Tuần 23. Chiều tối (Mộ)

DIRECTOR: BÙI QUỐC TOÀN
PROFESSOR: NGUYỄN VĂN DŨNG

NGỮ VĂN LỚP 11.

CHIỀU TỐI
(Mộ)
(Hồ Chí Minh)
1) Hoàn cảnh sáng tác: (Tóm tắt)
 Mùa thu 1942,là bài thứ 31/134 trong “NKTT”.

 Hoàn cảnh Bác bị chuyển tù từ nhà lao Tĩnh Tây đến nhà lao Thiên Bảo.
I- TÌM HIỂU CHUNG
I. TÌM HI�?U CHUNG
1. Tiểu dẫn
-Hoàn cảnh sáng tác tập “Nhật kí trong tù”:Tháng 8.1942 Người lấy tên là Nguyễn Ái Quốc và lên đường sang Trung Quốc.Vừa đặt chân lên huyện Túc Vinh , tỉnh Quảng Tây , Người bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam vô cớ rồi bị đày ải qua 30 nhà lao thuộc 13 huyện của tỉnh Quảng Tây.Trong thời gian ở tù 13 tháng , Hồ Chí Minh đã sáng tác tập nhật kí bằng thơ , chữ Hán gồm 134 bài gọi là “Ngục trung nhật kí”(Nhật kí trong tù).
- Bài thơ ”Chiều tối “:Là bài thứ 31 , gợi cảm hứng trên đường chuyển lao từ Tĩnh Tây đến Thiên Bảo vào cuối mùa thu năm 1942

2) Thể loại:
Thất ngôn tứ tuyệt
cổ điển
I- TÌM HIỂU CHUNG
Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ,
Cô vân mạn mạn độ thiên không;
Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc,
Bao túc ma hoàn, lô dĩ hồng.
Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ,
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không;
Cô em xóm núi xay ngô tối,
Xay hết, lò than đã rực hồng.
Mộ
CHIỀU TỐI
II )ÑOÏC- HIEÅU VAÊN BAÛN
I- TÌM HIỂU CHUNG
3) Đề tài
Buổi chiều miền sơn cước
a. Tìm hiểu bản dịch thơ
Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ,
Cô vân mạn mạn độ thiên không;
Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc,
Bao túc ma hoàn, lô dĩ hồng.
-Hồ Chí Minh-
Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ,
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không;
Cô em xóm núi xay ngô tối,
Xay hết, lò than đã rực hồng.
- Nam Trân
(dịch)
-> Câu 2: Bản dịch không chuyển tải được sự “cô lẻ”của chòm mây và “mạn mạn” là chậm chạp , uể oải chứ không phải trôi nhẹ
-> Câu 3: Nguyên tác không nói tối, bản dịch thêm chữ tối làm mất đi vẻ tự nhiên trong sáng tạo của Bác
So với nguyên tác, bản dịch thơ có điểm nào chưa phù hợp?
2. Văn bản
2.Tác phẩm:
a. Tìm hiểu bản dịch thơ(so sánh đối chiếu)
b. Thể loại-Bố cục:
*Thể thơ : tứ tuyệt.
*Bố cục : hai phần:
-Hai câu đầu:Bức tranh chiều tối nơi xóm núi
-Hai câu sau: Bức tranh đời sống con người
c. Chủ đề :
Bức tranh chiều tối nơi xóm núi  vẻ đẹp tâm hồn Hồ Chí Minh: luôn lạc quan yêu đời , yêu thiên nhiên, yêu con người sâu sắc thiết tha dù trong hoàn cảnh khắc nghiệt nhất.

(Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ,
Quy?n di?u quy lâm tầm túc thụ
�
Bức tranh thiên nhiên chiều tối nơi núi rừng
Cô vân mạn mạn độ thiên không
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không)

Hình ảnh:
“Quyện điểu” cánh chim mỏi quen thuộcđẹp,gợi buồn.
Cánh chim mỏi mệt sau một ngày kiếm ăn vất vả nhưng vẫn cố gắng bay về rừng “Tầm túc thụ”, tìm chỗ dừng chân, tá túc.
Không gian vắng lặng,bao la, khoáng đạt
Thời gian ngả về chiều
"Quy?n di?u quy lâm tầm túc thụ"
"Chim m?i v? r?ng tìm ch?n ng?,"

Hình ảnh:
+ “Coâ vaân” -> Đám mây lẻ loi, cô đơn.
+ “Maïn maïn” Từ láy -> Trôi chậm chạp -> Chuyển động nhẹ nhàng -> Gợi sự êm ả, vắng lặng.
=> vaïn vaät vaän ñoäng
"Cô vân mạn mạn độ thiên không"
"chòm mây trôi nh? gi?a t?ng không"
Sơ kết :
+Nghệ thuật:


Lấy cái nhỏ bé của “cánh chim, chòm mây” để tả cái rộng lớn bao la của bầu trời
Lấy cái động của “cánh chim, chòm mây” tả cái tĩnh lặng nơi miền sơn cước buổi chiều tà.
Lấy cái hữu hạn tả cái vô hạn
Bút pháp chấm phá, gợi nhiều hơn tả…
 Màu sắc cổ điển
Sơ kết :
+Nội dung


Bức tranh thiên nhiên đẹp, đượm buồn.
Hình tượng nhân vật trữ tình:
Yêu thiên nhiên
Tâm hồn tinh tế nhạy cảm
Tinh thần lạc quan
Phong thái ung dung tự tại
…
Đối chiếu
Tương đồng:

 Cánh chim mỏi mệt sau một ngày Người tù cũng thấm mệt.

 Đám mây lẻ loi Người tù một mình trên đường giải đi.
Tương phản:

 Cánh chim có mệt mỏi nhưng sẽ tìm được tổ ấm


 Chòm mây có cô đơn nhưng chúng tự do giữ bầu trời bao la còn người tù mất tự do.
 Thấy rõ hơn vẻ đẹp tâm hồn Hồ Chí Minh
III/Tổng kết:
1/ Nội dung: vẻ đẹp tâm hồn, tình cảm nhân ái và nghị lực kiên cường của người chiến sĩ Cộng sản Hồ Chí Minh
2/Nghệ thuật:
- Bút pháp cổ điển mà hiện đại
Son thôn thi?u n? ma bao túc
(Cô em xóm núi xay ngô tối,
2) :Bức tranh cu?c s?ng
Bao túc ma hoàn, lô dĩ hồng
Xay hết lò than đã rực hồng).

Hình ảnh:
“Sơn thoân thiếu nữ ma bao tuùc”
-Cảnh lao động, sinh hoạt của con người khỏe khoắn, trẻ trung Bút pháp lấy điểm tả diện.
-Nét hiện đại: vượt khỏi hình ảnh quen thuộc “ Ngư, tiều, canh, mục” gần gũi với cuộc sống đời thường.
Xay hết lò than đã rực hồng.
Bao túc ma hoàn, lô dĩ hồng
+Từ “ hồng”: thi nhãn
gợi không gian tràn đầy ánh sáng, ấm áp và niềm vui .
"Bao túc ma hòan, lô dĩ hồng"
“Xay hết lò than đã rực hồng.”
-Lối điệp ngữ, láy ý vòng xoay của chiếc cối thời gian vận động.
-Ngắt nhịp 4/3:  khi xay ngô xong, lò than rực hồng  lấy sáng tả tối
"Bao túc ma hòan, lô dĩ hồng"
Son thôn thi?u n? ma bao túc
Hình tượng thơ luôn vận động theo chiều hướng đi từ :
- Bóng tối ra ánh sáng
Buồn đến vui
Cô đơn đến ám áp
 Tinh thần hiện đại.
Sơ kết:
+Nghệ thuật
Sơ kết :
+Nội dung


Bức tranh cuộc sống giản dị, ấm áp tình người.
Hình tượng nhân vật trữ tình:
Yêu cuộc sống
Yêu con người
Tinh thần lạc quan
…
III) CHỦ ĐỀ


Bài thơ thể hiện vẻ đẹp tâm hồn Hồ Chí Minh:
Yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống, yêu con người.
Tinh tế nhạy cảm trước thiên nhiên và lòng người.
Lạc quan, tin tưởng vào tương lai tươi sáng.
Phong thái ung dung tự tại, ý chí vượt lên hoàn cảnh khắc nghiệt
 Hoà hợp giữa chất trữ tình và chất thép
IV) Keát luaän
-Bài thơ thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa bút pháp cổ điển và tinh thần hiện đại.
-”Chiều tối” là bài thơ tiêu biểu cho “ Nhật ký trong tù”, mang đặc điểm phong cách nghệ thuật thơ Hồ Chí Minh.
Tài năng và vẻ đẹp tâm hồn người lãnh tụ kính yêu của dân tộc.
TRÒ CHƠI Ô CHỮ
Home
Câu hỏi củng cố
Những biểu hiện cụ thể của bút pháp cổ điển và tinh thần hiện đại trong bài thơ “ Chiều tối” của Hồ Chí Minh?
TRÒ CHƠI Ô CHỮ
Những biểu hiện cụ thể của bút pháp cổ điển và tinh thần hiện đại trong bài thơ “ Chiều tối” của Hồ Chí Minh?
Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật
Đề tài “Chiều”
Nhân vật trữ tình ung dung tự tại hoà hợp với thiên nhiên
Bút pháp gợi nhiều hơn tả
Bút pháp lấy sáng tả tối
Bút pháp lấy điểm tả diện
Lấy cái hữu hạn tả cái vô hạn
Nhân vật trữ tình làm chủ tình huống
Nhân vật trữ tình kiên cường bất khuất
Hình tượng thơ vận động hướng về sự sống, ánh sáng, niềm vui
Nhân vật trữ tình luôn lạc quan
Chất thép
Chất trữ tình
TRÒ CHƠI Ô CHỮ
Home
TRÒ CHƠI Ô CHỮ
Home
TRÒ CHƠI Ô CHỮ
Home
TRÒ CHƠI Ô CHỮ
Home
TRÒ CHƠI Ô CHỮ
Home
TRÒ CHƠI Ô CHỮ
Home
TRÒ CHƠI Ô CHỮ
Home
TRÒ CHƠI Ô CHỮ
Home
Câu hỏi củng cố
Những biểu hiện cụ thể của bút pháp cổ điển và tinh thần hiện đại trong bài thơ “ Chiều tối” của Hồ Chí Minh?