Tuần 22. Rừng xà nu

Nguyễn Trung Thành
RỪNG XÀ NU
NGUYỄN TRUNG THÀNH
Sinh 1932 .Tên thật Nguyễn Văn Báu quê Quảng Nam.
1950, đang học trung học chuyên khoa. Gia nhập bộ đội. Sau đó, là phóng viên báo quân đội nhân dân liên khu V, vừa sáng tác văn học.
1954, tập kêt ra Bắc.
1962 ,trở về Nam c/đấu ở ch/trường Quảng Nam và Tây Nguyên
1975, ra Hà Nội, công tác tại hội nhà văn VN
2000, nhận giải thưởng nhà nước về VHNT.
T/p: Đất nước đứng lên, Rẻo cao, Trên quê hương những AH Điện Ngọc.

I. TIỂU DẪN
1.Tác giả
RỪNG XÀ NU
NGUYỄN TRUNG THÀNH
I. TIỂU DẪN
1.Tác phẩm

-Truyện ngắn "Rừng xà nu" được in trong tập truyện ngắn " Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc" .
-Tác phẩm được viết trong những năm 1955-1959. Đây là thời điểm Mỹ đổ quân tham chiến ở miền Nam. Cuộc kháng chiến chống Mỹ ở Miền Nam ở vào hồi quyết liệt : giăc Mỹ điên cuồng đánh phá Cách mạng miền Nam .
-Trước sự hủy diệt tàn bạo của kẻ thù, tinh thần đấu tranh cách mạng của nhân dân (từ miền ngược đến miền xuôi) càng kiên cường và bất khuất .
a.Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác
RỪNG XÀ NU
NGUYỄN TRUNG THÀNH
1.Tác phẩm
a.Tóm tắt tác phẩm
Lan�g Xô- man ở trong tầm đại bác của giặc. Đạn giặc tàn phá khốc liệt rừng xà-nu, nhưng cũng như người dân Xô-man, rừng xà-nu vẫn kiên cường vươn lên. Nhân dịpTnú về thăm làng, nghỉ tại nhà cụ Mết. Đêm đó, cụ kể cho dân làng nghe về cuộc đời Tnú. Nhữg năm ấy, địch khun�g bố dã man ph/trào CM,lan�g Xô-man vẫn nuôi dưỡng cán bộ. Tnú được a Quyết dìu dắt, làm liên lạc, sau bị địch bắt đi tù. Thoát tù, a trở về cùng dân lan�g chuẩn bị ch/đấu. Được tin này, giặc kéo về lan�g. Trước cảnh vợ con bị giặc tra tấn, Tnú đã nhảy vào bọn lính định cứu nhưng a bị giăc bắt, vợ con bị chúng giết. Giặc đốt 2 bàn tay a ban�g giẻ tẩm dầu xà nu. Dân làng đã nhất tề vùng lên giết giặc. Cụ Mết kêu gọi mọi người tự trang bị vũ khí để ch/đấu . A ra nhập lực lượng quân giải phóng để ch/đấu chống kẻ thù. Sau 3 năm�, a được về thăm dân làng.

I. TIỂU DẪN
RỪNG XÀ NU
NGUYỄN TRUNG THÀNH
II. ĐỌC HIỂU
1.Hình tượng cây xà nu - rừng xà nu trong tác phẩm: *. Đặc điểm sinh thái :
-Là loại cây thân gỗ, họ thông, mọc thành rừng ở Tây Nguyên.
- Cây xà nu mọc thẳng, tán lá vươn cao, thân cây vạm vỡ, có sức sống mãnh liệt.
".lọai cây hùng vĩ và cao thượng, man dại và trong sạch, mỗi cây cao vút, vạm vỡ, ứa nhựa, tán lá vừa thanh nhã vừa rắn rỏi"
RỪNG XÀ NU
NGUYỄN TRUNG THÀNH
II. ĐỌC HIỂU
1.Hình tượng cây xà nu - rừng xà nu trong tác phẩm:
Ý nghĩa cụ thể và giá trị tượng trưng của hình ảnh cây xà nu-rừng xà nu :
+ Cả rừng xà nu bị tàn phá bởi đạn đại bác của kẻ thù.
+ "Đạn đại bác không giết nổi chúng", chúng vượt lên rất nhanh.
+ "rừng xà nu ưỡn tấm ngực lớn .ra che chở cho làng".
=> Cây xà nu được miêu tả vừa chiếu ứng với nỗi đau thương dân làng Xô-man, lại vừa hiện lên vẻ đẹp hùng vĩ - che chở, bảo vệ cho cuộc sống của người dân Tây Nguyên trước sự tàn bạo của Mỹ Diệm .
RỪNG XÀ NU
NGUYỄN TRUNG THÀNH
II. ĐỌC HIỂU
1.Hình tượng cây xà nu - rừng xà nu trong tác phẩm:
Xà nu có mặt trong đời sống hàng ngày, trong lịch sử ngàn đời của dân làng Xô-man :
+ Lửa xà nu cháy trong mỗi bếp, cháy trong đống lửa ở nhà ưng.
+ Khói xà nu quét đen tấm bảng cho anh quyết dạy Tnú và Mai học chữ.
+ Gốc cây xà nu cạnh con nuớc lớn là nơi bắt đầu cho tình yêu sâu đậm tha thiết của Mai và Tnú.
+ A�nh đuốc xà nu đêm đêm soi sáng cho dân làng mài giáo mác chuẩn bị đồng khởi.
+ Dầu xà nu, giặc dùng đốt 10 đầu ngón tay Tnú.
=> Hình ảnh cây xà nu luôn gắn bó với niềm vui, nỗi đau -giao hòa chiếu ứng với cuộc sống của người dân Tây Nguyên.
RỪNG XÀ NU
NGUYỄN TRUNG THÀNH
II. ĐỌC HIỂU
1.Hình tượng cây xà nu - rừng xà nu trong tác phẩm:
. "vô số những cây con mọc lên".
. "những cây mới nhú khỏi mặt đất, nhọn hoắt như những mũi lê".
. "Đến hút tầm mắt.những rừng xà nu nối tiếp đến chân trời".
=> hình ảnh được láy lại nhưng lại có sự phát triển về ý nghĩa biểu tượng trọn vẹn cho nỗi đau, phẩm chất sức mạnh của dân làng Xô-man, gợi ý nghĩa nhan đề tác phẩm : Rừng xà nu.
RỪNG XÀ NU
NGUYỄN TRUNG THÀNH
II. ĐỌC HIỂU
1.Hình tượng cây xà nu - rừng xà nu trong tác phẩm:
CÂY XÀ NU VỚI DÂN LÀNG
Cây Xà Nu
gần gũi với đời sống
của người dân
Xô Man ,
là chứng nhân
của những sự kiện
quan trọng xảy ra
với họ trong
cuộc kháng chiến …

Người TN gắn bó
với cây Xà Nu
sinh ra dưới tán
Xà Nu, lớn lên ,
sinh hoạt bên cây Xà Nu ,
yêu đương hẹn hò
ở dưới gốc
Xà Nu và chết thì
yên nghĩ dưới
những cánh rừng
Xà Nu bạt ngàn …..
Là loại cây
đặc thù
tiêu biểu
cho miền đất
Tây Nguyên ,
tạo bối cảnh
hùng vĩ và
hoang dã
RỪNG XÀ NU
NGUYỄN TRUNG THÀNH
II. ĐỌC HIỂU
1.Hình tượng cây xà nu - rừng xà nu trong tác phẩm:
* To lớn vững chãi thẳng thắn , sinh sôi nảy nở khoẻ ,cành lá xum xuê bất chấp giá rét giông bão …..=> Tả thực + nhân hoá , tượng trưng cho những phẩm chất cao đẹp của dân làng Xô Man : kiên cưòng bất khuất…
* Có những cây bị thưong…nhựa ứa ra thơm ngào ngạt …vết thương chóng lành..vượt lên rất nhanh.. => Tượng trưng cho sức chịu đựng và sức sống mãnh liệt của nhân dân Tây nguyên
* Cạnh cây Xà Nu mới ngã gục đã có 4 , 5 cây con khác mọc lên , ngọn xanh rờn , hình nhọn mũi tên lao thẳng lên bầu trời…=> Tượng trưng cho các thế hệ người dân Tây Nguyên nối tiếp nhau đánh giặc giữ làng.. ( Mai chết có Dít ..Anh Quyết hi sinh có Tnú thay thế )
RỪNG XÀ NU
NGUYỄN TRUNG THÀNH
II. ĐỌC HIỂU
1.Hình tượng cây xà nu - rừng xà nu trong tác phẩm:
Miêu tả cây Xà Nu trong sự : so sánh đối chiếu , nhân hoá , ẩn dụ, tượng trưng..=> Rừng Xà Nu tiêu biểu cho sức sống bất diệt và tinh thần đấu tranh kiên cường bất khuất của người dân Tây Nguyên
Hình ảnh rừng xà nu như một dàn nhạc đệm cùng tấu lên bản trường ca đau thương mà anh dũng của một Tây Nguyên bất khuất - kiên cường.
RỪNG XÀ NU
NGUYỄN TRUNG THÀNH
II. ĐỌC HIỂU
2 Hình tượng con người Xô- man:
.a TNÚ:
Nguyên mẫu: người TN tên Đề nguời Xơ- đăng
- Sớm mồ côi cha mẹ
- Lớn lên nhờ sự nuôi dưỡng và đùm bọc của dân làng
- Gắn bó với dân làng. Mang phẩm chất của dân làng.
- Theo CM từ nhỏ, cuộc đời khổ nhưng tấm lòng trong sạch,trung trinh.
* Tính cách:
Nhanh nhẹn, thông minh, tháo vát,gan góc, táo bạo, trung thực:
.Tnú học chữ thua Mai. Lấy đá đập vỡ bảng, bỏ ra suôí ngồi suốt ngày. Sau đó, tự đập vào đầu, máu chảy > lì lợm, gan góc. Nhờ Mai dạy chữ. > trung thực.
. Khi làm liên lạc: ko bao giờ đi dường mòn, xé rừng mà đi. Qua sông cứ lựa chổ thác mạnh mà bơi ngang > thông minh.
RỪNG XÀ NU
NGUYỄN TRUNG THÀNH
II. ĐỌC HIỂU
2 Hình tượng con người Xô- man:
.a TNÚ:

. Khi bị địch bắt: " nuốt lá thư vào bụng", bị địch đốt 10 đầu ngón tay, a nghiến răng chịu đựng "quyết ko khai".
* Có mối thù chồng chất với quân giặc: chúng giết hại dân làng và vợ con a, bản thân chúng tra tấn a trở nên tàn tật.
* Dũng cảm, trung thành với CM:
Nhỏ: giặc bắ -t> ko khai
Lớn lên: vừa có h/phúc gia đình. Giặc chà đạp phũ phàng. Chun�g tra tấn vợ con cho đến chết ngay trước mặt anh -> căm thù, bất chấp cái chết.
. Khi giặc đốt 10 ngón tay -> p/chất kiên cường, trurug thành
RỪNG XÀ NU
NGUYỄN TRUNG THÀNH
II. ĐỌC HIỂU
2 Hình tượng con người Xô- man:
.a TNÚ:

Bieát vöôït leân noãi ñau maát maùt caù nhaân -> gia nhaäp quaân giaûi phoùng, chieán ñaáu, baûo veä queâ höông, traû thuø cho ngöôøi thaân.
Tình yeâu queâ höông, ngöôøi thaân:
. Yeâu tha thieát buoân laøng. Gaén boù vôùi buoân laøng, kính troïng cuï Meát-> vui tröôùc söï vöõng vaøng khoeû maïnh cuûa cuï .
. Luoân giöõ maõi kæ nieäm ñeïp vôùi Mai
=> anh thöïc söï laø ngöôøi con chung cuûa buoân laøng.
Coù tính kæ luaät cao: nhôù nhaø, queâ höông, ngöôøi thaân, caáp treân cho pheùp veà môùi veà.
RỪNG XÀ NU
NGUYỄN TRUNG THÀNH
II. ĐỌC HIỂU
2 Hình tượng con người Xô- man:
.a TNÚ:

Chi tiết bàn tay Tnú:

Khi lành :nghĩa tình, thẳng thắn: dẫn Mai lên rẫy trồng tỉa, xách xà-lết giấu gạo nuôi c/bộ, cầm phấn trắng học chữ, tự trừng phạt vì dốt.
Khi bị bắt: đặt tay chỉ vào bụng
Khi được thả: cầm tay Mai xúc động
Khi bị kẻ thù tra tấn- thươnh tật => căm thù >bóp chết tên chỉ huy giặc.
RỪNG XÀ NU
NGUYỄN TRUNG THÀNH
II. ĐỌC HIỂU
2 Hình tượng con người Xô- man:
b. Cụ Mết:
Ngoại hình:
* Quắc thuớc " 60 tuổi mà tiếng nói dội vag trong lồg ngực"
* Râu dài tới ngực,đen bóng, mắt ság , xếch nguợc, ở trần "ngực căg như cây xà nu lớn"
Khoẻ mạnh, vững vàng , kiên định

RỪNG XÀ NU
NGUYỄN TRUNG THÀNH
II. ĐỌC HIỂU
2 Hình tượng con người Xô- man:
b. Cụ Mết:

* Tính cách:
+ Yêu thương, trân trọng Tnú, thường kể về cuộc đời Tnú cho dân lan�g nghe> giáo dục trưyền thống
+ Thuỷ chung, vững tin vào CM, dân tộc, quê hương.
+ Là nguời chỉ huy tinh thần của dân làng.
+ Là pho sử sống , đề cao t/thốg bất khuất của dân làng, ý thức tiếp nối t/thống.
+ Đúc kết k/nghiệm xương máu" chúg nó cầm súng, mình phải cầm giáo mác".
RỪNG XÀ NU
NGUYỄN TRUNG THÀNH
II. ĐỌC HIỂU
2 Hình tượng con người Xô- man:
b. Cụ Mết:

. Cụ là người có nét gần giũ với các nhân vật tù trưởng -> thể hiện khát von�g, hoài bão của cả cộg đồng trog sử thi T/nguyên
. Là nhân vật tượng trưg cho LS, hiên ngang, bất khuất, sức sốg bền bỉ của dân làg Xô-man
T/g sử dụg bút pháp sử thi và cảm hứg lãng mạn lí tưởng hoá .
RỪNG XÀ NU
NGUYỄN TRUNG THÀNH
II. ĐỌC HIỂU
2 Hình tượng con người Xô- man:
C.Dít:
*Bí thư chi bộ, ch/trị viên xã đội " cây xà nu con" "đạn đại bác ko giết nổi " "vươn lên, sắc nhọn như lưỡi lê"
*Xuất hiện không nhiều nhưng là hiện thân của truyền thống bất khuất
*Lúc còn nhỏ:
- Lanh lợi , thông minh, gan da �-> Bị giặc doạ, đạn bắn xug quanh: Ban đầu khóc thét. Sau đó, đứng im, đôi mắt bình thản nhìn giặc
- Cương nghị, biết nén đau thương khi chứng kiến cái chết của chị và cháu
*Khi lớn:
- Có bản lĩnh thuyết phục quần chúg, xứng đan�g ở cương vị lãnh đạo buôn lan�g.
T/cảm = trách nhiêm = nguyên tắc : thương anh, ko quên nhiệm vụ
- Tha thiết yêu quê hương, người thân: dặn giữ vệ sinh,được thưởng. Chia muối cho mọi người, dân làg mến phục
RỪNG XÀ NU
NGUYỄN TRUNG THÀNH
II. ĐỌC HIỂU
2 Hình tượng con người Xô- man:
D. Heng:
- Nhanh nhẹn, thông minh, tháo vát, đầy tự tin. Là cây xà nu con đag vươn lên
- ít nói, đội cái mũ sụp xin được của anh giải phóg quân, mặc chiếc áo bà ba dài phết đít, đóng khố.
- Ngoan ngoãn, có tính kỉ luật cao: nghe lời tuyệt đối chị Dít
- Nhanh nhẹn, thông minh: nắm chắc vị trí nơi nào là các chiến điểm, nơi nào hầm chông lớn, nhỏ.
* Là hình ảnh tươi trẻ, sống động, đáng tin tưởng của tương lai.
RỪNG XÀ NU
NGUYỄN TRUNG THÀNH
II. ĐỌC HIỂU
2 Nghệ thuật
- Cảm hứng sử thi hoành tráng : cách kể trang trọng truyền cho con cháu những trang lịch sử của cộng đồng ..
- Xây dựng được một số hình ảnh biểu tượng : cây Xà Nu , 10 ngón tay thành mười ngọn đuốc…
- Chất Tây Nguyên rất đậm nét : rừng Xà Nu vừa hùng vĩ vừa hoang dã cảnh sinh hoạt buôn làng ..
RỪNG XÀ NU
NGUYỄN TRUNG THÀNH
II.TỔNG KẾT