñieàu treân laø ñuùng söï thaät.

SỬ DỤNG HAY ĐẠT HIỆU QUẢ
GIAO TIẾP CAO:
Trần Bình Trọng: “Ta thà làm quỷ nước Nam, còn hơn làm vương đất Bắc”
Chết đứng hơn sống quỳ
C�u 1
- Các từ đứng và quỳ trong câu tục ngữ "chết đứng còn hơn sống quỳ"� không nhằm biểu hiện các tư thế của thân thể con người, mà được dùng với nghĩa chuyển, theo phép ẩn dụ, biểu hiện nhân cách phẩm giá con người:
- Chết đứng là cái chết hiên ngang, bất khuất, cái chết của khí phách cao đẹp.
- Sống quỳ là đầu hàng, sống quỵ luỵ hèn nhát.
- Việc dùng từ đứng và quỳ trong câu tục ngữ trên mang lại tính hình tượng và giá trị biểu cảm.
SỬ DỤNG HAY ĐẠT HIỆU QUẢ
GIAO TIẾP CAO:
Rừng cao su Nhơn Trạch
Chiếc nôi xanh của cây cối, máy điều hòa khí hậu
C�u 2
- Chieác noâi vaø maùy ñieàu hoaø nhieät ñoä laø nhöõng ñoà duøng quen thuoäc trong gia ñình, baát cöù ai cuõng coù theå nhaän bieát ñöôïc moät caùch roõ reät.
- Trong khi lôïi ích cuûa caây coái xung quanh cuoäc soáng chuùng ta khoù maø nhaän ra ngay ñöôïc.
- Duøng hình aûnh chieác noâi xanh vaø maùy ñieàu hoaø nhieät ñoä ñeå bieåu hieän caây coái vöøa coù tính cuï theå vöøa taïo ñöôïc nhöõng caûm xuùc thaåm mó.
SỬ DỤNG HAY ĐẠT HIỆU QUẢ
GIAO TIẾP CAO:
Ai có súng dùng súng. Ai có gươm dùng gươm, không có gươm thì dùng cuốc, thuổng, gậy gộc. Ai cũng phải ra sức chống thực dân Pháp cứu nước.
C�u 3
- Pheùp ñieäp töø ngöõ “ ai”; ñieäp cuù phaùp “coù suùng duøng suùng”, “coù göôm duøng göôm”.
- Pheùp ñoái: coù/ khoâng coù.
- Nhòp ñieäu raát döùt khoaùt, khoeû khoaén, caùc yeáu toá keát hôïp vôùi nhau taïo cho lôøi keâu goïi moät aâm höôûng haøo huøng, vang doäi, taùc ñoäng maïnh meõ ñeán ngöôøi ñoïc ngöôøi nghe. Vì theá taùc duïng cuûa lôøi keâu goïi raát lôùn, lay ñoäng haøng trieäu con tim luùc baáy giôø.
III. LUYỆN TẬP:
Bài1: (SGK trang 68) Lựa chon những từ viết đúng:
Bàng hoàng, chất phác, bàng quan, lãng mạn, hưu trí, uống rượu, trau chuốt, nồng nàn, đẹp đẽ, chặt chẽ.
Bài 2: (SGK trang 68)
- Töø haïng duøng ñeå keát hôïp vôùi töø (haïng ngöôøi) thöôøng mang haøm nghóa phaân bieät ngöôøi theo phaåm chaát toát - xaáu, mang neùt nghóa khoâng toát, vì theá töø haïng khoâng phuø hôïp vôùi caâu vaên ñöôïc daãn.
- Thay baèng töø lôùp laø hoaøn toaøn phuø hôïp, bôûi vì, töø lôùp duøng ñeå keát hôïp vôùi töø ngöôøi ( lôùp ngöôøi), duøng ñeå phaân bieät theo tuoåi taùc, theá heä vaø khoâng mang neùt nghóa xaáu.
Bài 2: (SGK trang 68)
- Töø phaûi trong caâu vaên thöù hai mang neùt nghóa baét buoäc, neáu duøng seõ khoâng phuø hôïp vôùi saéc thaùi yù nghóa chung cuûa caâu vaên, ñoù laø suy nghó raát nheï nhaøng, vinh haïnh cuûa Baùc khi Ngöôøi leân ñöôøng ñi gaëp caùc Caùc Maùc, Leâ-Nin vaø caùc vò caùch maïng ñaøn anh.
- Töø seõ mang neùt nghóa nheï nhaøng, neân duøng trong caâu vaên treân laø phuø hôïp hôn caû
Bài 3: SGK trang 68 Phân tích chỗ đúng và chỗ sai của các câu và của đoạn văn:
- Caû ñoaïn vaên ñeàu noùi veà tình caûm cuûa ngöôøi bình daân trong ca dao. Nhöng ñoaïn vaên coù nhieàu loãi:
+ Noäi dung khoâng nhaát quaùn: Caâu ñaàu noiù veà ca dao tình yeâu nam nöõ, caùc caâu tieáp theo laïi noùi veà người noâng daânvôùi nhöõng tình caûm khaùc, khoâng lieân keát noäi dung vôùi caâu chuû ñeà ñöùng ñaàu ñoaïn.
+ Quan heä thay theá cuûa töø “hoï” ôû caâu hai vaø caâu ba chöa ñuùng.
+ Caâu moät sai veà cuù phaùp.
+ Coù moät soá töø ngöõ dieãn ñaït chöa roõ raøng.

- Có thể sửa lại như sau:
" Trong ca dao Việt Nam, số lượng những bài viết về tình yêu nam nữ là nhiều nhất, nhưng còn nhiều bài thể hiện những tình cảm khác. Những con người trong ca dao yêu gia đình, yêu cái tổ ấm cùng nhau sinh sống, yêu nơi chôn rau cắt rốn. Họ yêu người làng, người nước, yêu từng cảnh ruộng đồng đến công việc trong xóm, ngoài làng. Tình yêu đó nồng nhiệt, đằm thắm và sâu sắc".


Bài 4: (SGK trang 68)
So saùnh caâu vaên trong baøi taäp vôùi caâu vaên ñöôïc dieãn ñaït bình thöôøng ( Chò Söù raát yeâu queâ höông, nôi chò ñöôïc sinh ra, nôi chò ñaõ lôùn leân), ta thaáy roõ tính hình töôïng vaø saéc thaùi bieåu caûm cuûa noù.
- Caâu vaên giaøu tính bieåu caûm nhôø taùc giaû duøng quaùn ngöõ tình thaùi “ bieát bao nhieâu”, duøng töø mieâu taû aâm thanh raát gôïi caûm “ Oa oa caát tieáng khoùc ñaàu tieân”.
- Caâu vaên giaøu hình töôïng nhôø taùc giaû duøng hình aûnh aån duï ñoäc ñaùo “ quaû ngoït traùi sai ñaõ thaém hoàng da deû chò”.
Cuûng coá vaø daën doø:

Củng cố: Làm bài tập trắc nghiệm
Bài 1: Dòng nào khái quát được yêu cầu sử dụng tiếng Việt?
Sử dụng đúng và chính xác.
Sử dụng hay và phong phú.
Sử dụng chính xác và phong phú.
Sử dụng đúng và hay