Tuần 24. Từ ấy

Tố Hữu (1920 - 2002)
I- Tìm hiểu chung
- Tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành. Quê: Thừa Thiên - Huế.
- Tố Hữu sớm giác ngộ cách mạng. Năm 1938, được kết nạp vào Đảng Cộng sản.
1.Tác giả
I- Tìm hiểu chung: 1. Tác giả:
1937 -1946
1955 -1961
1947 -1954
1972 -1977
1962 - 1971
1999
1992
Từ ấy-Việt Bắc-Gió lộng-Ra trận-Máu và Hoa-Một tiếng đờn-Ta với Ta
Theo sát các chặng đường cách mạng Việt Nam
Huân chương Sao vàng (1994); Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học và nghệ thuật (1996); Giải thưởng văn học ASEAN (1999).
I- Tìm hiểu chung: 1. Tác giả:

Là nhà thơ lớn của dân tộc, “con chim đầu đàn”
của thơ ca cách mạng Việt Nam.
I- Tìm hiểu chung:
Tác giả:
2. Bài thơ: "Từ ấy"
* Xuất xứ:
"Từ ấy" là bài thơ mở đầu cho phần thơ "Máu lửa" trong tập thơ "Từ ấy".
* Hoàn cảnh sáng tác:
Bài thơ ra đời khi Tố Hữu được giác ngộ lí tưởng cộng sản, được đứng vào hàng ngũ của Đảng.
Chân dung Tố Hữu
Lúc 17 tuổi
Lúc 18 tuổi
II- Đọc- hiểu Văn bản

1- Đọc văn bản
* Đọc diễn cảm.

* Giải thích từ khó (SGK)

* Thể thơ: Thất ngôn trường thiên.

* Bố cục: 3 khổ - 3 phần.

Giọng phấn khởi, vui tươi, hồ hởi; Chú ý các từ: bừng, chói, đậm hương, rộn, buộc, trang trải, để, với, đã là, là. Nhịp thơ thay đổi theo cảm xúc từng câu, từng khổ: 2/2/3; 4/3; 2/3/2; 3/4; 4/3; 4/3; 3/4; 3/4; 4/3; 2/5; 2/5; 3/4.

Từ ấy

Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lí chói qua tim
Hồn tôi là một vườn hoa lá
Rất đậm hương và rộn tiếng chim…

Tôi buộc lòng tôi với mọi người
Để tình trang trải với trăm nơi
Để hồn tôi với bao hồn khổ
Gần gũi nhau thêm mạnh khối đời.

Tôi đã là con của vạn nhà
Là em của vạn kiếp phôi pha
Là anh của vạn đầu em nhỏ
Không áo cơm, cù bất cù bơ…

( Tố Hữu)
Tâm trạng của nhà thơ khi gặp ánh sáng lí tưởng.
Nhận thức mới về lẽ sống.
Chuyển biến sâu sắc trong tình cảm.
2- Tìm hiểu văn bản a/ Khổ thơ 1:
Phân tích ý nghĩa của các hình ảnh: Nắng hạ, Mặt trời chân lí chói qua tim; Các từ: bừng, chói.
Hình ảnh so sánh trực tiếp: Hồn tôi - Vườn hoa lá, rất đậm hương, rộn tiếng chim.
Từ ngữ biểu cảm mạnh: Rất đậm., rộn tiếng.
Hình ảnh ẩn dụ:
+ Nắng hạ,
+ Mặt trời chân lí chói qua tim kết hợp với các động từ mạnh: Bừng, chói.
Khẳng định lí tưởng cộng sản như một nguồn sáng kì làm bừng sáng tâm hồn, làm ấm nóng trái tim nhà thơ.
?Diễn tả niềm vui sướng, say mê nồng nhiệt của nhà thơ khi bắt gặp lí tưởng mới.
Phân tích ý nghĩa của hình ảnh:vườn hoa lá, đậm hươnng, rộn tiếng chim; Các từ: bừng, chói.
2- Tìm hiểu văn bản a/ Khổ thơ 1:
Lí tưởng cộng sản -> Khơi dậy sức sống mới, niềm yêu đời, đem lại cảm hứng sáng tạo mới cho hồn thơ.
Tác giả dùng thủ pháp liên tưởng bằng những hình ảnh ẩn dụ, so sánh và từ ngữ mới lạ, độc đáo, tươi trẻ để diễn tả tình cảm chân thành, trong trẻo - "Tiếng reo vui của người thanh niên đã tìm được chân lí, lẽ phải của cuộc đời."(Tố Hữu).
2- Tìm hiểu văn bản
b/ Khổ thơ 2:
"Tôi buộc lòng tôi với mọi người
Để tình trang trải với trăm nơi
Để hồn tôi với bao hồn khổ
Gần gũi nhau thêm mạnh khối
đời."
+ Buộc: ý thức tự nguyện gắn bó cao độ.
+ Trang trải: sự đồng cảm sâu sắc.
+ Trăm nơi: hoán dụ -> chỉ mọi người sống ở khắp nơi.
+ Khối đời: ẩn dụ -> chỉ khối đoàn kết cần lao cùng phấn đấu vì mục tiêu chung.
+ Để, với: điệp từ -> nhịp thơ dồn dập, thôi thúc, hăm hở.
2- Tìm hiểu văn bản b/ Khổ thơ 2:
Lòng tôi
Tình
Hồn tôi
buộc
trang trải
gần gũi
mọi người
trăm nơi
bao hồn khổ
Cá nhân
Quần chúng lao khổ
Mạnh khối đời
Cái tôi chan hoà trong cái ta.
Khi được ánh sáng của lí tưởng soi rọi,nhà thơ đã có những nhận thức mới về lẽ sống như thế nào?
- Những từ ngữ giàu giá trị biểu cảm: buộc, trang trải, gần gũi -> ý thức tự nguyện gắn bó và đồng cảm sâu sắc với mọi người trong xã hội.
Em có nhận xét gì về cấu trúc câu thơ và
cách sử dụng từ ngữ trong khổ thơ này?
2- Tìm hiểu văn bản

b/ Khổ thơ 2:
Tố Hữu đã đi từ cái tôi đến cái ta, gắn bó cuộc sống của cá nhân với nhân dân lao động nghèo khổ, với vận mệnh chung của dân tộc và ở đó Tố Hữu đã tìm thấy niềm vui và sức mạnh không chỉ bằng nhận thức mà còn bằng tình cảm mến yêu của trái tim nhân ái.
2- Tìm hiểu văn bản c/ Khổ thơ 3:
"Tôi đã là con của vạn nhà
Là em của vạn kiếp phôi pha
Là anh của vạn đầu em nhỏ
Không áo cơm, cù bất cù bơ."
+ Kết cấu : Tôi đã là.của, là.của, là.của.
-> Khẳng định ý thức tự giác chắc chắn, vững vàng.
+ Đại từ xưng hô chỉ quan hệ gia đình: Con, em, anh.
+ Số từ ước lệ: vạn.
-> Giọng điệu mỗi lúc càng hăng say, nồng nhiệt.
-> Nhấn mạnh, khẳng định tình cảm gia đình ruột thịt đầm ấm, thân thiết. Sự cảm nhận sâu sắc mình là thành viên của đại gia đình quần chúng lao khổ.
2- Tìm hiểu văn bản c/ Khổ thơ 3:
"Tôi đã là con của vạn nhà
Là em của vạn kiếp phôi pha
Là anh của vạn đầu em nhỏ
Không áo cơm, cù bất cù bơ."
Các cụm từ: Kiếp phôi pha, cù bất cù bơ.
-> Sự biểu hiện xúc động, chân thành khi nói tới những kiếp người bất hạnh, dãi dầu sương gió. -> Lòng căm giận trước bao ngang trái, bất công của cuộc đời cũ.
2- Tìm hiểu văn bản c/ Khổ thơ 3:
TÔI
CON
của vạn nhà
EM
của vạn kiếp…
ANH
của bầy em nhỏ..
Nhấn mạnh và khẳng định một tình cảm gia đình đầm ấm, thân thiết, gắn bó ruột thịt.
Lí tưởng cộng sản đã giúp nhà thơ vượt qua tình cảm cá nhân ích kỉ, hẹp hòi của giai cấp tiểu tư sản để có được tình thân yêu ruột thịt với quần chúng lao khổ ( Là động lực để hăng say hoạt động cách mạng, là đối tượng sáng tác chủ yếu của nhà thơ).
Niềm vui sướng mãnh liệt của nhà thơ khi gặp lí tưởng cộng sản
Nhận thức sâu sắc về lẽ sống
Chuyển biến sâu sắc trong tình cảm
“TÔI” HÒA VỚI CÁI “TA”
“TÔI” GẮN BÓ MÁU THỊT VỚI ĐẠI GIA ĐÌNH
Câu hỏi: Sau khi được giác ngộ lí tưởng,
cái “Tôi”Tố Hữu có khác gì với cái “tôi”
tiểu tư sản ngày trước và cái “tôi”
lãng mạn thơ Mới?
Trên dòng sông mù sương
Tôi đã khô như cây sậy bên đường
Đâu dám ước làm hoa thơm trái ngọt
Tôi đã chết lặng im như con chim
không bao giờ được hót…
( Tố Hữu)

Ta là một, là riêng, là thứ nhất
Không có chi bè bạn nổi cùng ta
…
Ta là con nai bị chiều đánh lưới
Không biết đi đâu đứng sầu bóng tối..
( Xuân Diệu)
Với tôi tất cả như vô nghĩa
Tất cả không ngoài nghĩa khổ đau
(Chế lan Viên)

Niềm vui sướng mãnh liệt của nhà thơ khi gặp lí tưởng cộng sản
Nhận thức sâu sắc về lẽ sống
Chuyển biến sâu sắc trong tình cảm
“TÔI” HÒA VỚI CÁI “TA”
“TÔI” GẮN BÓ MÁU THỊT VỚI ĐẠI GIA ĐÌNH
Lí tưởng cộng sản đã có ý nghĩa
như thế nào đối với người chiến sĩ
Tố Hữu và nhà thơ Tố Hữu?
- Chiếu rạng một cuộc đời
Khơi nguồn sáng tạo
một hồn thơ mới
Đọc văn: Từ ấy
I. Tiểu dẫn
II. Đọc hiểu
III- Tổng kết - Ghi nhớ (SGK)
Câu hỏi trắc nghiệm:
Câu 1: Bài thơ Từ ấy có ý nghĩa như thế nào đối với cuộc đời và sự nghiệp thơ ca của Tố Hữu?
Là tuyên ngôn về lẽ sống của một người chiến sĩ cách mạng
Là tuyên ngôn nghệ thuật của nhà thơ cách mạng
Có ý nghĩa mở đầu, định hướng cho toàn bộ quá trình sang tác của Tố Hữu
Cả 3 ý kiến trên
IV- Luyện tập
Câu hỏi trắc nghiệm:
IV- Luyện tập
Câu 2: Sức hấp dẫn mới mẻ của bài thơ “Từ ấy”:
Hình thức nghệ thuật hiện đại
Một chủ thể trữ tình trẻ trung, nhiệt huyết
Cách cảm thụ và thể nghiệm sáng tạo
Cả 3 ý kiến trên
Niềm vui sướng mãnh liệt của nhà thơ khi gặp lí tưởng cộng sản
Nhận thức sâu sắc về lẽ sống
Chuyển biến sâu sắc trong tình cảm
“TÔI” HÒA VỚI CÁI “TA”
“TÔI” GẮN BÓ MÁU THỊT VỚI ĐẠI GIA ĐÌNH
Câu hỏi: Sau khi được giác ngộ lí tưởng,
cái “Tôi”Tố Hữu có khác gì với cái “tôi”
tiểu tư sản ngày trước và cái “tôi”
lãng mạn thơ Mới?
Trên dòng sông mù sương
Tôi đã khô như cây sậy bên đường
Đâu dám ước làm hoa thơm trái ngọt
Tôi đã chết lặng im như con chim
không bao giờ được hót…
( Tố Hữu)

Ta là một, là riêng, là thứ nhất
Không có chi bè bạn nổi cùng ta
…
Ta là con nai bị chiều đánh lưới
Không biết đi đâu đứng sầu bóng tối..
( Xuân Diệu)
Với tôi tất cả như vô nghĩa
Tất cả không ngoài nghĩa khổ đau
(Chế lan Viên)

Niềm vui sướng mãnh liệt của nhà thơ khi gặp lí tưởng cộng sản
Nhận thức sâu sắc về lẽ sống
Chuyển biến sâu sắc trong tình cảm
“TÔI” HÒA VỚI CÁI “TA”
“TÔI” GẮN BÓ MÁU THỊT VỚI ĐẠI GIA ĐÌNH
Lí tưởng cộng sản đã có ý nghĩa
như thế nào đối với người chiến sĩ
Tố Hữu và nhà thơ Tố Hữu?
- Chiếu rạng một cuộc đời
Khơi nguồn sáng tạo
một hồn thơ mới
Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lí chói qua tim
Hồn tôi là một vườn hoa lá
Rất đậm hương và rộn tiếng chim.
4.1. Khổ 1.
4. Giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản.
Tôi buộc lòng tôi với mọi người
Để tình trang trải với muôn nơi
Để hồn tôi với bao hồn khổ
Gần gũi nhau thêm mạnh khối đời.
4.2. Khổ 2.
Nhóm 2. Khi được ánh sáng của lí tưởng soi rọi, nhà thơ đã có những nhận thức mới về lẽ sống như thế nào?
? Nhà thơ đã đặt mình giữa dòng đời và môi trường rộng lớn của quần chúng lao khổ và ở đó Tố Hữu đã tìm thấy niềm vui và sức mạnh không chỉ bằng nhận thức mà còn bằng tình cảm mến yêu của trái tim nhân ái.
Nhóm 3. Sự chuyển biến sâu sắc trong tình cảm của nhà thơ được thể hiện ra sao trong khổ thơ 3?
4.3. Khổ 3.
Tôi đã là con của vạn nhà
Là em của vạn kiếp phôi pha
Là anh của vạn đầu em nhỏ
Không áo cơm, cù bất cù bơ.
- Điệp từ: là, của, vạn.
- Đại từ nhân xưng: Con, em, anh
- Số từ ước lệ: vạn.
III. Tổng kết.
- Bài thơ là tuyên ngôn về lí tưởng và nghệ thuật của Tố hữu.
- Giọng điệu chân thành, cảm xúc hồ hởi, náo nức bài thơ nêu bật một quan niệm mới mẻ và nhận thức sâu sắc về mối quan hệ giữa cá nhân và quần chúng lao khổ, với nhân loại cần lao.
Đọc văn: Từ ấy
II. Đọc hiểu
1. Nhan đề
“Từ ấy” - giây phút bắt gặp lí tưởng cộng sản

2. Đọc văn bản
3. Bố cục: