Tuần 23. Chiều tối (Mộ)

Tháng 8-1942, Nguyễn ái Quốc lấy tên là Hồ Chí Minh sang Trung Quốc để tranh thủ sự viện trợ của thế giới. Sau nửa tháng đi bộ, vừa đến Túc Vinh, tỉnh Quảng Tây, Người bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam vô cớ. Trong suốt 13 tháng ở tù, tuy bị đày ải vô cùng cực khổ nhưng Hồ Chí Minh vẫn làm thơ. Người đã sáng tác 134 bài thơ bằng ch? Hán ghi trong một cuốn sổ tay, đặt tên là Ngục trung nhật kí (Nhật kí trong tù).
Chiều tối (Mộ) là bài thứ 31 của tập "Nhật kí trong tù". Cảm hứng của bài thơ được gợi lên trên đường chuyển lao từ Tĩnh Tây đến Thiên Bảo vào cuối thu nam 1942.
“Đúng là xay ngô tối nhưng đặt chữ “tối” vào đây thì sớm quá, lộ quá. Nguyên văn không nói đến tối mà tự nhiên nói đến, thời gian trôi dần dần theo cánh chim và làn mây, theo những vòng xoay của cối ngô, quay quay mãi, “ma bao túc… bao túc ma hoàn” và đến khi cối xay dừng lại thì lô dĩ hồng, lò đã rực hồng, tức trời tối, trời tối thì lò rực lên”
(Lê Trí Viễn, Đọc lại bản dịch Nhật ký trong tù, Tác phẩm mới, số 8/1970)
Với một chữ “hồng”, Bác đã làm sáng rực lên toàn bộ bài thơ, đã làm mất đi sự mỏi mệt, sự uể oải, sự vội vã, sự nặng nề đã diễn tả trong ba câu đầu, đã làm sáng rực lên khuôn mặt của cô em sau khi say xong ngô tối. Chữ “hồng” trong nghệ thuật thơ Đường người ta gọi là “con mắt thơ” (thi nhãn), hoặc là “nhãn tự” (chữ mắt), nó sáng bừng lên, nó cân lại, chỉ một chữ thôi, với hai mươi bảy chữ khác dầu nặng đến mấy đi chăng nữa... Với chữ “hồng” đó, có ai còn cảm giác nặng nề, mệt mỏi, nhọc nhằn nữa đâu, mà chỉ thấy màu đỏ đã nhuốm lên cả bóng đêm, cả thân hình, cả lao động của cô gái đáng yêu kia. Đó là màu đỏ của tình cảm Bác”
(Hoàng Trung Thông, “Bác Hồ làm thơ và thơ của Bác”, Nghiên cứu học tập thơ văn Hồ Chí Minh, NXB KHXH, H.1979, tr.225-226)
Trắc nghiệm
Chất cổ điển trong bài thơ Chiều tối (Mộ) của Hồ Chí Minh không thể hiện ở điểm nào ?
A. Phong thái ung dung của nhân vật trữ tình
B. Sự vận động của hình tượng thơ hướng tới sự sống và ánh sáng
C. Phong cảnh thiên nhiên lúc chiều muộn nơi rừng núi
D. Thể thơ tứ tuyệt, bút pháp chấm phá của thi hoạ phương Đông