Tuần 24. Từ ấy

KIỂM TRA BÀI CŨ
Đọc thuộc lòng bài thơ “Chiều tối” của Hồ Chí Minh (Phần phiên âm và dịch thơ).
Nêu nội dung chính của bài thơ ?
Tiết 88 - Đọc văn

TỪ ẤY
(Tố Hữu)
I/ Tiểu dẫn
Tố Hữu
1920 - 2002
1/ Tác giả.
- Tố Hữu (1920 – 2002) tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành.
- Quê ở làng Phù Lai, xã Quảng Thọ, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên – Huế.
- Thuở nhỏ, ông học Trường Quốc học Huế.
I/ Tiểu dẫn
Tố Hữu
1920 - 2002
1/ Tác giả.
- 1938, Tố Hữu được kết nạp vào Đảng và trở thành nhà thơ Cộng sản trẻ tuổi. Từ đó, sự nghiệp thơ ca của ông gắn liền với sự nghiệp cách mạng đầy gian khổ, hi sinh nhưng cũng nhiều thắng lợi vẻ vang của dân tộc Việt Nam.
2/ Về bài thơ “Từ ấy”
a. Xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác.
- “Từ ấy” là bài thơ mở đầu cho phần “Máu lửa” trong tập thơ “Từ ấy” của Tố Hữu (sáng tác từ năm 1937 – 1946, gồm ba phần: Máu lửa, Xiềng xích, Giải phóng).
- Bài thơ ra đời khi Tố Hữu tìm đến với lý tưởng của Đảng, ánh sáng của cách mạng và thực sự đã được đứng vào hàng ngũ của Đảng (lúc nhà thơ 18 tuổi).

2/ Về bài thơ “Từ ấy”
b. Thể thơ và bố cục.
- Thể thơ 7 chữ .
- Bốc cục:
+ Khổ 1: Niềm vui sướng, say mê khi nhà thơ bắt gặp lý tưởng của Đảng.
+ Khổ 2: Những nhận thức mới của nhà thơ về lẽ sống.
+ Khổ 3: Sự chuyển biến sâu sắc trong tình cảm của nhà thơ.
II/ Đọc, hiểu văn bản
1. Đọc và tìm hiểu chú thích SGK

2. Phân tích

2. Phân tích
a. Khổ 1:

Anh/chị có cảm nhận như thế nào về cảm xúc của nhà thơ khi gặp lý tưởng của Đảng ?
2. Phân tích
a. Khổ 1:
- Nhà thơ vui sướng, say mê khi gặp được lý tưởng của Đảng. Tố Hữu kể lại một kỷ niệm mang tính bước ngoặt của đời mình.
Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lý chói qua tim.

+ “Từ ấy” là mốc thời gian nhà thơ được kết nạp vào Đảng Cộng sản (1938).
Tố Hữu đã dùng những hình ảnh nào để chỉ lí tưởng và biểu hiện niềm vui sướng, say mê khi bắt gặp lí tưởng ?
+ Những hình ảnh nắng hạ, mặt trời chân lý chói qua tim ẩn dụ cho lý tưởng cách mạng như nguồn sáng mới làm bừng sáng tâm hồn nhà thơ.
- Nét độc đáo trong nghệ thuật biểu đạt của nhà thơ:
+ Cách dùng hình ảnh ẩn dụ và so sánh trực tiếp: So sánh ánh sáng của lý tưởng Đảng như “nắng hạ” và “mặt trời chân lý”.
 Thể hiện thái độ thành kính, ân tình, biết ơn của nhà thơ với Đảng: Chính ánh sáng của lý tưởng Đảng đã mở ra trong tâm hồn nhà thơ một chân trời mới của nhận thức, tư tưởng và tình cảm.
+ Bút pháp tự sự (trần thuật) đã bộc lộ được tình cảm chân thành, tha thiết của nhà thơ với cách mạng.
Theo em, cách dùng hình ảnh của nhà thơ trong hai câu thơ đầu có gì mới lạ, độc đáo ?
- Nhà thơ tiếp tục bày tỏ niềm vui sướng vô hạn của mình trong buổi đầu đến với cách mạng bằng một loạt các hình ảnh ẩn dụ và so sánh trực tiếp gợi tả một thế giới tràn đầy sức sống (có hoa lá, hương vị, âm thanh…):
Hồn tôi - vườn hoa lá, đậm hương, rộn tiếng chim.
 Tố Hữu đón nhận lý tưởng như cỏ cây hoa lá đón nhận ánh sáng mặt trời: Cỏ cây xanh tươi nhờ ánh nắng mặt trời; Nhà thơ thêm yêu đời và thấy cuộc đời có ý nghĩa là nhờ ánh sáng của lý tưởng Đảng.
Hai câu sau của khổ thơ tiếp tục thể hiện cảm xúc, tâm trạng của nhà thơ sau khi tiếp nhận ánh sáng của lý tưởng Đảng như thế nào ?
Tóm lại: Bằng bút pháp tự sự kết hợp với bút pháp trữ tình lãng mạn, đoạn thơ đã thể hiện được tình cảm chân thành, nồng nhiệt của một thanh niên khi được tiếp nhận lý tưởng của Đảng, tìm được hướng đi đúng đắn cho cuộc đời mình.
b. Khổ 2:
- Nhà thơ tự nguyện “buộc” lòng mình với mọi người, để hoà nhập cái “tôi” cá nhân với cái “ta” chung của toàn dân tộc.
+ Từ buộc  ý thức tự nguyện, quyết tâm cao độ muốn vượt qua giới hạn của cái tôi cá nhân để sống chan hòa với mọi người.

Khi được ánh sáng lí tưởng của Đảng soi rọi, nhà thơ đã có những nhận thức mới về lẽ sống như thế nào ?
b. Khổ 2:
+ Trang trải  trải rộng tâm hồn với cuộc đời, tạo sự đồng cảm sâu sắc. Trăm nơi là hoán dụ, chỉ mọi người sống ở khắp nơi.
+ Khối đời  ẩn dụ, chỉ khối người đông đảo cùng chung cảnh ngộ, đoàn kết chặt chẽ, cùng phấn đấu vì lí tưởng cách mạng.
- Thể hiện nhận thức mới của nhà thơ về lẽ sống, về mối quan hệ giữa cá nhân nhà thơ với nhân dân, đặc biệt là với những người lao động nghèo khổ.

Tóm lại: Tố Hữu đã tìm thấy niềm vui và sức mạnh mới không chỉ bằng nhận thức mà còn bằng tình cảm yêu mến và sự giao cảm của trái tim mình với mọi người.

Sự chuyển biến sâu sắc trong tình cảm của nhà thơ được thể hiện như thế nào ở khổ thơ kết ?
c. Khổ 3:
- Tố Hữu khẳng định mình là người con gần gũi, thân thiết, là thành viên của đại gia đình lao khổ (vạn nhà, vạn kiếp phôi pha, vạn đầu em nhỏ).
- Sử dụng điệp từ mang tính khẳng định “Tôi đã là con, là em, là anh” và những từ ngữ thuộc trường nghĩa gia đình (con, em, anh) tạo nên sự gắn bó, đầm ấm, thân mật giữa nhà thơ với quần chúng nhân dân.

Nhận xét về biện pháp tu từ ở khổ thơ kết ?
CỦNG CỐ, LUYỆN TẬP
1.Vì sao bài thơ Từ ấy có thể xem là tuyên ngôn về lý tưởng và nghệ thuật của Tố Hữu ?
(Bài thơ là lời tuyên bố trang trọng và chân thành về niềm vui giác ngộ lý tưởng và lẽ sống của nhà thơ).
2. Những đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ ?
(Gịong điệu cảm xúc, nhiệt tình, cách dùng hình ảnh ẩn dụ, so sánh trực tiếp, điệp từ, điệp ngữ giàu sức gợi…)
CỦNG CỐ, LUYỆN TẬP
3. Mạch vận động của tâm trạng trữ tình trong bài thơ diễn ra như thế nào ?
(Niềm vui giác ngộ lý tưởng - nhận thức mới về lẽ sống - chuyển biến sâu sắc trong tình cảm)
III/ GHI NHỚ ( SGK)