Tuần 25. Đặc điểm loại hình của Tiếng Việt

Hãy tìm hiểu ngôn ngữ của một số nước trên thế giới thông qua bảng so sánh sau
Đối chiếu ngôn ngữ của 4 nước trên và rút ra nhận xét ?
Nhận xét: Tiếng Việt không thay đổi hình thái từ khi thay đổi ngôi thứ.
Có sự khác nhau về hình thái từ khi thay đổi ngôi thứ của
tiếng Anh, Pháp, Nga
ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH CỦA TIẾNG VIỆT
ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH TIẾNG VIỆT
I.KHÁI NIỆM LOẠI HÌNH









Họ ngôn ngửừ Nam á
Dòng Môn - Khmer
Tiếng Việt - Mường chung
Tiếng Việt
Tiếng Mường
Tiếng Việt có nguồn gốc bản địa, thuộc họ ngôn ngửừ Nam á, dòng
ngôn ngửừ Môn - Khmer, có quan hệ họ hàng gần gũi nhất với tiếng
Mường.
Em hãy nêu nguồn gốc, mối quan hệ họ hàng của tiếng Việt?
ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH TIẾNG VIỆT
I.KHÁI NIỆM LOẠI HÌNH
Khái niệm loại hình: Là tập hợp các sự vật, hiện tượng cùng có chung những đặc điểm nào đó.
Khái nịêm loại hình ngôn ngữ: là một khái niệm của ngôn ngữ học dùng để chỉ tập hợp các ngôn ngữ có chung một hay nhiều đặc diểm hình thái nhất định.
Là một cách phân loại ngôn ngữ dựa trên những đặc điểm cơ bản nhất của ngôn ngữ đó như ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp,..
Em hãy nêu khái niệm loại hình.
Loại hình ngôn ngữ là gì?
ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH TIẾNG VIỆT
I.KHÁI NIỆM LOẠI HÌNH


Theo em có những loại hình
ngôn ngữ nào?
Có hai
loại hình
ngôn ngữ
chính
Loại hình ngôn ngữ hoà kết:
tiếng Anh, tiếng Pháp,tiếng Nga,.
Loại hình ngôn ngữ đơn lập:
tiếng Việt,tiếng Hán, tiếng Thái,.
1.Tiếng là đơn vị cơ sở của ngữ pháp.
"Nắng xúông trời lên sâu chót vót
Sông dài trời rộng bến cô liêu"
Câu thơ có 14 tiếng,đọc và viết tách rời nhau, không có sự luyến giữa các tiếng (nghia l� khơng cĩ hi?n tu?ng n?i �m (nhu ti?ng Anh: Lift up, pick up, Look at .....)

II.ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH CỦA TIẾNG VIỆT

Nhận xét câu thơ trên về mặt ngữ âm?
a, Về mặt ngữ âm : Mỗi “tiếng” là một âm tiết

Cấu tạo của âm tiết tiếng Việt

Âm tiết nào cũng mang thanh điệu

Mỗi âm tiết thường gồm hai phần: âm đầu, vần
ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH CỦATIẾNG VIỆT

Các anh # cá canh
Con út # co nút
Một ổ # mộ tổ
-> Thay đổi nghĩa khi luyến phụ âm cuối.
Nhận xét
các tiếng trên?
b, Về mặt sử dụng
“Tiếng” có thể là từ hoặc yếu tố cấu tạo từ
Có nghĩa
Không rõ nghĩa

Làm thành tố trong từ ghép, từ láy
Việt hoá từ ngữ vay mượn
Từ đơn
II.ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH CỦA TIẾNG VIỆT

Ví dụ:
-nắng : nắng mưa,..
-sâu: sâu sa, sâu sắc,.
-bến: bến sông, bến đỗ,.
-trời: trời xanh,.
Chỉ ra trong ví dụ trên,
tiếng nào là từ,
tiếng nào là yếu tố câú tạo từ?
Thử tìm vài từ có cấu từ các yếu tố trên?
II.ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH CỦA TIẾNG VIỆT

Trong tiếng Việt, tiếng là đơn vị cơ sở của ngữ pháp, là đơn vị nhỏ nhất dùng để tạo câu. Tiếng có thể là từ hoặc là yếu tố cấu tạo từ.
2. Từ không biến đổi hình thái.
Ví dụ. + “Thôn Đoài ngồi nhớ thôn Đông Một người1 chín nhớ mười mong một người2” (Tương tư - Nguyễn Bính)

? Xác định chức năng ngữ pháp của các từ “người” trong câu thơ sau?
Trả lời: Người1 là chủ ngữ, chủ thể của nhớ, người2 là bổ ngữ, chỉ đối tượng của mong.
? Xét về mặt ngữ âm và chữ viết, từ “người” có biến đổi hình thái không?

- Xét về mặt ngữ âm và sự thể hiện bằng chữ viết hoàn toàn không có sự đổi thay, khác biệt nào giữa hai từ “người”.
II.ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH CỦA TIẾNG VIỆT

II.ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH CỦA TIẾNG VIỆT

Nhận xét cách sử dụng từ
trong hai câu trên?
II.ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH CỦA TIẾNG VIỆT

II.ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH CỦATIẾNG VIỆT

Từ không biến đổi hình thái.

3. Đặc điểm về biện pháp chủ yếu để biểu thị
ý nghĩa.
Trật tự từ: * Ví dụ:
Tôi ăn cơm
Tôi cơm ăn
Ăn cơm tôi
Cơm ăn tôi
Không thể nói thay đổi như vậy.
* Kết luận:
- Trong câu, các từ, cụm từ cần được sắp xếp theo một trình tự biểu hiện các ý nghĩa, các quan hệ, và các chức năng ngữ pháp nhất định.
- Nếu thay đổi trật tự sắp xếp thì các phương diện này sẽ thay đổi, hoặc làm cho tổ hợp từ ngữ trở nên vô nghĩa, không thể chấp nhận được.
II.ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH CỦA TIẾNG VIỆT
3. Đặc điểm 3: Đặc điểm về biện pháp chủ yếu để biểu thị
ý nghĩa.
Trật tự từ:
* Lưu ý: Một số trường hợp thay đổi trật tự từ có dụng ý (nhất là trong văn học):
Ví dụ: Nhận xét cái hay của cụm từ “củi một cành khô” trong câu thơ: “Củi một cành khô lạc mấy dòng” (Huy Cận)
Trả lời: Cụm từ “củi một cành khô” không được viết theo trật tự thông thường - một cành củi khô.
 nhấn mạnh hình ảnh “củi” - sự vật nhỏ bé, đơn độc, lênh đênh trôi dạt; là ẩn dụ cho kiếp người nhỏ bé, cô độc, lênh đênh giữa dòng đời vô định.
II.ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH CỦA TIẾNG VIỆT
3. Đặc điểm về biện pháp chủ yếu để biểu thị
ý nghĩa.
a.Trật tự từ:
b. Sử dụng hư từ.
* Định nghĩa:
Hư từ là những từ không mang ý nghĩa từ vựng, không dùng để gọi tên (định danh) các đối tượng (sự vật, hiện tượng, hoạt động, tính chất…) trong hiện thực khách quan. Chúng chỉ làm dấu hiệu cho một số loại ý nghĩa ngữ pháp và ý nghĩa tình thái.
II.ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH CỦA TIẾNG VIỆT
3. Đặc điểm về biện pháp chủ yếu để biểu thị
ý nghĩa.
a.Trật tự từ:
b. Sử dụng hư từ.
? Nhận xét về ý nghĩa của các câu trên?
Khi vị trí các từ, các hư từ trong câu thay đổi thì ý nghĩa của câu bị thay đổi và có thể không rõ nghĩa.
+ Tôi sắp ăn cơm.
Tôi đang ăn cơm.
Tôi đã ăn cơm rồi.
Khi sử dụng các hư từ khác nhau thì ý nghĩa của câu bị thay đổi.
II.ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH CỦA TIẾNG VIỆT

II.ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH CỦA TIẾNG VIỆT

Biện pháp chủ yếu thể hiện ý nghĩa ngữ pháp là sắp đặt từ theo trật tự trứơc sau và sử dụng các hư từ.
?Vậy theo em, tiếng Việt thuộc loại hình ngôn ngữ nào?
III . Toồng keỏt
Sụ ủo� theồ hieọn caực ủaởc ủieồm loaùi hỡnh cuỷa tieỏng Vieọt.













Tiếng Việt thuộc loại hình ngôn ngữ đơn lập
Tiếng (âm tiết) là
đơn vị cơ sở để tạo từ
tạo câu.
Từ không biến đổi
hình thái
ý nghĩa ngửừ pháp
thể hiện chủ yếu
nhờ phương thức
trật tự từ và hư từ.
Hãy vẽ sơ đồ thể hiện các đặc điểm của loại hình của tiếng Việt?
Luyện tập
Chứng minh tiếng Việt thuộc loại hình ngôn ngữ đơn lập:
Bầm ra ruộng cấy bầm run
Chân lội dứơi bùn, tay cấy mạ non
Mạ non bầm cấy mấy đon
Ruột gan bầm lại thương con mấy lần!



Vị trí thay đổi,vai trò ngữ pháp thay đổi, từ không bíên đổi hình thái.
-> đặc điểm của loại hình ngôn ngữ đơn lập.
Ngữ liệu trên viết bằng tiếng Việt.
->Tiếng Việt thuộc loại hình ngôn ngữ đơn lập.

Bài tập 1/sgk 11 trang 58
Bài tập 3:Xác định hư từ và phân tích tác dụng thể hiện ý nghĩa của chúng tron đoạn thơ sau:
Pháp chạy, Nhật hàng, vua Bảo Đại thoái vị. Dân ta đã đánh đổ các xiềng xích thực dân gầm 100 năm nay để gây dựng nên nứơc Việt Nam độc lập. Dân ta đã đánh đổ chế độ quân chủ mấy mươi thế kỷ mà lập nên chế độ Dân chủ Cộng hoà.
Các hư từ:
- Đã: chỉ hoạt động xảy ra trứơc thời điểm mốc.
- Các: chỉ toàn thể số nhiều của sự vật.
- Để: chỉ mục đích.
- Lại : chỉ hoạt động tái diễn.
- Mà : chỉ mục đích