Tuần 23. Đây thôn Vĩ Dạ

Xứ Huế hiền hoà và thơ mộng, là nơi để lại biết bao cảm xúc, tình cảm trong tâm hồn của những người đến Huế, xa Huế; đặc biệt là các nghệ sĩ. Có rất nhiều nhà thơ viết về cảnh đẹp và con người xứ Huế như Nguyễn Bính, Hàn Mặc Tử, Tố Hữu, Thu Bồn, Bùi Giáng... Hôm nay, chúng ta cùng tìm hiểu bài thơ “Đây thôn Vĩ Dạ” của Hàn Mặc Tử để cùng đồng cảm với thi nhân những nỗi niềm tha thiết với xứ Huế.
HÀN MẶC TỬ
Đây thôn Vĩ Dạ
I/ GIÔÙI THIEÄU CHUNG
1/ Tác giả : 1912 - 1940
- Người có tài năng nhưng có một cuộc đời ngắn ngủi và bất hạnh.
- Hồn thơ mãnh liệt: gắn bó tha thiết với cuộc đời và quằn quại đau đớn.
- Phong cách : có những vần thơ điên loạn và những hình ảnh hồn nhiên trong sáng và tươi đẹp.
- Taùc phaåm : sgk
ĐÂY THÔN Vĩ Dạ - Hàn Mặc Tử
2/ Hoàn cảnh sáng tác : *
- Viết vaøo năm 1939, caûm xuùc ñöôïc gôïi chuû yeáu töø moái tình cuûa nhaø thô vôùi coâ gaùi thoân Vó Daï
- Trích trong tập “ Thô Ñieân “ sau ñoåi thaønh “Ñau thöông”*
ĐÂY THÔN Vĩ Dạ - Hàn Mặc Tử
* Đọc bài thơ : ĐÂY THÔN VĨ DẠ
Sao anh không về chơi thôn Vĩ ?
Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền

Gió theo lối gió, mây đường mây
Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay ?

Mơ khách đường xa, khách đường xa
Áo em trắng quá nhìn không ra
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà ?
II/ TÌM HIEÅU VAÊN BAÛN: *

1/ Khổ thơ thứ nhất : *
- Sao anh...? -> câu hỏi tu từ
->lời mời, trách móc nhẹ nhàng của người thôn Vĩ qua sự tưởng tượng của nhà thơ và lời tự nhủ tha thiết của thi nhân trở về thôn Vĩ *
+ nắng hàng cau - nắng mới lên -> veû ñeïp tinh khoâi, trong treûo
+ mướt quá - xanh như ngọc -> töôi toát , saïch seõ
+ lá trúc che ngang mặt chữ điền -> veû ñeïp hieàn hoaø ,ñoân haäu cuûa coâ gaùi Hueá
-> cảnh và người hài hoà, nên thơ,
kín đáo , duyên dáng, thanh lịch *
ĐÂY THÔN Vĩ Dạ - Hàn Mặc Tử
=>Bức tranh mang vẻ đẹp mượt mà, óng ả, đằm thắm, thơ mộng trong buổi bình minh của thôn Vĩ Dạ qua tình cảm thân thương, đắm say của nhà thơ.
ĐÂY THÔN Vĩ Dạ - Hàn Mặc Tử
2/ Khổ thơ thứ hai : *
- Gió, mây, nước, hoa, sông, trăng -> hình ảnh ước lệ, thi vị, mềm mại, huyền ảo
- Điệp từ : gió, mây ; nhưng đối lập với trạng thái rời rạc, chia lìa
- Từ gợi cảm : buồn thiu, lay
- Nhịp điệu: chậm rãi, nhè nhẹ *
-> cảnh vật rời rạc, tĩnh lặng, không gắn bó giao hoà mà chia lìa và mang nỗi buồn man mác.
-> Cảnh vật mang neùt đặc trưng của xứ Huế.thô moäng , buoàn , traàm maëc *
ĐÂY THÔN Vĩ Dạ - Hàn Mặc Tử
- Thuyền ai... -> đại từ phiếm chỉ
Có chở trăng về kịp... ? -> câu hỏi tu từ
-> Tâm trạng băn khoăn lo ngại, vừa hy vọng vừa thất vọng .*
=> Với bút pháp thực ảo đan xen, thể hiện cảnh đẹp huyền ảo lung linh, nöûa hö nöûa thöïc nhưng buồn bã, hắt hiu với những nỗi cô đơn, khắc khoải, chờ mong, day dứt về tình yêu. *
ĐÂY THÔN Vĩ Dạ - Hàn Mặc Tử
3/ Khổ thơ thứ ba: *
- Cảnh : Thơ mộng, giàu màu sắc hư ảo *
- Tâm trạng :hoaøn toaøn moäng aûo
+ Mơ: khách đường xa -> điệp ngữ
-> tiếng reo gọi với tình cảm khát khao, da diết, mãnh liệt nhớ về một hình bóng người yêu thương.
+thöïc maø nhö aûo : - Áo em ...nhìn không ra
Ở đây... mờ nhân ảnh
-> hình ảnh caøng trôû neân moäng aûo, xa vôøi nhö moái tình cuûa nhaø thô ->, ý thức được một thực tế xa cách phũ phàng yeâu ngöôøi, yeâu caûnh nhöng taát caû chæ laø boùng aûnh nhaït nhoaø *
+ Ai ... đà ? -> điệp từ, câu hỏi tu từ, kết thúc độc đáo
-> lời bỏ ngỏ với nhiều tâm trạng : trăn trở, day dứt; hoài nghi,hụt hẫng; chua xót, đắng cay; chơi vơi, đau đớn.*
ĐÂY THÔN Vĩ Dạ - Hàn Mặc Tử
=>Tâm trạng mang nhiều nỗi buồn đau , chờ mong khắc khoải và một khát vọng cháy bỏng về mối tình vừa thực vừa hư ảo của nhà thơ. *
ĐÂY THÔN Vĩ Dạ - Hàn Mặc Tử
III/ TỔNG KẾT : *
1/ Nội dung :
Bài thơ mang vẻ đẹp tươi thắm và thơ mộng của xứ Huế qua tâm hồn giàu trí tưởng tượng của thi nhân. Đồng thời mang giá trị nhân bản sâu sắc về sự đồng cảm, gần gũi và khát vọng của tình yêu trong sáng, sâu đậm nhưng vô vọng, xa xăm mang nhiều nỗi buồn đau của nhà thơ.
2/ Nghệ thuật :
Với bút pháp hiện thực và hư ảo, tác giả thể hiện tài tình cuộc đối thoại, độc thoại nội tâm trong tình yêu của chính mình.Caû baøi thô laø moät caâu hoûi hoaøi nghi mô hoà xa xaêm veà tình yeâu. Đó là phong cách tiêu biểu của Hàn Mặc Tử.
ĐÂY THÔN Vĩ Dạ - Hàn Mặc Tử
Đây thôn Vĩ Dạ - Vân Khánh

Về nhà :
- Học thuộc lòng bài thơ. Cảm nhận sâu sắc về nỗi lòng của nhà thơ.

ĐÂY THÔN Vĩ Dạ - Hàn Mặc Tử
K?T TH�C B�I H?C

Qua phần Tiểu dẫn ở sách giáo khoa, hãy nhận xét ngắn gọn những nét cơ bản về cuộc đời, hồn thơ, phong cách nghệ thuật của Hàn Mặc Tử ?






Cuộc đời như thế nào ?
Hồn thơ có đặc điểm gì ?
Phong cách nghệ thuật như thế nào ?

Bài thơ được sáng tác trong hoàn cảnh nào ?

* Hướng dẫn đọc bài thơ:
Nhòp ñieäu chaäm raõi, aâm höôûng saâu laéng, nhaán gioïng ôû ñieäp ngöõ, leân gioïng ôû cuoái caâu thô coù hình thöùc laø caâu hoûi

Bài thơ có 3 khổ, vừa miêu tả cảnh, vừa nói đến tình. Ở mỗi khổ thơ, cảnh thôn Vĩ hiện lên với một vẻ, sắc màu khác nhau và theo đó tâm trạng của nhà thơ cũng thay đổi với nhiều cảm xúc khác nhau. Chúng ta có thể phân tích từng khổ thơ một.

* Đọc khổ thơ 1:
-Câu thơ mở đầu có hình thức như thế nào?
-Câu thơ có ý nghĩa gì ?







Chú ý : Thôn Vĩ hiện lên trong bài thơ bằng sự tưởng tượng và hồi tưởng những kỷ niệm về thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử.


Cảnh và người thôn Vĩ được miêu tả qua những hình ảnh, chi tiết nào ?

Nhà thơ sử dụng hình ảnh như thế nào ? Sử dụng nghệ thuật gì ?

Cảnh và người thôn Vĩ hiện lên như thế nào ?

*Em cảm nhận như thế nào về bức tranh thôn Vĩ ?

* Đọc khổ thơ 2:
Bức tranh sông nước xứ Huế vào đêm hiện lên trong nỗi nhớ của nhà thơ qua những hình ảnh nào ?
Nhà thơ sử dụng nghệ thuật miêu tả như thế nào ?
( Biện pháp tu từ, cách dùng từ, nhịp thơ )
Cảnh vật có trạng thái như thế nào ?



- Qua bức tranh thiên nhiên, nhà thơ có những cảm xúc, tâm trạng gì ?
Gợi mở :
+ Tâm trạng của nhà thơ được thể hiện qua những chi tiết nào ?
+ Tác giả dùng nghệ thuật gì ? Ý nghĩa ?

* Đọc khổ thơ 3:
Với nét vẽ áo trắng , sương khói cảnh vật thôn Vĩ hiện lên thơ mộng, chập chờn hư ảo... Điều đọng lại trong ta là tình cảm, tâm trạng của thi nhân giữa ước mơ và hoàn cảnh thực tại.
Nhà thơ có những tâm trạng gì trong ước mơ và hiện thực? Được thể hiện như thế nào ?
( Chi tiết, hình ảnh, nghệ thuật )

* Trong khổ thơ thứ ba, tâm trạng của nhà thơ có những cảm xúc gì ?

Như vậy, từ nỗi buồn, băn khoăn đi đến những khao khát mãnh liệt; nhưng hiểu rõ thực tế phũ phàng cho nên nhà thơ mới đau đớn, day dứt và xót xa với những nỗi niềm da diết dâng trào... Bài thơ kết thúc độc đáo, câu thơ vừa bỏ ngỏ vừa như trả lời cho câu mở đầu " Ai biết tình ai có đậm đà " mà " anh về chơi thôn Vĩ ", lời thơ cứ bâng khuâng, khắc khoải, vương vấn trong lòng để ta cùng sẻ chia và đồng cảm với Hàn Mặc Tử.

-Theo em, vì sao bài thơ sống mãi trong lòng người đọc và trường tồn cùng với thời gian ?
Hoặc :
-Hãy nêu khái quát những giá trị đặc sắc về nội dung tư tưởng và nghệ thuật của tác phẩm ?
Đặc biệt, câu thơ cuối cùng thể hiện tâm trạng gì của nhà thơ ?


Em có nhận xét gì về bức tranh thiên nhiên và tâm trạng của nhà thơ thể hiện trong khổ thơ thứ hai ?

Ta bay lên ! Ta bay lên
Gió tiễn đưa ta tới nguyệt thềm
Ta ở cõi cao nhìn trở xuống :
Lâng lâng mây khói quyện trăng đêm
( Lên chơi trăng )

Trăng nằm sóng soài bên cành liễu
Đợi gió đông về để lả lơi...
Hoa lá ngây tình không muốn động
Lòng em hồi hộp, chị Hằng ơi...
( Bẽn lẽn )