Tuần 22. Luyện tập thao tác lập luận bác bỏ

Tiết số 83
LUYỆN TẬP
THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎ

Hoạt động 1
( Kiểm tra bài cũ )
1- Thế nào là thao tác lập luận bác bỏ?
2- Mục đích và yêu cầu của thao tác lập luận bác bỏ?
3- Cách lập luận bác bỏ ?
THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎ
BÁC BỎ LUẬN ĐIỂM
BÁC BỎ LUẬN CỨ
BÁC BỎ LẬP LUẬN
Nêu tác hại, chỉ ra nguyên nhân hoặc phân tích những khía cạnh sai lệch, thiếu chính xác của luận điểm, luận cứ, lập luận.
Hoạt động 2
( Luyện tập )
I- Bài tập tái tạo ôn luyện
(?) Đọc các đoạn trích của SGK trang 31:
* Nội dung bác bỏ của các đoạn văn ?
* Cách bác bỏ có gì đặc biệt ?
* Hình thức diễn đạt ra sao ?
ĐOẠN VĂN CỦA GHÉC-XEN
* Nội dung: Bác bỏ một quan niệm sống sai lầm -sống bó hẹp trong ngưỡng cửa nhà mình
* Cách bác bỏ: Dùng lí lẽ bác bỏ trực tiếp, kết hợp so sánh bằng hình ảnh sinh động
? Vừa bác bỏ vừa nêu ý đúng, động viên người đọc làm theo
* Diễn đạt : Từ ngữ giản dị, có mức độ, phối hợp câu tường thuật và câu miêu tả khi đối chiếu, so sánh
? Sinh động, thân mật có sức thuyết phục cao.
ĐOẠN VĂN CỦA NGÔ THÌ NHẬM
* Nội dung : Bác bỏ thái độ e ngại, né tránh của những người hiền tài .
* Cách bác bỏ: Không phê phán trực tiếp mà phân tích những khó khăn trong sự nghiệp chung, nỗi lo lắng và lòng mong đợi người tài của nhà vua, đồng thời khẳng định trên dải đất văn hiến của nước ta không hiếm người tài
? Bác bỏ thái độ sai lầm nói trên, động viên người tài ra giúp nước
ĐOẠN VĂN CỦA NGÔ THÌ NHẬM
* Diễn đạt : Từ ngữ trang trọng mà giản dị, giọng điệu chân thành, khiêm tốn, sử dụng câu tường thuật, kết hợp câu hỏi tu từ, dùng lí lẽ kết hợp hình ảnh so sánh (một cái cột không thể đỡ nổi một căn nhà lớn ).
? Tác dụng vừa bác bỏ, vừa động viên, khích lệ, thuyết phục đối tượng ra giúp nước .
II-Bài tập vận dụng sáng tạo

(?) Đọc bài tập số 2:
* Xác định nội dung ý kiến cần bác bỏ ?
* Phân tích những nguyên nhân ?
* Chỉ ra những tác hại của những sai lệch ?
* Đưa ra một vài phương hướng suy nghĩ và hành động

- Nội dung cần bác bỏ:
+ Quan niệm a: Muốn học giỏi môn Ngữ văn chỉ cần đọc nhiều sách, học thuộc nhiều thơ văn
+ Quan niệm b: Không cần đọc nhiều sách, không cần học nhiều thơ văn, chỉ cần luyện nhiều về tư duy, về cách nói, cách viết là có thể học giỏi môn Ngữ văn

- Nguyên nhân: bắt nguồn từ những suy nghĩ phiến diện, từ thái độ học tập, ý thức, động cơ rèn luyện, học tập… hạn chế
- Tác hại:
+ Quan niệm a: Chỉ có kiến thức sách vở mà thiếu kiến thức thực tế
+ Quan niệm b: Chỉ có kiến thức về phương pháp chứ chưa có kiến thức về bộ môn và đời sống

- Phương hướng :
+ Sống sâu sắc và có trách nhiệm để tích luỹ vốn sống thực tế.
+ Có động cơ và thái độ học tập đúng đắn để có khát vọng vượt lên những giới hạn của bản thân.
+ Có phương pháp học tập phù hợp với bộ môn để nắm được tri thức một cách cơ bản và hệ thống.
+ Thường xuyên đọc sách báo …và có ý thức thu nhập thông tin đại chúng…

(?) Đọc bài tập số 3:
* Anh ( ch?) suy nghi gỡ v? quan ni?m trờn ?
* Nguyờn nhõn n�o d?n d?n quan ni?m dú?
* V?n d? c?n bỏc b??
* Cỏch bỏc b? ?
II-Bài tập vận dụng sáng tạo
Một quan niệm hiện đang tồn tại trong một bộ phận thanh niên
Là một quan niệm sai lầm cần bác bỏ
Nguyên nhân: + Những suy nghĩ lệch lạc…
+ Lối sống buông thả, hưởng thụ, vô trách nhiệm…
Vấn đề cần bác bỏ: Bản chất của cái gọi là “ sành điệu” chính là lối sống buông thả, hưởng thụ, đua đòi, vô trách nhiệm
- Cách bác bỏ: Kết hợp lí lẽ với dẫn chứng để phân tích, chứng minh
* Mở bài:
Có thể giới thiệu ít nhất hai quan niệm sống khác nhau ( một quan niệm như đề bài; một quan niệm về cách sống của tuổi trẻ thời hội nhập : phải có trí tuệ, có khát vọng làm giàu, có lòng nhân ái, có ý thức trách nhiệm …)

* Thân bài :
a.Thừa nhận : đây là một trong những quan niệm về cách sống hiện nay đang tồn tại trong thanh niên ( phân tích ngắn gọn nguyên nhân phát sinh ra quan niệm ấy)
b. Bác bỏ quan niệm về cách sống ấy:
- Vấn đề cần bác bỏ : Bản chất của cái gọi là “sành điệu” chính là lối sống học đòi, buông thả, hưởng thụ và vô trách nhiệm.
- Cách bác bỏ : dùng lý lẽ để phân tích và lấy dẫn chứng để chứng minh.
c.Khẳng định một quan niệm về cách sống đúng đắn.

* Kết bài : Phê phán và nêu tác hại của quan niệm và cách sống sai trái trên.
Hoạt động 3
( củng cố, hướng dẫn, dặn dò )
- Đọc lại các đoạn trích " Chuyện chức phán sự đền Tản Viên" ( Ngữ văn 10 tập 2) và " Tào Tháo uống rượu luận anh hùng" ( Ngữ văn 10 tập 2) . Phân tích thao tác lập luận bác bỏ được sử dụng trong các đoạn trích đó!
Chuẩn bị tiết sau : soạn bài " Đây thôn Vĩ Dạ" của Hàn Mạc Tử