Tuần 23. Chiều tối (Mộ)

CHÀO MỪNG CÁC EM HỌC SINH ĐẾN VỚI
TIẾT HỌC HÔM NAY
A.KHỞI ĐỘNG

AI NHANH HƠN?
Em hãy kể tên các bài thơ mà em vừa học trong chương trình HK2 lớp 11?


D. Lưu biệt khi xuất dương, Chiều tối, Từ ấy, Lai tân, Hầu trời.
B. Lưu biệt khi xuất dương, Chiều tối, Từ ấy, Lai tân, Nhớ đồng.
C. Lưu biệt khi xuất dương, Chiều tối, Từ ấy, Lai tân, Tôi yêu em
A. Lưu biệt khi xuất dương, Từ ấy, Tương tư, Chiều tối.
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
15
B. Lưu biệt khi xuất dương,
Chiều tối, Từ ấy, Lai tân, Nhớ đồng
Trong SGK Ngữ văn 11 tập 2 có những bài thơ nào thuộc xu hướng văn học cách mạng?
CHIỀU TỐI
(HỒ CHÍ MINH)
TRƯỜNG : THPT NGUYỄN HUỆ
LỚP : 11K
GVHD : VŨ THỊ HƯƠNG THẢO
GIÁO SINH : KIỀU TRANG MI
I. Tìm hiểu chung
1. Tập “Nhật kí trong tù”
Bút tích trang bìa và trang cuối của”Ngục trung nhật kí”
Bản đồ bị chuyển lao của Bác qua các nhà tù
của Tưởng Giới Thạch ở tỉnh Quảng Tây – Trung Quốc
I.Tìm hiểu chung
2. Hoàn cảnh sáng tác - bố cục
Em hãy nêu hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm?
Bài thơ được ra đời trên đường Bác bị chuyển lao từ nhà ngục Tĩnh Tây đến nhà lao Thiên Bảo, qua một vùng sơn cước vào lúc chiều tối.
- “Chiều tối” là bài thơ thứ 31 của tập thơ “Nhật kí trong tù” của Hồ Chí Minh
Bố cục: 2 phần
+ 2 câu thơ đầu: Bức tranh thiên nhiên
+ 2 câu thơ cuối: Bức tranh cuộc sống và tâm trạng của nhân vật trữ tình
3. Giải nghĩa từ khó, so sánh phần dịch thơ
Em hãy đọc phần phiên âm, dịch nghĩa và dịch thơ của tác phẩm “Chiều tối”? Giải thích các từ khó?
- “Quyện”: Mỏi mệt, rã rời
- “Mạn mạn”: chậm chậm
- “Dĩ hồng”: rực hồng
So với nguyên tác bản dịch thơ có chỗ nào chưa phù hợp?
Mộ
Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ
Cô vân mạn mạn độ thiên không
Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc
Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng.
Chiều tối
(Người dịch: Nam Trân)
Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ,
Chòm mây trôi nhẹ giữa từng không;
Cô em xóm núi xay ngô tối,
Xay hết, lò than đã rực hồng.
+ Câu 2: bản dịch bỏ mất chữ cô vân
+ Câu 3: Thừa chữ “tối”
Gợi ý nhóm 1 và nhóm 3
Xác định điểm nhìn của bức tranh?
Bức tranh thiên nhiên được chấm phá bằng những nét vẽ nào?
Tâm hồn người tù- nhà thơ khi đứng trước bức tranh thiên nhiên đó?
Tác giả sử dụng bút pháp nghệ thuật nào? Nêu tác dụng?
Điểm nhìn của bức tranh đã được tác giả chuyển đổi như thế nào?
Trung tâm của bức tranh cuộc sống là ai?
Sự vận động của tứ thơ đã nói lên điều gì trong tâm hồn nhà thơ – chiến sĩ?
Nghệ thuật chủ đạo của 2 câu thơ?
Gợi ý nhóm 2 và nhóm 4
- Điểm nhìn: bầu trời
- Hình ảnh: Chim mỏi về rừng, chòm mây trôi -> hình ảnh ước lệ tượng trưng
+ Chim mỏi: Mệt mỏi sau một ngày vất vả kiếm sống
+ Chòm mây: Cô độc, lẻ loi, lừng lờ trôi giữa bầu trời.
II. Đọc – hiểu văn bản
1. Bức tranh thiên nhiên núi rừng lúc chiều tà
“Chim bay về núi tối rồi” (Ca dao)
“Chim hôm thoi thót về rừng”( Truyện Kiều - Nguyễn Du)
“Ngàn mai gió cuốn chim bay mỏi” (Bà Huyện Thanh Quan)
“Chúng điểu cao phi tận - Cô vân độc khứ nhàn” (Lý Bạch)
II. Đọc – hiểu văn bản
1. Bức tranh thiên nhiên núi rừng lúc chiều tà
Một bức tranh thiên nhiên đẹp, bình dị,
gần gũi, tinh tế, giàu chất thơ, phong thái ung dung, yêu thiên nhiên
-Tâm trạng của Bác: người tù mệt mỏi sau một ngày đày ải.
- Lẻ loi, cô đơn nơi đất khách quê người.
-Vẻ đẹp tâm hồn của Bác:
+Trong hoàn cảnh tù đày vẫn hướng về thiên nhiên với tình yêu tha thiết.
+Tinh thần lạc quan, phong thái ung dung, tự tại thưởng ngoạn cảnh chiều của Bác.
II. Đọc – hiểu văn bản
2. Bức tranh đời sống con người
- Chuyển điểm nhìn: hướng về cuộc sống của người dân lao động.
- Trung tâm của bức tranh chiều tối: hình ảnh cô gái đang xay ngô bên bếp lửa:
+ Hình ảnh tả thực: cô gái xay ngô, người lao động trẻ trung, khỏe khoắn
=> Cuộc sống lao động vất vả mà tự do
=>Mang lại niềm vui, sự ấm áp cho người tù
+ Điệp liên hoàn: “ma bao túc”- “bao túc ma hoàn”
=>Tạo sự nối âm liên hoàn
=>Cần mẫn, chăm chỉ, miệt mài lao động
2. Bức tranh đời sống con người
* Sự vận động của hình ảnh thơ
- Chiều
Không gian núi rừng hiu quạnh
- Nỗi buồn cô đơn, thấm mệt
Tối
Không khí đầm ấm của gia đình
Niềm vui tìm thấy trong lao động, cuộc
sống của con người
Sự vận động mang tính tất yếu
hướng về sự sống, ánh sáng, tương lai
Tinh thần tràn đầy lạc quan, tin tưởng;
là chất thép cách mạng, là ý chí kiên cường
vượt trên mọi hoàn cảnh khắc nghiệt
của Người.
Cảm nhận của em về từ “ hồng” cuối bài thơ?
Ánh sáng
Hồng: Hơi ấm
Đối lập với đêm đen, lạnh lẽo.

Phong cách HCM:
Hiện tượng văn học luôn vận động từ bóng tối
-> ánh sáng, từ đau khổ -> niềm vui,
từ bi quan -> lạc quan.

Từ việc phân tích em hãy rút ra những nét đặc sắc về nghệ thuật và nội dung bài thơ?
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật
Bút pháp gợi tả vừa chân thực, vừa cổ điển, hiện đại, ngôn ngữ hàm súc
Màu sắc cổ điển
Tinh thần hiện đại
- Bức tranh thiên nhiên
- Bút pháp chấm phá, tả cảnh ngụ tình
- Sự hoà hợp giữa con người và thiên nhiên
- Hình tượng thơ có sự vận động theo hướng ánh sáng, sự sống
- Con người là trung tâm của bức tranh
2. Nội dung
Qua bài thơ em có cảm nhận gì về con người Bác?
Vẻ đẹp con người Bác:
- Tinh thần kiên cường, lạc quan; phong thái ung dung tự tại trong mọi hoàn cảnh
- Tâm hồn tinh tế, nhạy cảm, yêu cuộc sống, yêu thiên nhiên, yêu con người thiết tha
 Sự thống nhất, hoà quyện giữa chất thép và chất tình trong thơ Hồ Chí Minh


C. LUYỆN TẬP
Trong bài thơ, hình ảnh nào thể hiện tập trung vẻ đẹp tâm hồn Hồ Chí Minh?
D. VẬN DỤNG
Trong bài Đọc thơ Bác, Hoàng Trung Thông có viết:
“ Vần thơ của Bác, vần thơ thép
Mà vẫn mênh mông bát ngát tình”
Điều đó thể hiện trong bài " Chiếu Tối” như thế nào ?
E. MỞ RỘNG
”
Tìm hiểu chất thép, chất tình một số bài thơ của Bác trong “ Nhật ký trong tù”
Củng cố - Dặn dò:
Thấy được vẻ đẹp tâm hồn Hồ Chí Minh ở bài thơ này
Phát hiện và phân tích được bút pháp tả cảnh ngụ tình vừa cổ điển vừa hiện đại của bài thơ
Học thuộc lòng bài thơ chú ý đến phiên âm và dịch nghĩa.
THANKS FOR WACHING