Tuần 23. Chiều tối (Mộ)

(Hồ Chí Minh)
CHIỀU TỐI
(Mộ)
I. Tiểu dẫn
1. Hoàn cảnh sáng tác
- Lµ tËp nhËt kÝ viÕt b»ng th¬, ®­îc B¸c s¸ng t¸c trong thêi gian bÞ chÝnh quyÒn T­ëng Giíi Th¹ch b¾t giam tõ mïa thu 1942 - 1943 t¹i tØnh Qu¶ng T©y.
- TËp th¬ gåm 134 bµi b»ng ch÷ H¸n
I. Tiểu dẫn
2. XuÊt xø bµi " ChiÒu tèi".
- Lµ bµi th¬ thø 31, ®­îc s¸ng t¸c mïa thu 1942 trªn ®­êng B¸c ®i ®µy tõ TÜnh T©y ®Õn Thiªn B¶o.
II. Đọc – Hiểu
1. Hai c©u th¬ ®Çu:
“Chim moûi veà röøng tìm choán nguû
Choøm maây troâi nheï giöõa taàng khoâng”
1. Hai câu thơ đầu:
1. Hai câu thơ đầu:
1. Hai câu thơ đầu:
1. Hai câu thơ đầu:
II. Đọc – Hiểu
-Hình aûnh tieâu bieåu:
+ Caùnh chim moûi (quyeän ñieåu)
+ AÙng maây leû loi, coâ ñôn (coâ vaân) => Meät moûi, buoàn, lo
-Caûnh vaät thoaùng buoàn, laëng leõ. Hai neùt veõ chaám phaù (chim vaø maây), laáy caùi nhoû beù, caùi ñoäng laøm noåi baät baàu trôøi bao la.
II. Đọc – Hiểu
-Cánh chim mỏi và áng mây cô đơn là hình ảnh vừa mang tính ước lệ trong thơ cổ tả cảnh chiều tối, vừa là hình ảnh ẩn dụ về người tù bị lưu đày trên con đường khổ ải mờ mịt vạn dặm.
II. Đọc – Hiểu
- H×nh ¶nh:
C¸nh chim vÒ rõng.
Chßm m©y tr«i nhÑ.
Con chim nhuèm mµu t©m tr¹ng cña con ng­êi. §ã còng lµ h×nh ¶nh cña ng­êi tï: mÖt mái sau mét ngày dµi.
Con ng­êi vµ thiªn nhiªn cã sù hoµ hîp.
II. Đọc – Hiểu
- Sang c©u thø hai:
Chßm m©y tr«i nhÑ lÎ loi c« ®éc . §iÒu nµy b¶n dÞch th¬ ®· lµm mÊt ®i. Chßm m©y cïng t©m tr¹ng víi con ng­êi. §Òu lµ c¶m gi¸c c« ®¬n, lÎ loi gi÷a ®Êt trêi.
- Bằng vài nét chấm phá đã vẻ nên một bức tranh nhuốm màu tâm trạng buồn, cô đơn, khát khao tìm về chốn trú ngụ nơi yên bình.
II. Đọc – Hiểu
- So s¸nh thiªn nhiªn vµ con ng­êi:
+ T­¬ng ®ång vÒ h×nh thøc: ®Òu c« ®¬n, mÖt mái, mong muèn t×m ®­îc tæ Êm.
+ Kh¸c biÖt vÒ b¶n chÊt: thiªn nhiªn tù do cßn con ng­êi mÊt tù do, ®ang bÞ ¸p gi¶i.
II. Đọc – Hiểu
Hai c©u th¬ mang vÎ ®Ñp cæ ®iÓn, t¶ Ýt mµ gîi nhiÒu, chØ hai nÐt ph¸c häa mµ gîi lªn hån c¶nh vËt. Qua ®ã, thÓ hiÖn b¶n lÜnh kiªn c­êng cña ng­êi chiÕn sÜ
II. Đọc – Hiểu
Bëi v× nÕu kh«ng cã ý chÝ vµ nghÞ lùc, kh«ng cã phong th¸i ung dung tù chñ vµ sù tù do hoµn toµn vÒ tinh thÇn th× kh«ng thÓ cã nh÷ng c©u th¬ c¶m nhËn thiªn nhiªn thËt s©u s¾c vµ tinh tÕ nh­ thÕ trong hoµn c¶nh kh¾c nghiÖt cña tï ®µy.
II. Đọc – Hiểu
2. Hai c©u th¬ sau:
 
“Coâ em xoùm nuùi xay ngoâ toái
Xay heát loø than ñaõ röïc hoàng”
II. Đọc – Hiểu
-Hình aûnh tieâu bieåu:
Coâ em xay ngoâ
Loø than röïc hoàng => Hình aûnh cuûa cuoäc soáng lao ñoäng.
->Cảnh xay ngô của thiếu nữ và lò than rực hồng như làm vợi đi nỗi đau khổ của người tù.
->Tương phản với màn đêm là "lò than đã rực hồng". Tứ thơ vận động từ bóng tối hướng về ánh sáng.
II. Đọc – Hiểu
- Hình ảnh con người xuất hiện:
+ Cô em bên lò lửa đang xay ngô tối.
=>Nó làm ấm lên không khí lạnh lẽo, u tịch của đêm tối
II. Đọc – Hiểu
Ng­êi tï h­íng tÇm m¾t cña m×nh ®Ó quan s¸t cảnh sắc cña con ng­êi trªn ®­êng gi¶i lao. Ng­êi c¶m nhËn ®­îc c¶nh sèng b×nh yªn. b×nh dÞ n¬i th«n nói. T©m hån nhµ th¬ ®ang h­íng vÒ quª h­¬ng ®Ó quªn ®i nçi c« ®¬n.
II. Đọc – Hiểu
- Trong b¶n nguyªn t¸c ko nãi tèi mµ vÉn biÕt lµ tèi:
“Bao tóc ma hoµn l« dÜ hång”
=> §ã lµ sù vËn ®éng tõ bãng tèi ®Õn ¸nh s¸ng hÕt søc khoÎ kho¾n. §ã lµ sù vËn ®éng tõ lôi tµn ®Õn sù sèng, tõ buån ®Õn vui, l¹nh lÏo ®Õn Êm ¸p.
II. Đọc – Hiểu
=> Ngọn lửa trở thành tụ điểm, là trung tâm toả sáng, toả niềm vui cho tất cả khung cảnh không gian. Con người là chủ thể trữ tình của bức tranh.
- Bài thơ quy tụ trong một điểm sáng rực rỡ" rực hồng" - " nhãn tự".
II. Đọc – Hiểu
- ý nghÜa:
-“ Hång”: Lµ ¸nh s¸ng. lµ niÒm tin to¶ s¸ng bµi th¬. §ã lµ sù tin t­ëng vµo t­¬ng lai, vµo ngµy mai t­¬i s¸ng. Ng­êi ®· gieo vµo lßng ng­êi ®äc mét niÒm tin.
II. Đọc – Hiểu
-Ngän löa hång hay chÝnh lµ ¸ng s¸ng cña niÒm tin, ¸nh s¸ng cña c¸ch m¹ng. §iÒu nµy gióp nhµ th¬ v­ît lªn trªn hoµn c¶nh khã kh¨n v­¬n tíi mét t­¬ng lai ®Çy søc sèng.
II. Đọc – Hiểu
-§©y còng chÝnh lµ nÐt hiÖn ®¹i trong th¬ B¸c: H­íng con ng­êi t×m ®Õn víi cm, ®Õn ¸nh s¸ng cña ch©n lý.

II. Đọc – Hiểu
*T­ t­ëng bµi th¬
- C¶m quan thiªn nhiªn cña B¸c xÐt ®Õn cïng lµ c¶m quan nghÖ thuËt. Trung t©m bµi th¬ chÝnh lµ con ng­êi lao ®éng vµ ngän löa cña sù sèng. V× thÕ, bµi th¬ tuy viÕt vÒ c¶nh chiÒu tèi nh­ng l¹i th¾p s¸ng lªn trong lßng ng­êi ®äc mét ngän löa hång Êm ¸p cña niÒm tin yªu ®êi.
II. Đọc – Hiểu
*Nhaän xeùt
Taát caû cho ta thaáy, trong caûnh ngoä coâ ñôn, maát töï do, bò ngöôïc ñaõi, ngöôøi chieán só caùch maïng, nhaø thô Hoà Chí Minh vaãn gaén boù, gaàn guõi vôùi nhòp soáng ñôøi thöôøng caàn lao, vaãn höôùng taâm hoàn mình tôùi thieân nhieân vôùi moät söï töï do tuyeät ñoái cuûa tinh thaàn
II. Đọc – Hiểu
- Ñoù chính laø “chaát theùp” theå hieän trong baøi thô. Ñoù cuõng laø tinh thaàn laïc quan caùch maïng cuûa Hoà Chí Minh.
III. Tổng kết
+ Gợi cuộc sống sum vầy, ấm áp, làm vợi đi ít nhiều nỗi đau khổ của người đi đày, mang lại niềm vui, sức mạnh, sưởi ấm lòng người tù.
+ Sự luân chuyển về thời gian: buổi chiều kết thúc, thời gian chuyển sang đêm tối nhưng là đêm tối ấm áp, bừng sáng.
III. Tổng kết
+ Sự vận động từ nỗi buồn đến niềm vui, từ bóng tối đến ánh sáng.
+ Niềm tin, niềm lạc quan.
? Thông qua bức tranh cuộc sống lao động, thể hiện vẻ đẹp trong tâm hồn người tù: lạc quan, tin tưởng vào tương lai tươi sáng.