Tuần 24. Đọc thêm: Tương tư

Tình yêu có những biểu hiện như thế nào?
TƯƠNG TƯ
Nguyễn Bính
1. Tình yêu của nhân vật trữ tình trong bài thơ "Tương tư" thể hiện qua những cung bậc nào?
2. Chất liệu dân gian được Nguyễn Bính thể hiện như thế nào trong bài thơ?
Thôn Ðoài ngồi nhớ thôn Ðông,
Một người chín nhớ mười mong một người,
Gió mưa là bệnh của trời,
Tương Tư là bệnh của tôi yêu nàng,
Hai thôn chung lại một làng,
Cớ sao bên ấy chẳng sang bên này,
Ngày qua ngày lại qua ngày,
Lá xanh nhuộm đã thành cây lá vàng,
Bảo rằng cách trở đò giang,
Không sang là chẳng đường sang đã đành,
Nhưng đây cách một đầu đình,
Có xa xôi mấy mà tình xa xôi,
Tương tư thức mấy đêm rồi,
Biết cho ai hỏi ai người biết cho,
Bao giờ bến mới gặp đò,
Hoa khuê các bướm giang hồ gặp nhau,
Nhà em có một giàn trầu,
Nhà tôi có một hàng cau liên phòng,
Thôn Ðoài thì nhớ thôn Ðông,
Cau thôn Ðoài nhớ trầu không thôn nào.
1. Trong tiếng việt từ "Tương tư" có nghĩa là gi?Nỗi tương tư ở bài thơ này đã diễn biến qua những sắc thái cảm xúc nào?
2. Trong bài thơ, chàng trai có ý trách móc cô gái, điều này có lý hay vô lý? Nó giúp ta hiểu được gì về quy luật tâm lý trong tình yêu?
3. Mối duyên quê của lứa đôi đã hòa quyện trong cảnh quê như thế nào ?
4. Phân tích hình ảnh, tâm trạng và cách diễn đạt đậm chất dân gian của thơ Nguyễn Bính ( lối bố cục,liên tưởng,cách dùng địa danh và ngôn ngữ...).
5. Hãy tìm, thống kê và phân tích hệ thống hình ảnh cặp đôi trong bài thơ?
Mục tiêu bài học
- Nêu lại được những nét chính vê cuộc đời và sự nghiệp của nhà thơ Nguyễn Bính
- Chỉ ra và phân tích được những hình ảnh dân gian đã được sử dụng trong bài thơ
- Phân tích được các biểu hiện phức tạp của tâm trạng,nhận xét và chứng minh mối liên hệ giữa tình yêu lứa đôi và tình yêu quê hương đất nước thể hiện trong bài thơ
- Phân tích các giá trị nghệ thuật của bài thơ
- So sánh được “tương tư” với những bài ca dao tình nghĩa trong SGK ngữ văn 10 nâng cao tập 1 để thấy được sự kế thừa và phát triển của Nguyễn
I. Tác giả, tác phẩm
II. Đọc hiểu văn bản
III. Tổng kết
Tiểu dẫn
Giới thiệu về tác giả Nguyễn Bính.
- Sinh 1918, mất 1966, tại Nam Định, tên thật là Nguyễn Bính Thuyết.
- Giới thiệu về gia cảnh và tuổi thơ (gia đình nghèo, đã lưu lạc nhiều nơi).
- Những hoạt động trước CMT8- 1945: vừa dạy học, vừa làm thơ.
- Những hoạt động sau CMT8-1945: tham gia kháng chiến.
- Những giải thưởng đạt được (giải thưởng Tự lực văn đoàn 1937, giải thưởng Hồ Chí Minh năm 2000).
Về sự nghiệp.
- Các tập thơ chính (8 tập).
- Phong cách nghệ thuật: “chân quê”.
Đọc hiểu văn bản
I. Tương tư là gì?
Theo từ điển Hán Việt thì tương tư là trai gái thương nhớ nhau
Trong đời sống , tương tư dùng để chỉ nỗi nhớ thương đơn phương ủ kín trong lòng chàng trai, cô gái hoặc một người nào đó.
Ba cô đội gạo lên chùa
Một cô yếm thắm bỏ bùa cho sư
Sư về sư ốm tương tư
Ốm lăn ốm lóc cho sư trọc đầu


Mình ơi! Mình ở mình đi
Đi thì ta nhớ, ở thì ta thương
Phân ly cách trở đoạn đường
Con sông nho nhỏ, con đường cát bay
II. Diễn biến tâm trạng của chàng trai
Nhớ nhung
Băn khoăn
dỗi hờn
Than thở
Khát vọng
mong mỏi
Tâm trạng
tương tư
Tâm trạng rất phong phú, tự nhiên;
sự hoà quyện giữa duyên quê và
cảnh quê
Thể thơ lục bát và giọng điệu,
ngôn ngữ thơ đậm chất quê,
hồn quê
Những cặp đôi xuất hiện rất nhiều trong bài. Hãy tìm
những cặp đôi đó? Và nhận xét.
Một người - một người
Tôi- nàng
Bên ấy- bên này
Hai thôn- một làng
Bến- đò
Hoa khuê các- bướm giang hồ
Nhà em- nhà anh
Giàn cầu- hàng cau
Thôn Đoài- thôn Đông
Cau- giầu
sự sắp xếp có ý vị , nỗi niềm
tương tư của chàng trai
Gắn liền với hạnh phúc
gia đình,
hôn nhân gia đình.
Một tình yêu đứng đắn
thuỷ chung

Mối duyên quê hoà quyện trong cảnh quê
Tâm trạng nhớ nhung được diễn tả qua hình ảnh, địa danh gần gũi quen thuộc với cuộc sống ở thôn quê.
Tâm trạng băn khoăn dỗi hờn được diễn tả qua hình ảnh, địa danh, từ ngữ mang đạm chất dân gian
Tâm trạng than thở diễn tả qua hình ảnh quen thuộc
Tâm trạng trách móc diễn tả qua hình ảnh về văn hoá làng xã
Khạt vọng hạnh phúc được diễn tả qua hình ảnh sóng đôi



Phong cách thơ chân quê
của Nguyễn Bính
Nghệ thuật
Chất dân gian trữ tình
Hình ảnh, địa danh ở thôn quê
Các hình ảnh sóng đôi của ca dao
Thể thơ lục bát
Hoà quyện giữa cảnh và người
Sử dụng hình thức sóng đôi, điệp ngữ, nhân hoá
Tổng kết

Nội dung

Nghệ thuật
Luyện tập
Những điểm tương đồng và khác biệt giữa bài tương tư và chùm bài ca dao yêu thương tình nghĩa
Thôn Đoài ngồi nhớ thôn Đông
Một người chín nhớ mười mong một người
Gió mưa là bệnh của giời
Tương tư là bệnh của tôi yêu nàng

Thôn Đoài- thôn Đông
Một người - một người
Nỗi nhớ song hành
Không gian nhớ thương
vời vợi
chín
nhớ
mười
thương
Hai thôn chung lại một làng
Cớ sao bên ấy chẳng sang bên này
Ngày qua ngày lại qua ngày
Lá xanh nhuộm đã thành cây lá vàng
Băn khoăn, dỗi hờn
Trách móc, than thở
Chàng trai yêu vụng,
nhớ thầm
Báo rằng cách trở đò ngang
Không sang là chẳng đường sang đã đành
Nhưng đây cách một đầu đình
Có xa xôi mấy mà tình xa xôi
Tương tư thức mấy đêm rồi
Biết cho ai, hỏi ai người biết cho!
Đò giang
Đầu đình
Không gian cảnh vật
cuả miền quê
Lời trách móc không nặng nề, đay nghiến mà là
lời trách yêu.
Mối tương tư
được bày tỏ một cách kín đáo tế nhị. Hai tiếng
xa xôi
như trách cứ nhẹ
nhàng, bên này bên ấy mà sao tình vẫn xa xôi

Bao giờ bến mới gặp đò
Hoa khuê các, bướm giang hồ gặp nhau
Nhà em có một giàn trầu
Nhà anh có một hàng cau liên phòng
Thôn Đoài thì nhớ thôn Đông
Cau thôn Đoài nhớ giầu không thôn nào
Tâm trạng khao khát,
mơ tưởng