Tuần 24. Từ ấy

Đọc văn:
Từ ấy
- Tố Hữu -
Đọc văn: Từ ấy
- Tố Hữu –


Kết quả cần đạt:
Cảm nhận niềm vui lớn của nhà thơ khi giác ngộ lí tưởng cộng sản, từ đó gắn bó với nhân dân lao khổ, tạo cho mình một sức mạnh tinh thần lớn lao.
Nghệ thuật diễn tả tâm trạng mới mẻ
Đọc văn: Từ ấy
- Tố Hữu –


Tiến trình bài học:
Đọc hiểu văn bản Từ ấy
Thảo luận, bình chú văn bản đọc thêm Nhớ đồng
Cảm nhận chung về phong cách thơ Tố Hữu
Đọc văn: Từ ấy
I. Tiểu dẫn
Nguyễn Kim Thành - Tố Hữu
(1920-2002)

Là nhà thơ lớn của dân tộc; “con chim đầu đàn”
của thơ ca cách mạng Việt Nam.
Đọc văn: Từ ấy
I. Tiểu dẫn
Tác giả:

Theo sát chặng đường cách mạng Việt Nam
Thơ trữ tình chính trị
viết về lẽ sống lớn,
tình cảm lớn..
Cảm hứng lãng mạn
và khuynh
hướng sử thi
Nghệ thuật đậm đà
tính dân tộc
truyền thống
Huân chương Sao vàng ( 1994), giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học và nghệ thuật ( 1996), giải thưởng văn học ASEAN ( 1999)
2. Tập thơ Từ ấy
- Niềm say mê lí tưởng, khao khát được chiến đấu, hi sinh cho cách mạng
- 3 phần: Máu lửa – Xiềng xích – Giải phóng.
Từ ấy - Việt Bắc - Gió lộng - Ra trận - Máu và hoa - Một tiếng đàn - Ta với ta
Tố Hữu là một nhà thơ lớn của nền văn học Việt Nam hiện đại
1937-1946
1955 -1961
1947-1954
1972 -1977
1962- 1971
1999
1992
Đọc văn: Từ ấy
II. Đọc hiểu
1. Nhan đề
“Từ ấy” - giây phút bắt gặp lí tưởng cộng sản
2. Đọc văn bản
3. Bố cục:
Từ ấy

Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lí chói qua tim
Hồn tôi là một vườn hoa lá
Rất đậm hương và rộn tiếng chim…

Tôi buộc lòng tôi với mọi người
Để tình trang trải với trăm nơi
Để hồn tôi với bao hồn khổ
Gần gũi nhau thêm mạnh khối đời

Tôi đã là con của vạn nhà
Là em của vạn kiếp phôi pha
Là anh của vạn đầu em nhỏ
Không áo cơm, cù bất cù bơ..

( Tố Hữu)
Niềm vui sướng mãnh liệt của nhà thơ khi gặp ánh sáng lí tưởng
Nhận thức sâu sắc về lẽ sống
Chuyển biến sâu sắc trong tình cảm
Đọc văn: Từ ấy
Khổ 1: Niềm vui sướng của nhà thơ khi bắt gặp lí tưởng cộng sản
“Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lí chói qua tim
Hồn tôi là một vườn hoa lá
Rất đậm hương và rộn tiếng chim”
Cảm xúc của nhà thơ được diễn
tả qua môt hệ thống hình ảnh, ngôn
từ như thế nào?
Đọc văn: Từ ấy
Khổ 1: Niềm vui sướng khi bắt gặp lí tưởng cộng sản
“Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lí chói qua tim
Hồn tôi là một vườn hoa lá
Rất đậm hương và rộn tiếng chim”
Hình ảnh ẩn dụ
- so sánh
+ “ Bừng nắng hạ”
+ “Mặt trời chân lí”
+ “Hồn tôi –
vườn hoa lá”…
Từ ngữ có sức
biểu cảm cao
+ “Bừng”
+ “Chói”
+ “Rất đậm…
rộn tiếng”…
Hình ảnh tươi
sáng, tràn đầy
sức sống và
tuổi trẻ
Lí tưởng cộng sản đã mang tới niềm vui sống cho cuộc đời và sức sống mới cho thơ.
Từ ấy

Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lí chói qua tim
Hồn tôi là một vườn hoa lá
Rất đậm hương và rộn tiếng chim…

Tôi buộc lòng tôi với mọi người
Để tình trang trải với trăm nơi
Để hồn tôi với bao hồn khổ
Gần gũi nhau thêm mạnh khối đời

Tôi đã là con của vạn nhà
Là em của vạn kiếp phôi pha
Là anh của vạn đầu em nhỏ
Không áo cơm, cù bất cù bơ..

( Tố Hữu)
Niềm vui sướng mãnh liệt của nhà thơ khi gặp lí tưởng cộng sản
Nhận thức sâu sắc về lẽ sống
Chuyển biến sâu sắc trong tình cảm
Tôi buộc lòng tôi với mọi người
Để tình trang trải với trăm nơi
Để hồn tôi với bao hồn khổ
Gần gũi nhau thêm mạnh khối đời
2. Sự nhận thức sâu sắc về lẽ sống
Đọc văn: Từ ấy
Em có nhận xét gì về cấu trúc câu thơ
và hệ thống từ ngữ trong khổ thơ này?
lòng tôi ……………………..mọi người
tình …………………….. …..trăm nơi
hồn tôi …… ………………..bao hồn khổ
2. Sự nhận thức sâu sắc về lẽ sống
Đọc văn: Từ ấy
Cá nhân
Nhân quần
rộng lớn
BUỘC
TRANG TRẢI
GẦN GŨI
MẠNH KHỐI ĐỜI
CÁI “TÔI” HÒA VÀO VỚI CÁI “TA”
VỚI
Từ ấy

Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lí chói qua tim
Hồn tôi là một vườn hoa lá
Rất đậm hương và rộn tiếng chim…

Tôi buộc lòng tôi với mọi người
Để tình trang trải với trăm nơi
Để hồn tôi với bao hồn khổ
Gần gũi nhau thêm mạnh khối đời

Tôi đã là con của vạn nhà
Là em của vạn kiếp phôi pha
Là anh của vạn đầu em nhỏ
Không áo cơm, cù bất cù bơ..

( Tố Hữu)
Niềm vui sướng mãnh liệt của nhà thơ khi gặp lí tưởng cộng sản
Nhận thức sâu sắc về lẽ sống
Chuyển biến sâu sắc trong tình cảm
“TÔI” HÒA VỚI CÁI “TA”
3. Sự chuyển biến sâu sắc về tình cảm
Đọc văn: Từ ấy
TÔI
CON
của vạn nhà
EM
của vạn kiếp…
ANH
của bầy em nhỏ..
“Tôi” – là thành viên của “vạn nhà”, có tình
cảm ruột thịt với quần chúng lao khổ
Từ ấy

Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lí chói qua tim
Hồn tôi là một vườn hoa lá
Rất đậm hương và rộn tiếng chim…

Tôi buộc lòng tôi với mọi người
Để tình trang trải với trăm nơi
Để hồn tôi với bao hồn khổ
Gần gũi nhau thêm mạnh khối đời

Tôi đã là con của vạn nhà
Là em của vạn kiếp phôi pha
Là anh của vạn đầu em nhỏ
Không áo cơm, cù bất cù bơ..

( Tố Hữu)
Niềm vui sướng mãnh liệt của nhà thơ khi gặp lí tưởng cộng sản
Nhận thức sâu sắc về lẽ sống
Chuyển biến sâu sắc trong tình cảm
“TÔI” HÒA VỚI CÁI “TA”
“TÔI” GẮN BÓ MÁU THỊT VỚI ĐẠI GIA ĐÌNH
Niềm vui sướng mãnh liệt của nhà thơ khi gặp lí tưởng cộng sản
Nhận thức sâu sắc về lẽ sống
Chuyển biến sâu sắc trong tình cảm
“TÔI” HÒA VỚI CÁI “TA”
“TÔI” GẮN BÓ MÁU THỊT VỚI ĐẠI GIA ĐÌNH
Câu hỏi: Sau khi được giác ngộ lí tưởng,
cái “Tôi”Tố Hữu có khác gì với cái “tôi”
tiểu tư sản ngày trước và cái “tôi”
lãng mạn thơ Mới?
Trên dòng sông mù sương
Tôi đã khô như cây sậy bên đường
Đâu dám ước làm hoa thơm trái ngọt
Tôi đã chết lặng im như con chim
không bao giờ được hót…
( Tố Hữu)

Ta là một, là riêng, là thứ nhất
Không có chi bè bạn nổi cùng ta
…
Ta là con nai bị chiều đánh lưới
Không biết đi đâu đứng sầu bóng tối..
( Xuân Diệu)
Với tôi tất cả như vô nghĩa
Tất cả không ngoài nghĩa khổ đau
(Chế lan Viên)
Niềm vui sướng mãnh liệt của nhà thơ khi gặp lí tưởng cộng sản
Nhận thức sâu sắc về lẽ sống
Chuyển biến sâu sắc trong tình cảm
“TÔI” HÒA VỚI CÁI “TA”
“TÔI” GẮN BÓ MÁU THỊT VỚI ĐẠI GIA ĐÌNH
Lí tưởng cộng sản đã có ý nghĩa
như thế nào đối với người chiến sĩ
Tố Hữu và nhà thơ Tố Hữu?
- Chiếu rạng một cuộc đời
Khơi nguồn sáng tạo
một hồn thơ mới
Chân dung của Tố Hữu lúc 17 và 20 tuổi
Tố Hữu lúc 17 tuổi
Tố Hữu lúc 20 tuổi
Đọc văn: Từ ấy
I. Tiểu dẫn
II. Đọc hiểu
III. Tổng kết
Câu hỏi trắc nghiệm:
Câu 1: Bài thơ Từ ấy có ý nghĩa như thế nào đối với cuộc đời và sự nghiệp thơ ca của Tố Hữu?
Là tuyên ngôn về lẽ sống của một người chiến sĩ cách mạng
Là tuyên ngôn nghệ thuật của nhà thơ cách mạng
Có ý nghĩa mở đầu, định hướng cho toàn bộ quá trình sang tác của Tố Hữu
Cả 3 ý kiến trên
Đọc văn: Từ ấy
I. Tiểu dẫn
II. Đọc hiểu
III. Tổng kết
Bài thơ Từ ấy là một tuyên ngôn về lẽ sống của một người chiến sĩ cách mạng đồng thời cũng là tuyên ngôn nghệ thuật của một nhà thơ cách mạng. Bài thơ có ý nghĩa mở đầu định hướng cho sự nghiệp sáng tác của Tố Hữu.
Câu hỏi trắc nghiệm:
Câu 2: Sức hấp dẫn mới mẻ của bài thơ “Từ ấy”:
Hình thức nghệ thuật hiện đại
Một chủ thể trữ tình trẻ trung, nhiệt huyết
Cách cảm thụ và thể nghiệm sáng tạo
Cả 3 ý kiến trên
Đọc văn: Từ ấy
I. Tiểu dẫn
II. Đọc hiểu
III. Tổng kết
Bài thơ Từ ấy là tuyên ngôn về lẽ sống của một người chiến sĩ cách mạng đồng thời cũng là tuyên ngôn nghệ thuật của một nhà thơ cách mạng. Bài thơ có ý nghĩa mở đầu định hướng cho sự nghiệp sáng tác của Tố Hữu.
Tố Hữu đã đóng góp vào việc hiện đại hóa thơ ca cách mạng. Tố Hữu là một gạch nối giữa thơ Mới và thơ ca cách mạng.
Đọc thêm: Nhớ đồng
- Tố Hữu -
Hướng dẫn tìm hiểu
Hoàn cảnh sáng tác bài thơ
Đọc – thảo luận về chủ đề bài thơ
Diễn biến tâm trạng của chủ thể trữ tình
Đọc thêm: Nhớ đồng
- Tố Hữu -
1. Hoàn cảnh sáng tác:
Tháng 7 -1939, Tố Hữu bị bắt giam ở nhà lao Thừa Phủ ( Huế)
Phần II - “Xiềng xích” của tập thơ Từ ấy.
2. Chủ đề bài thơ:
Bài thơ thể hiện nỗi niềm thương nhớ đồng quê, cảnh vật, nhớ đồng bào, đồng chí của người tù cộng sản trẻ tuổi trong những ngày tháng bị giam cầm.
=> gắn bó thiết tha với thiên nhiên, cuộc sống và con người xứ sở.
3. Mạch tâm trạng

“Gì sâu bằng những trưa thương nhớ
Hiu quạnh bên trong một tiếng hò!”
Đọc thêm: Nhớ đồng
Nỗi niềm cảm xúc – nỗi “nhớ đồng” của tác giả đươc khơi gợi từ đâu?
“NHỚ ĐỒNG”
TIẾNG HÒ QUÊ HƯƠNG
Đọc thêm: Nhớ đồng
“Nhớ đồng”
TIẾNG HÒ QUÊ HƯƠNG
Đâu gió cồn thơm đất nhả mùi
Đâu ruồng tre mát thở yên vui
Đâu từng ô mạ xanh mơn mởn
Đâu những nương khoai ngọt sắn bùi?

Đâu những đường con bước vạn đời
Xóm nhà tranh thấp ngủ im hơi
Giữa dòng ngày tháng âm u đó
Không đổi nhưng mà trôi cứ trôi…
Nhớ cảnh quê tươi đẹp, bình lặng
Đọc thêm: Nhớ đồng
“Nhớ đồng”
TIẾNG HÒ QUÊ HƯƠNG
Đâu những lưng cong xuống luống cày
Mà bùn hi vọng nức hương ngây
Và đâu hết những bàn tay ấy
Vãi giống tung trời những sớm mai?

Đâu những chiều sương phủ bãi đồng
Lúa mềm xao xác ở ven sông
Vẳng lên trong tiếng xe lùa nước
Một giọng hò đưa hô não nùng.
Nhớ cảnh quê tươi đẹp, bình lặng
Nhớ người dân quê hương
Đọc thêm: Nhớ đồng
“Nhớ đồng”
TIẾNG HÒ QUÊ HƯƠNG
Đâu dáng hình quen đâu cả rồi
… Ôi mẹ già xa đơn chiếc ơi
..Đâu những hồn thân tự thủa xưa
Những hồn quen dãi nắng dầm mưa
Những hồn chất phác hiền như đất
Khoai sắn tình quê rất thiệt thà..

Đâu những ngày xưa tôi nhớ tôi
Băn khoăn đi kiếm lẽ yêu đời

…Rồi một hôm nào tôi thấy tôi
Nhẹ nhàng như con chim cà lơi
Say đồng hương nắng vui ca hát
Trên chín tầng cao bát ngát trời
Nhớ cảnh quê tươi đẹp, bình lặng
Nhớ người dân quê hương
Nhớ quá khứ: cha mẹ, bản thân..
Đọc thêm: Nhớ đồng
“Nhớ đồng”
TIẾNG HÒ QUÊ HƯƠNG
Cho tới chừ đây tới chừ đây
Tôi mơ qua cửa khám bao ngày
Tôi thu tất cả trong thầm lặng
Như cánh chim buồn nhớ gió mây

Gì sâu bằng những trưa hiu quạnh
Ôi ruộng đồng quê nhớ thương ơi!
Nhớ cảnh quê tươi đẹp, bình lặng
Nhớ người dân quê hương
Nhớ quá khứ: cha mẹ, bản thân..
Trở về với hiện tại, khao khát tự do
Trở về với hiện tại, khao khát tự do
Nhớ quá khứ: cha mẹ, bản thân..
Đọc thêm: Nhớ đồng
Nhớ đồng
TIẾNG HÒ QUÊ HƯƠNG
Nhớ cảnh quê tươi đẹp, bình lặng
Nhớ người dân quê hương
Trở về với hiện tại, khao khát tự do
Nhớ quá khứ: cha mẹ, bản thân..
Nhận xét:
Mạch vận động tâm trạng: hiện thực -> quá khứ -> hiện tại
Hệ thống hình ảnh thơ quen thuộc => Gắn bó sâu nặng với quê hương
Điệp ngữ: đâu, ôi, ơi, chao ôi…=> giọng thơ bồi hồi mong mỏi hi vọng.
Bài thơ thấm đượm một nỗi buồn dịu nhẹ, sâu lắng, nhưng rất trong sáng, củng cố niềm tin và tiếp thêm nghị lực cho người chiến sĩ.
Thảo luận: Qua hai bài thơ Từ ấy và Nhớ đồng, em hãy chỉ ra một số đặc điểm phong cách thơ Tố Hữu.
1. Thơ Tố Hữu là sự kết hợp nhuần nhuyễn 2 yếu tố trữ tình và chính trị. Qua trái tim nhạy cảm của nhà thơ, những vấn đề chính trị, tình cảm lớn trở thành cảm hứng nghệ thuật thực sự

Mang đến cho thơ ca cách mạng một tiếng thơ trẻ trung sôi nổi, tràn đầy cảm hứng lãng mạn.

2. Giọng điệu thơ tâm tình ngọt ngào tha thiết, giọng của tình thương mến. Thơ đậm đà tính dân tộc.
“ Tố Hữu đã đưa thơ trữ tình chính trị lên trình độ rất đỗi trữ tình”
( Xuân Diệu)
Hướng dẫn học bài ở nhà:
1. Lí tưởng sống của người chiến sĩ cộng sản trong “Từ ấy” có ý nghĩa như thế nào đối với thanh niên hiện nay?(Hãy viết một bài tự luận ngắn.)
2. Soạn “ Phong cách ngôn ngữ chính luận”. Trả lời câu hỏi SGK. Đọc kĩ văn bản: Luân lí xã hội ở nước ta, Xin lập khoa luật, Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến…