Tuần 24. Chiếc thuyền ngoài xa

Hoạt động khởi động
Hãy quan sát bức ảnh dưới đây :
Em có cảm nhận gì về bức tranh này?
Tiết 70:
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA
Nguyễn Minh Châu
I.Tìm hiểu chung
1.Tác giả
- Nguyễn Minh Châu (1930- 1989)
- Quê: Xã Quỳnh Hải, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh
Nghệ An
- Ông là nhà văn quân đội
- Trước 1975: tác phẩm của ông mang đặc điểm
chung của văn học thời chống Mĩ

- Sau 1975 ông được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 2000
- Tác phẩm chính: (SGK) Dấu chân người lính, Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành, Bến quê…
2.Tác phẩm
- Ra đời:Tháng 8- 1983.
- In trong tập truyện ngắn cùng tên, NXB Tác phẩm mới, Hà Nội, 1987
II. Đọc hiểu văn bản
Đọc
Bố cục: 3 phần
+ Đoạn 1: (Từ đầu đến “chiếc thuyền lới vó đã biến mất”). Hai phát hiện của nghệ sĩ nhiếp ảnh.
+ Đoạn 2: (Từ “Ngay lúc ấy … với sóng gió giữa phá”): Câu chuyện của người đàn bà làng chài.
+ Đoạn 3: Còn lại: Tấm ảnh trong bộ lịch năm ấy.

3.Tìm hiểu chi tiết
* Ý nghĩa nhan đề:
- Hình ảnh biểu tượng cho thiên nhiên và cuộc sống lao động vùng biển.
- Gợi về một cuộc sống bấp bênh, trôi nổi.
- Biểu tượng về mối quan hệ giữa nghệ thuật và đời sống.
* Tình thuống truyện: độc đáo, chứa đựng những suy ngẫm, phát hiện sâu sắc của nhà văn về cách nhìn nhận cuộc sống và mối quan hệ giữa nghệ thuật với hiện thực, người nghệ sĩ với cuộc đời
a, Bức tranh thiên nhiên hoàn mĩ

* Hình ảnh chiếc thuyền ngoài xa
- “ cảnh đắt trời cho”:
+ Một bức tranh mực tàu của một danh
họa thời cổ
+ Toàn bộ khung cảnh từ đường nét đến
ánh sáng đều hài hòa
+ Một vẻ đẹp toàn bích
=> Không thể tìm thêm một từ ngữ nào để miêu tả vẻ đẹp của bức tranh biển lúc bình minh


* Cảm xúc của Phùng trước vẻ đẹp thiên nhiên
Bối rối
Trái tim bóp thắt
Tâm hồn trong ngần
Hạnh phúc tràn ngập
Người nghệ sĩ cảm thấy choáng ngợp và xúc động
Người nghệ sĩ phát hiện: Cái đẹp có khả năng thanh lọc tâm hồn, cái đẹp chính là “đạo đức”
Cảnh bình minh đẹp khiến người nghệ sĩ thăng hoa
Phiếu học tập:
Nhóm 1-2: Tìm những chi tiết miêu tả ngoại hình, hành động và thái độ của người đàn ông?
Nhóm 3-4: Tìm những chi tiết miêu tả ngoại hình, hành động và thái độ của người đàn bà?
b- Bức tranh cuộc sống đầy bất ngờ và nghịch lí
* Cảnh người đàn ông đánh vợ
- Người đàn ông
+ Ngoại hình:
. Lưng rộng và cong
. Tóc tổ quạ,
. Chân chữ bát
. Lông mày cháy nắng
=> Một con người cực nhọc, cằn cỗi
+Thái độ và hành động:
. Hùng hổ
. Rút thắt lưng quật tới tấp
. Vừa đánh vừa thở hồng hộc
. Hai hàm răng nghiến ken két
. Nguyền rủa, rên rỉ.

=> Người đàn ông như một con thú dữ, một con người vũ phu và tàn bạo.
- Người đàn bà
+Ngoại hình:
. Ngoài bốn mươi, cao lớn, thô kệch, mặt rỗ.
. Khuôn mặt thì buồn ngủ, mệt mỏi và tái ngắt
. Lưng áo bạc phếch, rách rưới, nửa thân dưới ướt sũng
=> Đây là một người đàn bà không có nhan sắc, cuộc sống cơ cực và lam lũ.
+ Thái độ:
. Cam chịu đầy nhẫn nhục.
. Bị đánh thô bạo vẫn: không kêu, không chống trả, không chạy trốn.
. Khóc trong đau đớn, xấu hổ, nhục nhã.
=>là một người đàn bà cam chịu đến khó hiểu và không thể chấp nhận được.
- Thằng Phác
+ Thái độ và hành động:
. Giận dữ, căng thẳng
. Nhảy xổ vào cha
. Ngã dúi khi hứng trọn hai cái tát của cha
=> Hành động bảo vệ mẹ trước sự tàn bạo của cha.
Một cảnh tượng thật nghiệt ngã và phũ phàng

=>Thực tế đau đớn và bi kịch ngang trái của bạo lực gia đình
- Thái độ của người nghệ sĩ:
+ Ngạc nhiên, đứng há mồm ra mà nhìn
→ Người nghệ sĩ trong Phùng đang hết sức sửng sốt, thất vọng.
+ Chiếc máy ảnh rơi xuống đất, Phùng định lao ra
→ Lúc này, Phùng sống với tư cách một con người hành động để bảo vệ con người.
Thảo luận nhóm:
Nhóm 1: Diễn biến tâm lý nhân vật chánh án Đẩu?
Nhóm 2: Diễn biến tâm lý của nhân vật người đàn bà hàng chài?
c. Câu chuyện của người đàn bà hàng chài ở tòa án huyện

Chánh án Đẩu
*Thân mật khuyên người đàn bà tự giải phóng một cách đầy thiện chí : “chị không sống nổi với cái lão đàn ông vũ phu ấy đâu”.
* Thay đổi cách xưng hô với tư cách là chánh án :
“Tùy bà! Nguyên tắc của chúng tôi là kêu gọi hòa thuận”
* Nghe xong câu chuyên người đàn bà kể về cuộc đời mình một cái gì vừa vỡ ra trong đầu vị Bao Công của cái phố huyện miền biển
Người đàn bà
* Thái độ sợ sệt, lúng túng,tìm một góc tường để ngồi.
* Rón rén đến ghế ngồi vào mép chiếc ghế, thu người lại
* Cầu xin không phải bỏ chồng : “Quý tòa … phạt tù con cũng được, đừng bắt con bỏ nó…”
* Thay đổi thái độ: sắc sảo và kể về cuộc đời bất hạnh
* Giải thích sự cam chịu của mình
→ Câu chuyện của người đàn bà làng chài đã làm thay đổi suy nghĩ của Phùng và Đẩu
- Chánh án Đẩu: Pháp luật cần đi sâu vào cuộc sống
- Nghệ sĩ Phùng: Cuộc sống phải được nhìn từ nhiều khía cạnh, phải đi sâu vào bản chất không được phép hời hợt bên ngoafii mà đưa ra nhận xét.
Thảo luận: Qua câu chuyện người đàn bà kể gợi cho em những suy nghĩ gì về cuộc đời?
=> Câu chuyện về cuộc đời đáng thương của người đàn bà kia ẩn chứa những triết lí sâu sắc về cuộc sống và con người:
Quan niệm hạnh phúc của con người
Sự tàn bạo nhiều khi được sinh ra từ sự
nghèo đói vất vả .
Nguyên nhân sự nghèo đói khó có thể lí giải một cách giản đơn:
+ Trước kia do trốn lính.
+ Thêm vào đó do đẻ nhiều quá
+ Nghề nghiệp đầy những bất trắc, nguy
hiểm- những lúc biển động động, phong ba…
d. Tấm ảnh được chọn trong bộ lịch năm ấy
- “ ánh hồng hồng của buổi sương mai” và “ người đàn bà đang bước ra khỏi tấm ảnh”
- Ý nghĩa:
+ Chất thơ, vẻ đẹp lãng mạn của cuộc sống.
+ Hiện thực về số phận lam lũ, khốn khó của con người.
III.Tổng kết
.
1.Nội dung (SGK).
- Tác phẩm thể hiện lòng yêu thương con người sâu sắc của tác giả.
- Thể hiện cái nhìn đa diện về cuộc sống.
- Nghệ thuật luôn gắn liền với cuộc sống.
2.Nghệ thuật:
* Xây dựng cốt truyện giản dị mà độc đáo
- Tình huống mang ý nghĩa khám phá về đời sống:
- Tình huống truyện dã được Nguyễn Minh Châu đẩy lên cao trào và càng xoáy sâu hơn nữa để phát hiện tính cách con người, phát hiện sự thật cuộc đời.
* Ngôn ngữ trần thuật
- Người kể chuyện: Phùng - sự hoá thân của tác giả
- Ngôn ngữ nhân vật: phù hợp với đặc điểm tính cách từng người:
IV. Luyện tập
GV: chia lớp thành 4 nhóm. Yêu cầu các nhóm thảo luận vẽ sơ dồ tư duy về nhân vật người đàn bà hàng chài theo hiểu biết và thuyết trình một cách ngắn gọn.
Thời gian: 10 phút
V.Vận dụng-tìm tòi mở rộng
1. GV yêu cầu HS: Từ bài học, em hãy viết một bài viết cá nhân về một vấn đề liên quan đến nội dung tác phẩm: bạo lực gia đình, quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc đời, tình người..
-Thời gian :5 phút
2. GV yêu cầu HS về nhà:
+ Đóng hoặc diễn tiểu phẩm ngắn về tác phẩm
+ Sưu tầm tư liệu về cuộc sống của người dân hàng chài
Thanks you