Tuần 22. Tràng giang

TRÀNG GIANG
TÁC GIẢ : HUY CẬN
I/ GIÔÙI THIEÄU:
1/ Tác giả:
_ Teân khai sinh: Cuø Huy Caän, queâ Haø Tónh.
_ Sau khi học hết bậc trung học ra Hà Nội học trường Cao đẳng Canh Nông.
_ Tham gia caùch maïng töø 1942, giöõ nhieàu troïng traùch trong boä maùy nhaø nöôùc( Thöù tröôûng Boä vaên hoùa, Boä tröôûng ñaëc traùch VHNT, Vieän só Haøn Laâm theá giôùi…)
HUY CẬN
(1919 - 2005)
_ Sự nghiệp thơ ca: chia 2 giai đoạn
+Trước CM: Là một trong những nhà thơ mới tiêu biểu ? "Lửa Thiêng"
+ Sau CM: Là nhàthơ tiêu biểu của nền VH mới ? "Trời mỗi ngày lại sáng", "Đất nở hoa".
_ Thơ HC hàm súc, giàu chất suy tưởng, triết lí_
_ Nhận giải thưởng Hồ Chí Minh về VHNT (1996).
2. Bài thơ: Tràng giang
_ Trích trong tập Lửa thiêng
_ Là một trong những bài thơ hay nhất của Huy Cận, viết vào mùa thu 1939
_ Cảm xúc được gợi từ cảnh sông Hồng mênh mang sóng nước
_ Bài thơ thể hiện " nỗi sầu van kỉ", mang màu sắc cổ điển nhưng rất mới mẻ, hiện đại.
II/ ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN :
1. Nhan đề và lời đề từ:
Tràng giang
2 âm tiết Hán Việt gợi không khí cổ điển
Cách hiệp vần "ang"tạo dư âm vang - xa - trầm lắng- mênh mang
Con sông rộng lớn mang ý nghĩa khái quát gợi nỗi buồn mênh mang, rợn ngợp
Bâng khuâng trời rộng nhớ sông dài
Gợi không gian mênh mông
Gợi nỗi buồn, cô đơn
1.Khổ 1
_ Mở ra một cảnh sông nước mênh mông, bát ngát và nỗi buồn triền miên kéo dài theo không gian (tràng giang) và theo thời gian (điệp điệp)
_ Sóng gợn tràng giang cũng là sóng lòng của nhà thơ
→ nhöõng töø laùy “ñieäp ñieäp, song song” gôïi noãi buoàn voâ taän choàng chaát , noái tieáp.
"Con thuyền xuôi mái" lênh đênh cho dòng nước cuốn đi ? gợi cảm giác bơ vơ lạc lỏng
Củi một cành khô" đơn lẻ bồng bềnh trên sông ? gợi kiếp người nhỏ bé, vô định
Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp,
Con thuyền xuôi mái nước song song.
Thuyền về nước lại sầu trăm ngả,
Củi một cành khô lạc mấy dòng.
2. Khổ 2
Lơ thơ cồn nhỏ gió đìu hiu
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều
Nắng xuống trời lên sâu chót vót
Sông dài trời rộng bến cô liêu
_ Cảnh được mở ra với nhiều chi tiết: cồn, gió, làng xa, chợ chiều, bến sông, nắng, trời.nhưng vắng lặng đến tê rợn
_ Những từ láy "lơ thơ, đìu hiu" gợi nỗi buồn hiu quạnh
_ Từ " đâu" gợi cảm giác mơ hồ xa vắng
? Không gian mở rộng(3 chiều)-> nỗi buồn cô đơn càng rợn ngợp. " Bến cô liêu"chính là cái tôi mang " nỗi sầu vạn kỉ "của Huy Cận
3. Khổ 3
Bèo dạt về đâu hàng nối hàng
Mênh mông không một chuyến đò ngang
Không cầu gợi chút niềm thân mật
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng
_ C?nh : bèo hàng nối hàng,bờ xanh tiếp bãi vàng,không cầu, không đò.Tất cả gợi cảm giác buồn bã, hiu quạnh, trống vắng, tuyệt nhiên không có bóng dáng con người.
_ Sự cô quạnh được đặc tả độc đáo bằng chính cái không tồn tại
? Hồn thơ thèm khát sự sống, thèm khát tri âm nhưng không gặp -> rơi vào cô đơn , tuyệt vọng
4. Khổ 4
Lớp lớp mây cao đùn núi bạc
Chim nghiêng cánh nhỏ bóng chiều sa
Lòng quê dợn dợn vời con nước
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà
_ Thiên nhiên buổi chiều hiện ra qua những hình ảnh mang màu sắc cổ điển: mây, núi, cánh chim, bóng chiều.tuy buồn nhưngthật tráng lệ
Mây cao đùn núi bạc …→ Cảnh vật trở nên rộng hơn , thoáng hơn nhưng vẫn đượm buồn.
+ Cánh chim bé nhỏ, cô đơn đang nghiêng cánh trước bóng chiều. Sự đối lập giữa cánh chim bé nhỏ và vũ trụ bao la gợi cảm giác cô đơn, lạc lỏng đáng thương.
→ Ñoù cuõng laø caùi toâi beù nhoû, coâ ñôn tröôùc cuoäc ñôøi aûm ñaïm, luoân khaùt khao hoøa hôïp,khaùt khaovöôn tôùi öôùc mô…
_ 2 câu kết ? Kh?ng d?nh r?t r� . khơng cĩ sĩng m� nh� tho v?n du?m bu?n ? qu� huong thu?ng tr?c trong lịng nh� tho.
→ ñöa ngöôøi ñoïc veà vôùi töù thô Ñöôøng cuûa Thoâi Hieäu:
“Nhaät moä höông quan haø xöù thò
Yeân ba giang thöôïng söû nhaân saàu”
 Nỗi buồn đau của Huy Cận là nỗi buồn đau của một cái tôi cá nhân đối diện với chính nỗi cô đơn của lòng mình.
_ 2 câu kết -> đưa người đọc về với tứ thơ Đường của Thôi Hiệu:
"Nhật mộ hương quan hà xứ thị
Yên ba giang thượng sử nhân sầu"
_ Hai nhà thơ tuy cách xa hàng nghìn năm nhưng đều có cảm giác buồn và nhớ quê khi đứng trước cảnh sông nước chiều tà.
_ Điểm khác của Huy Cận là "không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà". Nỗi nhớ của Huy Cận kkông cần có cái gợi nên nó da diết thường trực hơn và cháy bỏng hơn. Vì thế nó hiện đại hơn.
_ Các lớp từ láy "lớp lớp, dợn dợn"chỉ nhịp sóng nước mà cũng là tiếng sóng lòng của nhà thơ. Đó là tình yêu quê hương đất nước kín đáo mà tha thiết .
5- Nghệ thuật
* Âm điệu:
- Được tạo bởi sự hoà hợp của nhịp điệu, thanh điệu
+ Nhịp thơ toàn bài có xu hướng trải dài theo nhịp 4/3
+ Có những câu tác giả cố ý để hơi lạc điệu thành nhịp 2/2/3
* Thanh điệu:
- Tuân thủ quy định của luật bằng, trắc và có những nét riêng:
+ Sử dụng từ láy nguyên: điệp điệp, song song, lớp lớp, dợn dợn.
+Tổ chức ngôn từ tạo hình ảnh, kết hợp nhịp điệu gợi âm hưởng trôi chảy, xuôi chiều, mênh mang, xao xuyến của hồn thi nhân và tạo vật.
6. Ch? d?
Mượn bức tranh thiên nhiên sông dài, trời rộng Huy Cận thể hiện nỗi buỗn cô đơn của kiếp người, đồng thời thể hiện tấm lòng thương nhớ quê hương.
III/ TỔNG KẾT:
_ Bài thơ hay, vừa mang dáng dấp cổ kính Đường thi lại vừa rất Việt Nam.(hình ảnh:dòng sông, bến nước con thuyền, bèo dạt, sóng gợn, cánh chim.rất gần gũi, quen thuộc với mỗi người VN)
_ Bao trùm bài thơ là nỗi buồn cô đơn trước vũ trụ rộng lớn, nỗi sầunhân thế, niềm khát khao hòa nhập với cuộc đời và tình cảm đối với quê hương đất nước.
_ "Tràng giang là một bài thơ ca ngợi non sông đất nước"
(Xuân Diệu)
CHÚC CÁC EM
HỌC TỐT