Tuần 22. Rừng xà nu

Tiết 63 - 65: Đọc - hiểu văn bản
Rừng xà nu
Nguyễn Trung Thành
(Trích) -
Tiết 1
Nội dung bài học
I. Tìm hiểu chung
II. Đọc – hiểu văn bản
III. Tổng kết
Tác giả
2. Tác phẩm
1. Đọc – Chú thích – Tóm tắt
2. Thể loại - Bố cục
3. Phân tích
Nhan đề
3.1. Hình tượng cây xà nu
3.2. Phân tích một số nhân vật
a. Tnú
b. Cụ Mết, Dít, Heng
1. Nội dung
2. Nghệ thuật
3. Ghi nhớ
I.Tìm hiểu chung:
1.Tác giả:
a. Tiểu sử:
- Tên thật:Nguyễn Văn Báu
- Sinh năm: 1932
- Quê: Thăng Bình – Quảng Nam
- Năm 1950 gia nhập quân đội nhân dân Việt Nam...
- Năm 1962, trở lại chiến trường miền Nam.
Nguyên Ngọc
b. Sự nghiệp:
Truyện ngắn, truyện vừa, kí
Tiểu thuyết
- Giải thưởng
Tác phẩm chính:
- Rẻo cao.
- Dũng cảm
- Đường chúng ta đi
- Trở lại Mèo Vạc...
Đất Quảng.
Đất nước đứng lên
Văn nghệ Nguyễn Đình Chiểu ( 1965)
Văn nghệ Việt Nam ( 1954 – 1955)
Văn học Quốc tế Lotus, Á Phi ( 19730
c. Phong cách
Tác phẩm của nhà văn Nguyên Ngọc mang âm hưởng sử thi của núi rừng Tây Nguyên
Phản ánh những vấn đề trọng đại của đất nước;đề tài chiến tranh, cách mạng; giọng văn hào sảng, trang trọng.
- Xây dựng những nhân vật tiêu biểu cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân. Tác phẩm - sức sống bất diệt, khả năng trỗi dậy vô tận của con người và sự sống luôn được đề cao.
SÁCH THAM KHẢO
2. Tác phẩm
a. Hoàn cảnh sáng tác
Hoàn cảnh chung
Hoàn cảnh riêng
- Sáng ngày 8.3.1965, sư đoàn thủy quân lục chiến đầu tiên của quân viễn chinh Mĩ đã đổ bộ vào Chu Lai, bắt đầu “ chiến tranh cục bộ”.
- Nhà văn viết bài “ Hịch tướng sĩ” thời đánh Mĩ. Tác giả nhớ kỉ niệm về Nguyễn Thi, nhớ về cánh rừng xà nu và những người Tây Nguyên.
“Rừng xà nu” chảy ra dưới đầu ngọn bút(1965).
-> Cuộc chiến đấu khốc liêt, hào hùng
b. Xuất xứ: In trong “ Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc” ( 1969)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc - Chú thích –Tóm tắt
Tóm tắt
Đọc - Chú thích:
Cụ Mết kể về cuộc đời Tnú và cuộc đồng khởi của dân làng Xô Man.
- Bé Heng gặp anh ở con nước lớn và cùng anh về làng.. Cụ Mết và bà con dân làng reo lên mừng rỡ khi gặp Tnú.
Cả lũ làng tới nhà cụ Mết gặp Tnú. Dít xem giấy có chữ kí chỉ huy cho Tnú về một đêm.
Tnú đi tham gia lực lượng giải phóng quân, sau ba năm về thăm làng.
Tnú kể chuyện đánh đồn. Sáng hôm sau, anh lại lên đường.
2. Thể loại - Bố cục:
3phần:
P1: Từ đầu tới chân trời: rừng xà nu bạt ngàn trong “ tầm đại bác”, che chở cho làng Xô man.
P2: ...khăp rừng: Chuyện Tnú về thăm làng, cụ Mết kể về cuộc đời Tnú và đêm đồng khởi
P3: còn lại, Cụ Mết và Dít tiễn Tnú trở lại đơn vị, những cánh rừng xà nu...
II. Đọc - hiểu văn bản:
* Thể loại
* Bố cục
3. Phân tích:
II. Đọc - hiểu văn bản:
3.1. Nhan đề
Rừng xà nu – mang ý nghĩa biểu trưng cho đất và người Tây Nguyên gồm nhiều dân tộc, trong đó có dân tộc Strá và cao nguyên rộng lớn
Rừng xà nu mang nhiều tầng nghĩa bao gồm nghĩa tả thực, trừu tượng. Hai lớp nghĩa xuyên thấm vào nhau toát lên hình tượng sinh động của cây và không khí Tây Nguyên
Rừng xà nu ẩn chứa ý vị khó quên của đất rừng Tây Nguyên, vẻ đẹp hùng tráng của cây và tinh thần bất khuất của con người Tây Nguyên.
3.2. Hình tượng cây xà nu
3. Phân tích:
II. Đọc - hiểu văn bản:
a. Vị trí của hình tượng
Hình tượng cây xà nu
Xuất hiện ở phần mở đầu tác phẩm
Phần kết thúc và toàn bộ thiên truyện
Hình tượng cây xà nu là hình tượng xuyên suốt, trung tâm góp phần thể hiện chủ đề, tính sử thi!
3.2. Hình tượng cây xà nu
3. Phân tích:
a. Vị trí của hình tượng
b. Cây xà nu trong sự gắn bó với con người, cuộc sống người Xô man ( Ý nghĩa cụ thể)
- Là loài cây họ thông
- Đặc điểm của cây xà nu
- Gỗ quý, nhựa thơm
- Sức sống mãnh liệt và ham ánh sáng mặt trời.
Hình tượng xà nu tràn ngập trong tác phẩm gợi cho người đọc về bức tranh thiên nhiên Tây Nguyên hùng vĩ, thơ mộng.
- Cây xà nu là một hình tượng nghệ thuật đẹp, giàu giá trị thẩm mỹ , góp phần làm nổi bật chủ đề và tạo không khí Tây Nguyên, chất Tây Nguyên độc đáo…
b. Cây xà nu trong sự gắn bó với con người, cuộc sống người Xô man ( ý nghĩa cụ thể)
=> Tác phẩm trùng điệp những xà nu. Xà nu là linh hồn, giao hòa với cuộc sống của người dân làng Xô Man. Không thể tách xà nu khỏi cuộc sống và con người Tây Nguyên.
c. Cây xà nu trở thành biểu tượng cho sức sống bất diệt và những phẩm chất cao đẹp của người Tây Nguyên ( ý nghĩa biểu tượng)
“Làng ở trong tầm đại bác của đồn giặc”
* Xà nu đau thương như con người Xô Man đau thương
Làng
( sự sống – rừng xà nu)
Tầm đại bác -
cái chết,
hoàn cảnh nghiệt ngã.
- Rừng xà nu được đặt trong thế hiểm của hoàn cảnh, một cuộc quyết đấu căng thẳng mang tầm vóc lịch sử!
“ Hầu hết đạn đại bác đề rơi vào ngọn đồi xà nu cạnh con nước lớn. Cả rừng xà nu hàng vạn cây không có cây nào không bị thương. Có những cây bị chặt đứt ngang nửa thân mình, đổ ào ào như một trận bão. Ở chỗ vết thương, nhựa ứa ra tràn trề, thơm ngào ngạt, long lanh nắng hè gay gắt, rồi dần dần bầm lại, đen và đặc quyện thành từng cục máu lớn”...
Rừng xà nu là đối tượng hủy diệt của kẻ thù
“...Những cây non trúng đạn “ vết thương không lành được, cứ loét mãi ra, năm mười hôm thì cây chết “
Cây xà nu bị tàn phá
vết thương
cục máu lớn
Sự mát mát
loét mãi ra
cây chết
Đau đớn
Liên tưởng đến cái chết của con người
Thương tích của cây xà nu liên tưởng đến con người Xô Man trong chiến tranh. Sự sống đã chiến thắng bom đạn hủy diệt.
“ Trong rừng ít có loại cây sinh sôi nảy nở khỏe như vậy. Cạnh một cây xà nu mới ngã gục, đã có bốn, năm cây con mọc lên, ngọn xanh rờn, hình nhọn mũi tên lao thẳng lên bầu trời...nó phóng lên rất nhanh, lóng lánh...”
- Cây xà nu có sức sống bất diệt như con người
Rừng xà nu
Làng Xô Man
Cây xà nu lớn
Cụ Mết
Cây xà nu trưởng thành
Thú, Mai, Dít
Cây xà nu con
Heng
Rừng xà nu tượng trưng cho sức sống bất diệt của các thế hệ người dân XôMan
- Ba lứa xà nu tương ứng ba thế hệ người Xô Man làm nên sức mạnh nội lực của dân tộc, đất nước.
“ Cũng có ít loại cây ham ánh sáng mặt trời đến thế. Nó phóng lên rất nhanh để tiếp lấy ánh nắng, thứ ánh nắng trong rừng rọi từ trên cao xuống từng luồng lớn tẳng tắp, lóng lánh vô số hạt bụi vàng từ nhựa cây bay ra thơm mỡ màng...”
Cây xà nu biểu tượng cho người Xô Man yêu tự do
Thế giới xà nu tràn trề nhựa sống. Bức tranh sơn mài rực rỡ về thiên nhiên
Người Tây Nguyên yêu tự do, tâm hồn tỏa sáng rực rỡ
Những nét đặc sắc về nghệ thuật
thơm mỡ màng
Nhân hóa
ưỡn tấm ngưc, bị thương, cường tráng..
So sánh
ngọn xanh ...như người Xô man yêu tự do
Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác
Cây xà nu
kết cấu vòng tròn
Sự lặp lại của hai câu văn
Sức sống mãnh liệt
Tính sử thi
Rừng xà nu mang tầm vóc, khí phách của một dững sĩ trong máu lửa
Rừng xà nu là hình ảnh trung tâm, xuyên suốt toàn bộ tác phẩm; giàu ý nghĩa
Cây xà nu – sức chịu đựng và quật khởi; cuộc chiến đấu sinh – tử,sức trỗi dậy mãnh liệt của dân tộc!
Kết cấu độc đáo, sử dụng nhiều biện pháp tu từ, chất sử thi, văn phong hào sảng!
Tóm lại
Khái quát hình tượng cây xà nu
Vị trí của hình tượng
Cây xà nu gắn bó với cuộc sống (cụ thể)
Cây xà nu biểu tượng sức sống bất diệt, phẩm chất cao đẹp của người Xô Man
Gắn với cuộc sống sinh hoạt
Trong chiến đấu
Trong các sự kiện trọng đại
Xà nu đau thương như người Xô Man
Sức sống bất diệt
Lòng yêu tự do
Xuất hiện ở phần mở đầu, kết thúc và toàn bộ tác phẩm
A. Sinh năm 1932, quê ở huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam..
B.Năm 1950 vào bộ đội, sau đó làm phóng viên báo Quân đội nhân dân liên khu V.
C. Là một trong những đại diện tiêu biểu của thơ ca chống Pháp.
D. Năm 1962 ông tình nguyện trở lại chiến trường miền Nam, hoạt động ở Quảng Nam, Tây Nguyên.
Thông tin nào sau đây không chính xác khi giới thiệu về tiểu sử của Nguyễn Trung Thành?
CỦNG CỐ BÀI HỌC
A. Ý nghĩa cụ thể: Rừng xà nu với vẻ đẹp hùng vĩ, thơ mộng, tràn đầy sức sống.
B. Nghĩa ẩn dụ: Hình tượng cây xà nu là ẩn dụ nghệ thuật cho dân làng Xô Man và người dân Tây Nguyên.
C. Rừng xà nu hiện lên trong sự song hành, ứng chiếu giữa thiên nhiên với con người từ sự đau thương, sức sống, hồi sinh.
D. Ý nghĩa khái quát: Hình tượng rừng xà nu hùng vĩ và cao thượng, man dại và trong sạch, vừa rắn rỏi vừa thanh nhã, đem lại cho truyện ngắn vẻ đẹp đặc biệt về sức sống bất biệt của con người và mảnh đất Tây Nguyên.
Rừng xà nu được miêu tả trong tác phẩm có ý nghĩa gì?
CỦNG CỐ BÀI HỌC