Tuần 25. Đặc điểm loại hình của Tiếng Việt

ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH
CỦA TIẾNG VIỆT
Tên Bài Dạy
I. LOẠI HÌNH NGÔN NGỮ
II. ĐẶC ĐIỂM CỦA
LOẠI HÌNH NGÔN NGỮ
III. LUY�?N T�?P
I. LOẠI HÌNH NGÔN NGỮ
Khái niệm loại hình ngôn ngữ:
Là tập hợp những ngôn ngữ :
- Tuy không cùng nguồn nguồn gốc
- Nhưng có đặc trưng cơ bản giống nhau về các mặt : ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp
I. LOẠI HÌNH NGÔN NGỮ
2) Các loại hình ngôn ngữ:
Loại hình ngôn ngữ đơn lập (tiếng Việt, tiếng Hán…)
- Loại hình ngôn ngữ hòa kết (tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Nga…)
II. ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH CỦA TIẾNG VIỆT (loại hình ngôn ngữ đơn lập)
1) Tiếng là đơn vị cơ sở của ngữ pháp:
Về mặt ngữ âm, tiếng là âm tiết
Về mặt sử dụng, tiếng có thể là từ hoặc yếu tố tạo từ
2) Từ không biến đổi hình thái
3) Ý nghĩa ngữ pháp được biểu thị bằng trật tự từ và hư từ
 GHI NHỚ
Tiếng Việt thuộc loại hình ngôn ngữ đơn lập
Các đặc điểm nổi bật:
Đơn vị cơ sở của ngữ pháp là tiếng
Từ không biến đổi hình thái
Ý nghĩa ngữ pháp được biểu thị bằng trật tự từ và hư từ
LUYỆN TẬP
Bài tập 1: phân tích những ngữ liệu (SGK) về mặt từ ngữ để chứng minh tiếng Việt thuộc loại hình ngôn ngữ đơn lập.
a) Trèo lên cây bưởi hái hoa,
Bước xuống vườn cà hái nụ tầm xuân.
Nụ tầm xuân nở ra xanh biếc
Em có chồng rồi anh tiếc em thay.
(Ca dao)
nụ tầm xuân (1): phụ ngữ (bổ ngữ) cho động từ hái
nụ tầm xuân (2): chủ ngữ của động từ nở
LUYỆN TẬP
Bài tập 1(tt):
b) Thuyền ơi có nhớ bến chăng
Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền
(Ca dao)
bến (1): phụ ngữ (bổ ngữ) cho động từ nhớ
bến (2): chủ ngữ của động từ đợi
Vai trò ngữ pháp của từ thay đổi nhưng hình thức vẫn giữ nguyên, chỉ trật tự sắp đặt trong câu là khác nhau
LUYỆN TẬP
Bài tập 2: Xác định hư từ và phân tích tác dụng thể hiện ý nghĩa của chúng trong đọan văn sau:
Trong đọan văn có các hư từ đã, các, để, lại, mà
Đã: chỉ họat động xảy ra trước thời điểm mốc
Các: chỉ số nhiều toàn thể của sự vật
Để: chỉ mục đích
Lại: chỉ hoạt động tái diễn
Mà: chỉ mục đích
“Pháp chạy, Nhật hàng, vua Bảo Đại thoái vị. Dân ta đã đánh đổ các xiềng xích thực dân gần 100 năm nay để gây dựng nên nước Việt Nam độc lập. Dân ta lại đánh đổ chế độ quân chủ mấy mươi thế kỷ mà lập nên chế độ Dân chủ Cộng hòa”.
(Hồ Chí Minh, Tuyên ngôn Độc lập)
LUYỆN TẬP
Bài tập 3: lựa chọn hư từ thích hợp (trong số những hư từ cho dưới đây) điền vào chỗ trống trong đoạn thơ sau:
Cuộc đời ……… dài thế
Năm tháng …….. đi qua
…..... biển kia ….... rộng
Mây ………. bay về xa
(Sóng – Xuân Quỳnh)
(vẫn, dẫu, tuy, như, nhưng, và, đã)
tuy
vẫn
dẫu
như
vẫn
LUYỆN TẬP
Bài tập 4: trong 2 câu thơ Kiều sau đây có mấy hư từ?
Nàng rằng: “Thôi thế thì thôi
Rằng không thì cũng vâng lời rằng không”
A – 4 hư từ
B – 5 hư từ
C – 6 hư từ
D – 7 hư từ
7 hư từ: “thôi” (1), “thì” (1), “thì” (2), “không” (1), “không” (2), “rằng” (3), “cũng”
Chú ý: thời Nguyễn Du, từ “rằng” có thể là động từ (nghĩa như từ “nói”), có thể là hư từ (nghĩa như từ “là”)
Từ “thôi” có 2 từ khác loại: là động từ (nghĩa là “ngừng”) và là hư từ (một hình thái từ thể hiện thái độ từ chối)