Tuần 23. Đây thôn Vĩ Dạ

CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ TỚI DỰ GIỜ
THĂM LỚP
Giáo viên: Nguyễn Thị Thuỳ Anh
Trường THPT Bình Lục B
TÌM HIỂU CHUNG
Tác giả
Nguyễn Trọng Trí (1912 – 1940)
Quê: Đồng Hới (Quảng Bình)
Gia đình: + Viên chức nghèo
+ Theo đạo Thiên Chúa
Cuộc đời:
+ Cha mất sớm, sống với mẹ ở Quy Nhơn
+ Học hành dang dở -> làm ở sở đạc điền Bình Định-> Sài Gòn làm báo
+ 1936: mắc bệnh phong -> về Quy Nhơn -> mất
=> Đường đời “phức tạp, bất hạnh, kì dị”
Hãy giới thiệu vài nét về Hàn Mặc Tử?

- Sự nghiệp:
+ Là nhà thơ có sức sáng tạo mạnh mẽ nhất trong phong trào Thơ mới
+Hành trình sáng tác: thơ cổ điển Đường luật -> thơ mới-> lãng mạn-> tượng trưng
+Thế giới thơ: 2 mảng: những vần thơ ma quái điên loạn và những vần thơ hồn nhiên, trong trẻo
+ Thơ Hàn Mặc Tử luôn thể hiện một tình yêu đến đau đớn hướng về cuộc đời trần thế
+ Tác phẩm chính:
. Thơ: Gái quê, Thơ điên
. Kịch thơ: Xuân như ý, Cẩm châu duyên…
. Thơ văn xuôi: Chơi giữa mùa trăng
=> Nhà thơ “lạ nhất” trong các nhà thơ mới
2. Tác phẩm
Xuất xứ: in trong tập “Thơ điên” (Đau thương) xuất bản năm 1938
Hoàn cảnh sáng tác
Thôn Vĩ Dạ
Nêu xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác của bài thơ?
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
Khổ 1
Sao anh không về chơi thôn Vĩ?
Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền
Khổ 1

Sao anh không về chơi thôn Vĩ?
Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền
* Câu 1: Sao anh không về chơi thôn Vĩ?
Câu hỏi tu từ mở đầu bài thơ -> bất thường
6/7 thanh bằng -> âm điệu sâu lắng, thiết tha
Ý nghĩa:
+ Lời trách móc nhẹ nhàng của người xứ Huế
+ Lời mời mọc ân cần của người xứ Huế
+ Lời tự hỏi, tự trách bản thân của thi nhân
=> Khiến người đọc băn khoăn về sức hấp dẫn của thôn Vĩ và cảm nhận được tâm trạng vô vọng của nhà thơ khi hướng về nơi đó
Phân tích giọng điệu và ý nghĩa của câu hỏi tu từ mở đầu?
* Thôn Vĩ trong nắng mai “Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên”
“Nắng”: 2 lần -> không gian ngập nắng
Nắng mới lên: -> ấn tượng về cái mới mẻ, tinh khôi của những tia nắng đầu tiên
Nắng hàng cau -> tinh khôi, thanh khiết
-> khát vọng hạnh phúc
=> Nhìn từ xa, thôn Vĩ ngập tràn trong nắng và ánh lên vẻ đẹp tinh khôi, thanh khiết
Hình ảnh “nắng hàng cau nắng mới lên” thật giản dị, nhưng cũng thật giàu sức gợi. Hãy dùng những hiểu biết và trí tưởng tưởng của mình để cảm nhận và tái tạo lại vẻ đẹp của hình ảnh ấy ?
Hình ảnh vườn Vĩ Dạ “Vườn ai mướt quá xanh như ngọc”
+ “mướt”: bóng láng và mỡ màng, nhìn thấy thích mắt -> vẻ đẹp xuân sắc
+ “xanh như ngọc”: so sánh -> màu xanh + ánh xanh-> viên ngọc giữa xứ Huế mộng mơ
+ “quá”: phó từ chỉ mức độ -> câu thơ như một tiếng kêu ngỡ ngàng, trầm trồ khi phát hiện vẻ đẹp kì diệu của khu vườn
+ “ai”: đại từ phiếm chỉ -> sự xa vời -> khu vườn đẹp, thơ mộng nhưng xa vời với thi nhân
Hình ảnh con người “Lá trúc cho ngang mặt chữ điền”
+ “Mặt chữ điền” : khuôn mặt đẹp và phúc hậu
+ “Lá trúc che ngang” -> hình ảnh mang tính cách điệu -> con người và thiên nhiên hài hoà trong một vẻ đẹp kín đáo và dịu dàng
=> Bức tranh thôn Vĩ tươi sáng, đầy sức sống
=> Tình yêu thiên nhiên,cuộc sống
Hình ảnh con người “Lá trúc cho ngang mặt chữ điền”
+ “Mặt chữ điền” : khuôn mặt đẹp và phúc hậu
+ “Lá trúc che ngang” -> hình ảnh mang tính cách điệu -> con người và thiên nhiên hài hoà trong một vẻ đẹp kín đáo và dịu dàng
=> Bức tranh thôn Vĩ tươi sáng, đầy sức sống
=> Tình yêu thiên nhiên,cuộc sống
Có nhiều ý kiến về hình ảnh “mặt chữ điền” trong câu thơ. Suy nghĩ của em về hình ảnh đó?
2. Khổ 2

Gió theo lối gió, mây đường mây
Dòng nước buồn thiu hoa bắp lay
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay?
Gió theo lối gió, mây đường mây
+ Nhịp 4/ 3
+ Tiểu đối: gió – mây
=> gió mây chia lìa trái với quan hệ bình thường
ẩn dụ về sự chia li của con người
Dòng nước buồn thiu hoa bắp lay
+ dòng nước – buồn thiu -> nhân hoá
+ “hoa bắp lay” -> sự hiu hắt, thưa vắng
-> Nét phụ hoạ cho nỗi buồn chia li của gió mây
=> Bức tranh thiên nhiên ảm đạm, nhuốm màu chia li

Nêu cảm nhận về hai câu thơ: “Gió theo lối gió, mây đường mây/ Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay”?
- Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay?
+ Trăng: biểu tượng cho cái đẹp -> trăng là máu thịt, là linh hồn, là cứu cánh cho cuộc đời Hàn
+ Sông trăng trăng chảy tràn thành sông
ánh trăng dát vàng trên mặt sông
-> thơ mộng
+ Thuyền chở trăng và bến trăng -> những cặp hình ảnh sóng đôi quen thuộc -> khát vọng tình yêu
+ Câu hỏi tu từ -> tâm trạng lo lắng, khắc khoải, mòn mỏi trong đợi chờ
Tâm trạng của Hàn Mặc Tử thể hiện trong câu hỏi tu từ thứ hai?
3. Khổ 3

Mơ khách đường xa, khách đường xa
Áo em trắng quá nhìn không ra
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà?
Mơ khách đường xa, khách đường xa
+ Mơ-> cảm giác mơ hồ, hư ảo
+ Khách đường xa: 2 lần -> nhấn mạnh vào sự xa xôi, cách trở -> cảm giác ngậm ngùi
Áo em trắng quá nhìn không ra
+Áo em: áo của người con gái
+ Trắng quá nhìn không ra -> cực tả sắc trắng (màu trắng biểu hiện cho sự trong trắng, tinh khôi-> biểu tượng thường xuất hiện trong thơ Hàn)
“Sương khói mờ nhân ảnh”-> cảnh và người đều mờ ảo bởi sự bao phủ của sương khói
Hiện thực ngày càng mờ nhoè và hư ảo
Hàn Mặc Tử càng cảm nhận rõ khoảng cách với cuộc đời -> tuyệt vọng


Cảnh trong khổ thơ thứ ba có gì khác với hai khổ trên?
Ai biết tình ai có đậm đà?
+ “Ai”: 2/ 4 lần trong bài -> câu hỏi càng trở nên mơ hồ hơn
+ Câu hỏi tu từ -> tâm trạng hoài nghi
Đỉnh điểm của sự khắc khoải, tuyệt vọng trong tâm hồn một con người tha thiết yêu đời, yêu người
Cảm nhận về câu hỏi tu từ cuối bài?
Nhận xét
- Cảnh có sự thay đổi qua từng khổ: tươi sáng, đầy sức sống -> ảm đạm, chia lìa -> hư ảo, mờ nhoè
Tâm trạng thay đổi: hi vọng -> dự cảm chia lìa-> khắc khoải, tuyệt vọng
Các tín hiệu kết nối:
+ Đại từ phiếm chỉ “ai”
+ Các câu hỏi tu từ
Dù có sự nhảy cóc, đứt đoạn của các ý nhưng vẫn có một sợi dây xuyên suốt cả ba khổ là “dòng tâm tư bất định” của thi nhân


Nhận xét về sắc thái khác nhau và sự liên kết giữa ba khổ thơ ?
III. Tổng kết
Nội dung
Bức tranh đẹp về thôn Vĩ – một miền quê của đất nước
Nỗi buồn, niềm khát khao giao cảm của một con người yêu đời, yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống
2. Nghệ thuật
Ngôn ngữ tinh tế, gợi cảm, giàu liên tưởng
Bút pháp kết hợp hài hoà: tả thực, lãng mạn, tượng trưng
Hãy khái quát những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của bài thơ?

Củng cố

Đây là bài thơ về tình yêu hay tình quê?
Chân thành cảm ơn các thầy cô và các em