Tuần 23. Chiều tối (Mộ)

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ ĐẾN DỰ GIỜ
Lớp 11 A7
Giáo viên: NGUYỄN THỊ THANH VÂN
KIỂM TRA BÀI CŨ
1/ Nêu những nét chính về tác giả Hàn Mặc Tử?
2/ Đọc thuộc lòng và nêu khái quát nội dung, nghệ thuật bài thơ “Đây thôn Vĩ Dạ” của Hàn Mặc Tử?
Toàn cảnh thôn Vĩ Dạ
Tuần 23- Tiết 91
HỒ CHÍ MINH
CHIỀU TỐI
NỘI DUNG BÀI HỌC
I. GiỚI THIỆU:
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN:
1/ Đọc:
2/ Thể thơ- Bố cục:
3/ Phân tích:
1/ Tập thơ “Nhật kí trong tù”
2/ Bài thơ “Chiểu tối”:
a/ Hai câu đầu:
b/ Hai câu cuối:
III. TỔNG KẾT: (Ghi nhớ)
I. GiỚI THIỆU:
1/ Tập thơ “Nhật kí trong tù”
- Là tập nhật kí viết bằng thơ, được Bác sáng tác trong thời gian bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam từ mùa thu 1942 - 1943 tại tỉnh Quảng Tây.
- Gồm 134 bài thơ chữ Hán.
1 trang trong tập thơ Nhật Kí trong tù của Bác Hồ, Bản tiếng Thái, in tại Thái Lan.
I. GiỚI THIỆU:
2/ Bài thơ “Chiểu tối ”:
-
Bài thơ thứ 31, được sáng tác mùa thu 1942, trên đường Bác đi đày từ Tĩnh Tây đến Thiên Bảo.
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN:
1/ Đọc:
“Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ,
Cô vân mạn mạn độ thiên không;
Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc,
Bao túc ma hoàn, lô dĩ hồng.”
MỘ
Hồ Chí Minh
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN:
1/ Đọc:
“Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ,
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không;
Cô em xóm núi xay ngô tối,
Xay hết, lò than đã rực hồng.”
CHIỀU TỐI
Hồ Chí Minh
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN:
1/ Đọc:
“Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ,
Cô vân mạn mạn độ thiên không;
Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc,
Bao túc ma hoàn, lô dĩ hồng.”
MỘ
Hồ Chí Minh
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN:
2/ Thể thơ - Bố cục:
-Thể thơ:Thất ngôn tứ tuyệt Đường luật.
-Bố cục: Khai- thừa- chuyển- hợp.
+ Hai câu đầu: Bức tranh thiên nhiên
+ Hai câu cuối: Bức tranh đời sống .
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN:
3/ Phân tích:
a/ Hai câu đầu: Bức tranh thiên nhiên
“Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ,
Cô vân mạn mạn độ thiên không;”
- Câu 1: “Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ”,
+“Quyện điểu”:
Con chim mỏi
-> Cảm nhận trạng thái bên trong của sự vật bằng trái tim và tâm hồn chan chứa yêu thương.
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN:
3/ Phân tích:
a/ Hai câu đầu: Bức tranh thiên nhiên
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN:
3/ Phân tích:
a/ Hai câu đầu: Bức tranh thiên nhiên
+”Quy lâm”:
Về rừng
+“Tầm túc thụ”:
Tìm cây tá túc (ngủ)
-> Hình ảnh cánh chim bay về rừng: chất liệu cổ thi, là tín hiệu báo thời gian đã về chiều.
- Câu 1: “Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ”,
=> Cánh chim sau một ngày rong ruổi, trong giờ khắc của ngày tàn đang về rừng tìm tổ ấm.
=>Cảnh chiều muộn nơi núi rừng được gợi tả từ hình ảnh thơ vừa có tính ước lệ vừa gần gũi, chân thực, mang đầy tâm trạng.
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN:
3/ Phân tích:
a/ Hai câu đầu: Bức tranh thiên nhiên
“Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ,
Cô vân mạn mạn độ thiên không;”
- Câu 2: “Cô vân mạn mạn độ thiên không”
+ “Cô vân”:
Áng mây cô đơn
-> Áng mây cô đơn, lẻ loi đang trôi chầm chậm giữa bầu trời cao rộng.
+ “Mạn mạn”:
Từ láy-> chầm chậm, lững lờ
+ “Độ thiên không”:
Qua bầu trời
- So sánh thiên nhiên và con người:
+ Giống nhau: đều cô đơn, mệt mỏi, mong muốn tìm được tổ ấm.
+ Khác biệt: thiên nhiên tự do còn con người mất tự do, đang bị áp giải và không biết đâu là chốn nghỉ ngơi…
 
- Sơ kết:
Hai câu thơ mang vẻ đẹp cổ điển, tả ít mà gợi nhiều, chỉ hai nét phác họa mà gợi lên cả cái hồn của cảnh vật thiên nhiện núi rừng hoang vu buổi chiều tàn. Qua đó, thể hiện bản lĩnh kiên cường của người chiến sĩ. Bởi vì nếu không có ý chí và nghị lực, không có phong thái ung dung tự chủ và sự tự do hoàn toàn về tinh thần thì không thể có những câu thơ cảm nhận thiên nhiên thật sâu sắc và tinh tế như thế trong hoàn cảnh khắc nghiệt của tù đày.
Từ hai câu đầu đến hai câu cuối, mạch thơ vận động chuyển đổi như thế nào?
Thảo luận

3/ Phân tích:
b/ Hai câu cuối: Bức tranh đời sống
“Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc
Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng”
Hai câu đầu
Hai câu cuối
+Khung cảnh thiên nhiên
+Bức tranh đời sống con người
+Cảnh vật: trời mây, chim muông
+Hình ảnh con người lao động
+Không gian: núi rừng hoang vu
+Xóm núi ấm áp
+Thời gian: chiều tà
+Đêm tối nhưng lại bừng sáng ánh lửa hồng
3/ Phân tích:
b/ Hai câu cuối: Bức tranh đời sống
- Câu 3: “Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc”,
+“Bao túc ”:
từ địa phương: ngô
-> Hình ảnh cô thiêu nữ xay ngô toát lên vẻ trẻ trung, khoẻ mạnh, đầy sức sống, là hình ảnh con người lao động đời thường bình dị, vất vả mà tự do .
“Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc,
Bao túc ma hoàn, lô dĩ hồng.”
+“Ma bao túc ”:
Xay ngô
=> Con người là trung tâm của bức tranh thiên nhiên.
3/ Phân tích:
b/ Hai câu cuối: Bức tranh đời sống
“Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc
Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng”
+ “Ma bao túc…Bao túc ma hoàn ”:
-> Dòng lưu chuyển của thời gian một cách tự nhiên: buổi chiều chuyển sang đêm
điệp vòng
->sự nối âm liên hoàn, nhịp nhàng như vòng quay không dứt của động tác xay ngô
3/ Phân tích:
b/ Hai câu cuối: Bức tranh đời sống
-“Lô dĩ hồng”:
Lò than đã đỏ, tỏa sáng, ấm áp
=> Từ “hồng” là điểm sáng thẫm mĩ, là nhãn tự của bài thơ.
-> Hình ảnh thơ không tĩnh tại mà hướng đến ánh sáng, sự sống.
- Ý nghĩa:
+ Gợi cuộc sống sum vầy, ấm áp, làm vơi đi ít nhiều nỗi đau khổ của người đi đày, mang lại niềm vui, sưởi ấm lòng người tù.
+ Sự luân chuyển về thời gian: buổi chiều kết thúc, thời gian chuyển sang đêm tối nhưng là đêm tối ấm áp, bừng sáng
+ Sự vận động từ nỗi buồn đến niềm vui, từ bóng tối đến ánh sáng.
+ Niềm tin, niềm lạc quan.
- Sơ kết:
+ Hình ảnh Hồ Chí Minh: vượt hoàn cảnh khắc nghiệt, tâm hồn hướng đến ánh sáng, gắn bó với cuộc đời, con người.
+ Bút pháp tả cảnh ngụ tình vừa cổ điển vừa hiện đại.
III. TỔNG KẾT:
(Ghi nhớ trang 42)
Liên hệ thực tế
Em học được gì ở Bác sau khi học bài thơ này?

CỦNG CỐ
Hãy nêu cảm nhận của em về chất thép và chất tình trong bài thơ “Chiều tối”?
Nhà thơ Hoàng Trung Thông khi đọc thơ Bác đã từng thốt lên:
“Vần thơ của Bác, vần thơ thép
Mà vẫn mênh mông ngát ngát tình”
1. Học thuộc bài thơ
2. Cảm nhận về vẻ đẹp của tâm hồn Bác qua bài thơ
3. Chuẩn bị bài “Từ ấy” của Tố Hữu.
DẶN DÒ
Xin cảm ơn quý thầy cô
đã đến dự giờ thao giảng.