Tuần 22. Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn (trích Đại Việt sử kí toàn thư)

Đền Trần- Nam Định
Đền Bảo Lộc – Nam Định
Đền Kiếp B¹c - Hải Dương
Đền Trần – TP Hå ChÝ Minh
Ảnh Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn
Tu?ng d�i Hung D?o D?i Vuong
Tr?n Qu?c Tu?n ? TP Nam D?nh
1. Tác giả: Ngô Sĩ Liên

- Người làng Chúc Lí, nay thuộc Chương Mĩ, Hà Tây.
- Đỗ tiến sĩ năm 1442, từng làm tư nghiệp Quốc Tử Giám
- Là một trong những nhà sử học nổi danh thời trung đại.
- Là tác giả chính biên soạn “Đại Việt sử kí toàn thư”.
Thánh Tông giao cho Ngô Sĩ Liên soạn bộ
“Đại Việt sử ký toàn thư”
2. Tác phẩm “Đại Việt sử kí toàn thư”:
Là bộ chính sử lớn nhất Việt Nam thời trung đại, hoàn tất vào năm 1479.
Nội dung:
ghi chép những lịch sử của nước ta từ thời Hồng Bàng khi Lê Lợi lên ngôi.
- Giá trị:
+ thể hiện tinh thần dân tộc mạnh mẽ;
+ vừa có giá trị sử học vừa có trị văn học cao
Trang bìa cuốn “Đại Việt sử kí toàn thư”
Bản in năm 2000
- Bố cục: 3 phần

+ Đoạn 1: Từ đầu đến “giữ nước vậy”
 Kế sách giữ nước của Trần Quốc Tuấn
+ Đọan 2: Tiếp theo đến “mới cho Quốc Tảng
vào viếng”
 Trần Quốc Tuấn thử lòng gia tướng và các con
+ Đoạn 3: Còn lại
 Những đặc điểm, phẩm chất của Trần Quốc Tuấn
1. Phẩm chất của Hưng Đạo Đại Vương TQT:
a. Kế sách giữ nước của TQT.
- Trong đánh giặc:
“Nó cậy trường trận … tùy thời tạo thế.”
 nên tùy thời thế mà có sách lược phù hợp, binh pháp chống giặc cần vận dụng linh hoạt, không nên khuôn mẫu.
- “Có được … dùng được”
 có tướng giỏi và có một đội quân đoàn kết
- Điều kiện quan trọng:
“Vả lại, phải biết … giữ nước vậy”
 phải “khoan thư sức dân” (giảm thuế má, không phiền nhiễu dân, chăm lo cho dân).
Binh pháp chống giặc cần vận dụng linh hoạt
 TQT không những là một vị tướng có tài năng mưu lược có lòng trung quân, mà còn biết trọng dân, lo cho dân.

b. Trần Quốc Tuấn thử lòng gia tướng và các con:
* Thái độ của Trần Quốc Tuấn đối với lời cha dặn:
- Cha Trần Quốc Tuấn có hiềm khích với vua, trước lúc mất căn dặn:
“Con mà không … nhắm mắt được.”
 đặt Trần Quốc Tuấn vào tình huống mâu thuẫn giữa trung và hiếu.
- Thái độ của Trần Quốc Tuấn:
“để điều đó trong lòng nhưng không cho là phải”.
 đặt lợi ích quốc gia lên trên lợi ích gia đình, không hiểu chữ hiếu một cách cứng nhắc.
* Câu chuyện với gia nô và các con:
- Hỏi ý kiến của hai người gia nô:
 muốn nghiệm lại chủ kiến của mình và tìm người chia sẻ
- Trước lời can gián của Dã Tượng và Yết Kiêu: “cảm phục đến khóc và khen ngợi hai người”.
 thấy lòng trung nghĩa, cương trực của họ cũng đúng với lòng mình.
- Với câu trả lời của Hưng Vũ Vương: khuyên không nên giành ngôi vua
 “ngầm cho là phải”.
- Với câu trả lời của Quốc Tảng: khuyên cướp ngôi
 nổi giận rút gươm định trị tội và khi chết không cho gặp mặt.
Sách truyện về Dã Tượng và Yết Kiêu
 là người hết lòng trung với vua với nước, không tư lợi, thẳng thắn và nghiêm khắc trong việc giáo dục con cái.
c. Những đặc điểm, phẩm chất của Trần Quốc Tuấn:
- Lòng trung quân ái quốc:
+ hết lòng trình bày kế sách giúp vua ngay cả khi lâm bệnh
+ luôn có trách nhiệm cao trong việc đánh giặc giữ nước đã được vua ủy thác:
“Quốc Tuấn … liên tiếp đánh bại chúng”
+ khi thế giặc mạnh, nhà vua vờ bảo hàng, Quốc Tuấn trả lời:
“Xin bệ hạ chém đầu tôi trước rồi hãy hàng!”
+ gạt bỏ hiềm khích gia đình, đặt chữ trung lên trên chữ hiếu
- Là một vị anh hùng, có công lớn, vua ban cho nhiều quyền nhưng ông không bao giờ sử dụng
“¤ng kÝnh cÈn gi÷ tiÕt lµm t«i nh­ vËy ®Êy”.
 khiêm nhường, cẩn thận.
- Với các tướng sĩ dưới quyền:
Dày công sọan sách dạy kinh nghiệm đánh giặc, khích lệ và tiến cử người tài
 tận tình
c. Những đặc điểm, phẩm chất của Trần Quốc Tuấn:
Dày công sọan sách dạy kinh nghiệm đánh giặc
Khích lệ và tiến cử người tài
Khích lệ và tiến cử người tài
- Công đức vang dội khắp nơi:
+ Trong nước: nhân dân khắp chốn phụng thờ

+ Ngoài nước: giặc không dám gọi tên, chỉ gọi là An Nam Hưng Đạo Đại Vương
c. Những đặc điểm, phẩm chất của Trần Quốc Tuấn:
 là tấm gương sáng về đạo đức làm người.
2. Nghệ thuật kể chuyện và khắc họa nhân vật:
- Nghệ thuật khắc họa nhân vật: Đặt nhân vật vào nhiều mối quan hệ để làm nổi bật phẩm chất:
với vua + với nước + với dân + với tướng sĩ + với các con + với chính mình
 tác giả đã thành công trong việc lựa chọn chi tiết đặc sắc, có thật để khắc họa chân dung nhân vật.
2. Nghệ thuật kể chuyện và khắc họa nhân vật:
- Nghệ thuật kể chuyện:
+ Không đơn điệu theo trình tự thời gian
 Sinh động, hấp dẫn, làm nổi bật nhân vật được kể (là ai, có kì tích gì, phẩm chất gì?)
+ Khéo léo lồng vào những lời nhận xét, bình luận
 Định hướng cho người đọc về nhân cách của nhân vật.
Bằng nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn, với những chi tiết chọn lọc và xúc động, đọan trích khắc họa đậm nét hình ảnh Trần Quốc Tuấn, một nhân cách vĩ đại, bất tử trong lòng dân tộc.
Bài tập:
1. Hãy kể lại một vài câu chuyện về Trần Quốc Tuấn đã để lại ấn tượng sâu sắc trong em.
2. Cảm nhận của em về Trần Quốc Tuấn.
3. Bài học sâu sắc nhất mà em rút ra sau khi học xong tiết học này.
Đền Kiếp Bạc
Lễ hội đền Kiếp Bạc
Tượng đài Trần Hưng Đạo tại thành phố Hồ Chí Minh
Tượng đồng thờ Hưng Đạo đại vương tại đền Kiếp Bạc