Tuần 24. Chiếc thuyền ngoài xa

Đọc văn
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA
Nguyễn Minh Châu
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA
Nguyễn Minh Châu
I. Tiểu dẫn :
1. Tác giả :
- Quê : Quỳnh Lưu, N. An
- 1950, vào bộ đội.
- Từ 1952 – 1958 : sư đoàn 320
- Từ 1962 : nhà văn quân đội
- Tác phẩm chính :
+ Tiểu thuyết :
+ Truyện ngắn :
- Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 2000
Nguyễn Minh Châu
(1930 – 1989)
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA
Nguyễn Minh Châu
NGUYỄN MINH CHÂU
Người mở đường tinh anh và tài năng
Quá trình đổi mới tư duy nghệ thuật
- Trước 1975:
nhà văn quân đội - đạo đức cách mạng
- Sau 1975:
+ Khám phá sự thật đời sống
+ Con người trong hành trình nhọc nhằn kiếm tìm hạnh phúc và hoàn thiện nhân cách
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA
Nguyễn Minh Châu
I. Tiểu dẫn :
2. Tác phẩm :
- Sáng tác : tháng 8 - 1983
- Phong cách tự sự - triết lí, tiếp cận đời sống thế sự.
- Chuyến đi thực tế -> chiêm nghiệm về nghệ thuật và cuộc đời
- Bố cục : 2 phần :
+ Phần 2 : Còn lại : Câu chuyện của người đàn bà hàng chài.
+ Phần 1: Từ đầu ….. Chiếc thuyền lưới vó biến mất
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA
Nguyễn Minh Châu
II. Đọc - hiểu văn bản :
1. Ý nghĩa nhan đề, tư tưởng của tác phẩm:
- Tên truyện ngắn : Chiếc thuyền ngoài xa -> hình ảnh chiếc thuyền xuất hiện gần như xuyên suốt câu chuyện
- Hình ảnh Chiếc thuyền ngoài xa :
+ Bức tranh mực tàu của danh hoạ: mũi thuyền in một nét mơ hồ, loè nhoè vào bầu sương mù trắng như sữa có pha đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt trời chiếu vào.
+ Khung cảnh hài hoà và đẹp – 1 vẻ đẹp đơn giản và toàn bích
+ Được treo ở nhiều nơi, nhất là trong những gia đình sành nghệ thuật
=> HÌnh ảnh Chiếc thuyền ngoài xa được hoá thân thành một tác phẩm nghệ thuật.
- Người nghệ sĩ nhiếp ảnh :
+ Bối rối, trái tim như có cái gì bóp thắt vào.
+ Khám phá ra chân lí của sự toàn thiện, khoảnh khắc trong ngần của tâm hồn.
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA
Nguyễn Minh Châu
II. Đọc - hiểu văn bản :
1. Ý nghĩa nhan đề, tư tưởng của tác phẩm:
=> Khoảnh khắc trời cho khiến người nghệ sỹ sáng tạo được một tác phẩm tuyệt mĩ do cái đẹp tuyệt đỉnh của ngoại cảnh mang lại trong cảm xúc hạnh phúc, sung sướng.
=> Trước hình ảnh chiếc thuyền ngoài xa, người nghệ sĩ như thấy tâm hồn mình được gột rửa, trở nên thật trong trẻo, tinh khôi.
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA
Nguyễn Minh Châu
II. Đọc - hiểu văn bản :
1. Ý nghĩa nhan đề, tư tưởng của tác phẩm:
- Chiếc thuyền khi đến gần :
+ Một người vợ nhẫn nhục, cam chịu một cách tự nguyện những trận đòn của chồng.
+ Một đứa con trai đánh lại người bố vũ phu của mình để bênh mẹ.
=> Một tình huống hiện thực đầy bất ngờ, nghịch lí và trớ trêu như một trò đùa quái ác của cuộc sống.
=> Hiện thực ấy chỉ được người thợ chụp ảnh nhận ra ở một khoảng cách gần, rất gần.
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA
Nguyễn Minh Châu
II. Đọc - hiểu văn bản :
1. Ý nghĩa nhan đề, tư tưởng của tác phẩm:
=> Chi tiết này mở ra hai hình ảnh, hai thế giới :
- Chiếc - thuyền – ngoài – xa : mang lại vẻ đẹp tuyệt mĩ cho một tấm ảnh.
- Chiếc - thuyền – khi – đến - gần : làm vỡ ra một hiện thực nghiệt ngã đến xót xa của số phận con người.
=> Hình ảnh chiếc thuyền ngoài xa là một ẩn dụ nghệ thuật :
- Cuộc đời sản sinh ra cái đẹp của nghệ thuật nhưng không phải bao giờ cuộc đời cũng là nghệ thuật
- Cần phải có một khoảng cách để chiêm ngưỡng vẻ đẹp của nghệ thuật.
- Phải tiếp cận cuộc đời, sống cùng cuộc đời để khám phá những bí ẩn bên trong thân phận con người..
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA
Nguyễn Minh Châu
II. Đọc - hiểu văn bản :
1. Ý nghĩa nhan đề, tư tưởng của tác phẩm:
* Nhận xét :
- Chiếc thuyền ngoài xa rất đẹp, nhưng khi ấy những đánh giá, nhận định về nó chỉ nằm trong một lớp sương mờ ảo.
- Nghịch lí về cuộc đời thì rất gần, rất thật, con người buộc phải chấp nhận.
=> Giữa cái đẹp tuyệt đỉnh của ngoại cảnh và cuộc sống thực cũng có những độ chênh rất lớn mà người nghệ sĩ cần đi sâu khám phá bằng lòng trung thực và sự mẫn cảm.
=> Đừng vì nghệ thuật mà quên cuộc đời bởi lẽ nghệ thuật chân chính luôn là cuộc đời và vì cuộc đời.
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA
Nguyễn Minh Châu
II. Đọc - hiểu văn bản :
2. Những phận người vùng biển:
a) Người đàn bà hàng chài:
- Trạc ngoài 40, thô kệch, khuôn mặt mệt mỏi
-> Con người có cuộc đời lam lũ, nhọc nhằn.
- Chồng đánh: không hề kêu, không chống trả, không chạy trốn, xin được lên bờ mà đánh - bởi trên thuyền cần có người đàn ông chèo chống, các con cần được sống và lớn lên.
- Tình thương, nỗi đau chẳng bao giờ để lộ ra ngoài:
Ba ngày một trận nhẹ, năm ngày một trận nặng.
Phải sống cho con chứ không thể sống cho mình
=> Sự cam chịu, nhẫn nhục đáng để chia sẻ, cảm thông. Một người mẹ bao dung, giàu lòng vị tha, đức hi sinh.
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA
Nguyễn Minh Châu
II. Đọc - hiểu văn bản :
2. Những phận người vùng biển:
=> Đức hy sinh vô bờ bến tạo nên vẻ đẹp ở người đàn bà hàng chài. Không phải là vẻ đẹp chói sáng, hào hùng mà là hạt ngọc khuất lấp lẫn sau cái lấm láp, lam lũ của đời thường.
- Niềm hạnh phúc nhỏ nhoi:
+ Ngồi nhìn đàn con được ăn no.
+ Vợ chồng con cái hoà thuận, vui vẻ.
=> Không thể dễ dãi, đơn giản trong việc nhìn nhận mọi sự việc, hiện tượng của đời sống.
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA
Nguyễn Minh Châu
II. Đọc - hiểu văn bản :
2. Những phận người vùng biển:
b) Người chồng:
Anh con trai Hiền lành, cục tính
Người chồng vũ phu, độc ác
Cuộc sống vất vả đói nghèo, lo toan cực nhọc
=> vừa là nạn nhân của cuộc sống khốn khổ, vừa là thủ phạm gây nên bao đau khổ cho người thân và chính mình.
c) Hai đứa con:
- Cô gái: ngăn cản hành động dại dột của em, chăm lo mẹ khi phải đến toà án.
- Thằng Phát: thương mẹ theo kiểu của đứa con trai còn nhỏ.
* Những con người nạn nhân của cuộc sống khổ cực, lam lũ; là hiện thân của hiện thực đời sống góc cạnh, phức tạp, đa chiều.
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA
Nguyễn Minh Châu
III. Kết luận :
- Nhà văn nói về những nghịch lý tồn tại như một sự thật hiển nhiên trong đời sống con người. Bằng thái độ cảm thông và sự hiểu biết sâu sắc về con người, ông đã cung cấp cho ta cái nhìn toàn diện về cuộc sống.
- Vẻ đẹp của văn xuôi Nguyễn Minh Châu:
+ Toát ra từ tình yêu thiết tha với con người.
+ Cốt cách nghệ sĩ mẫn cảm, điềm đạm chiêm nghiệm lẽ đời để rút ra những triết lí nhân sinh.
+ Giọng thủ thỉ, trầm tĩnh, lời văn giản dị, mộc mạc.
Theo NMC TY của người nghệ sĩ vừa là nỗi hân hoan say mê vừa là nỗi đau đớn khắc khoải, 1 mỗi quan hoài thường trực về số phận, hp của những người xq mình
Những phận người vùng biển
Hành động: hđ có tính bước ngoặt của nhân vật
Tâm trạng: diễn biến tâm tư, tcảm của nv
nhận thức: cắt nghĩa giây phút giác ngộ chân lí của nv
* Tình huống truyện: hoàn cảnh riêng được tạo nên bởi 1 sự kiện đặc biệt, khiến cuộc sống hiện lên đậm đặc nhất và ý đồ tư tưởng của tác giả cũng được bộc lộ sắc nét nhất.
* Tình huống truyện Chiếc thuyền ngoài xa :