Tuần 22. Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn (trích Đại Việt sử kí toàn thư)

1
SVTH: Nguyễn Thị Liễu
L?p: Van - 4A
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP.HCM
KHOA NGỮ VĂN
Hưng Đạo Đại Vương
Trần Quốc Tuấn
( Trích" Đại Việt sử kí toàn thư"- Ngô Sĩ Liên )
Ngữ văn 10 - tập 2 - Ban nâng cao
Bài dự thi:
VIÊN PHẤN XANH
2
MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
Giúp học sinh:
1. Về kiến thức:
- Hiểu, cảm phục về tài năng, đức độ của người anh hùng Trần Quốc Tuấn, đồng thời hiểu được những đạo lí quý báu cũng như bài học làm người mà ông để lại cho đời sau.
- Thấy được cái hay, sức hấp dẫn của một tác phẩm lịch sử đậm chất văn học.
Về kĩ năng:
Có kĩ năng đọc - hiểu một tác phẩm văn học sử ở thời trung đại.
3
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
Sử dụng phương pháp chủ đạo: đọc (cho học sinh gạch chân những ý chính), nêu vấn đề.

Kết hợp với các phương pháp: gợi mở, trao đổi, đọc sáng tạo.
4
TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
Ổn định tổ chức lớp (2 phút)
Kiểm tra bài cũ (5 phút)
Nội dung bài mới (30 phút)
Củng cố và luyện tập (6 phút)
Dặn dò (2 phút )
5
NỘI DUNG BÀI HỌC
I. Tìm hiểu chung (8 phút)
1. Tác giả (2 phút)
2. Tác phẩm "Đại Việt sử kí toàn thư" (2 phút)
3. Vị trí - nội dung - bố cục đoạn trích (2 phút)
4. Vài nét về con người Hưng Đạo Đại Vương
Trần Quốc Tuấn (2 phút)
II. Đọc - Hiểu văn bản (20 phút)
1. Phẩm chất của Hưng Đạo Vương Trần Quốc
Tuấn Trọng tâm bài
2. Nghệ thuật đặc sắc của sử kí
III. Tổng kết (2 phút)
6
Hưng Đạo Đại Vương
Trần Quốc Tuấn
( Trích" Đại Việt sử kí toàn thư"- Ngô Sĩ Liên )
Ngữ Văn 10 - tập 2 - nâng cao
7
Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn
8
I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả: Ngô Sĩ Liên (? - ?)
Nhà sử học nổi tiếng thời Lê (thế kỉ XV)
Quê: Chương Mĩ, Hà Tây
Đỗ tiến sĩ năm 1442
Làm quan từ thời vua Lê Thái Tông đến
thời vua Lê Thánh Tông
* Dựa vào tiểu dẫn SGK, em nào có thể cho cô và các bạn biết vài nét về tác phẩm : "Đại Việt sử kí toàn thư"?
9
Bộ chính sử lớn của Việt Nam trong thời trung đại, được hoàn tất 1479 - gồm 15 quyển .
Nội dung : ghi chép lịch sử nước ta từ thời Hồng Bàng cho đến khi Lê Thái Tổ lên ngôi.
Giá trị tác phẩm: thể hiện tinh thần dân tộc mạnh mẽ, vừa có giá trị sử học vừa có giá trị văn học cao.

* Em nào có thể đọc và xác định vị trí, nội dung đoạn trích "Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn"?
2. Tác phẩm "Đại Việt sử ký toàn thư"
10
Bản in Nội Các Quan Bản - Mộc bản khắc năm Chính Hòa thứ 18 (1697)
11
Bản in năm 2000
12
- Về vị trí: Đoạn trích được trích ở quyển VI - phần "Bản kỷ" của "Đại Việt sử ký toàn thư".
- Nội dung: Viết về nhân vật lịch sử Trần Quốc Tuấn - người anh hùng kiệt xuất trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc.
- Bố cục : Đoạn trích chia 3 phần.

* Dựa vào những kiến thức lịch sử, em nào có thể giới thiệu vài nét về Trần Quốc Tuấn ?
3. Vị trí - nội dung - bố cục của đoạn trích
13
Ông sinh năm ( 1231? - 1300), tước Hưng Đạo Đại Vương, là một danh tướng kiệ�t xuất của dân tộc với hai lần đánh thắng giặc Nguyên - Mông.
TQT được nhân dân tôn thờ là "Đức Thánh Trần" và lập đền thờ ở nhiều nơi trên đất nước, và ở TK XX được công nhận là một trong mười vị tướng giỏi nhất thế giới.
Hịch tướng sĩ được xem làmột trong những tác phẩm xuất sắc của văn học trung đại.
4. Vài nét về con người Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn
Hưng Đạo Đại Vương
Trần Quốc Tuấn
14
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
1. Phẩm chất của Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn
a. Qua câu chuyện về kế sách giữ nước
Phân tích, đưa ra những dẫn chứng về cách thắng giặc
trong từng triều đại lịch sử trước và của chính nhà Trần.
Lời trình bày đầy sức thuyết phục, thể hiện tâm
huyết của vị tướng già đối với dân tộc.
Để rút ra những kế sách trị nước quý báu ấy, Trần QuốcTuấn
đã có cách trình bày như thế nào? Cách trình bày như thế có
tác dụng gì?
Những chi tiết nào trong lời trình bày của Trần Quốc Tuấn với vua đã thể hiện kế sách giữ nước của ông?
Sách lược uyển chuyển, binh pháp linh hoạt,
không cứng nhắc, máy móc.
"Tùy thời tạo thế"
? "Đoàn kết toàn dân".
? "Khoan thư sức dân".
15
 Tài năng, mưu lược
 Có tầm nhìn xa trông rộng
 Hết lòng lo cho nước, cho dân
Qua những lời trình bày về kế sách giữ nước cho
thấy Trần Quốc Tuấn là người như thế nào?
Theo Trần Quốc Tuấn thì điều quan trọng nhất trong
kế sách là gì?
Chân lí có giá trị muôn đời
Kế sách
giữ nước
“Tuỳ thời tạo thế”
“khoan thư sức dân”
lấy d�n
l�m g?c
“ñoaøn keát toaøn daân”
16
b. Câu chuyện về tấm lòng trung nghĩa
Trần Quốc Tuấn đã có thái độ và cách ứng xử như thế nào trước di huấn của cha?
Trước khi mất, cha Trần Quốc Tuấn đã dặn ông điều gì?
Và lời dặn ấy đã đặt Trần Quốc Tuấn vào tình thế nào?
"Con mà không vì cha lấy được thiên hạ thì cha dưới
suối vàng cũng không nhắm mắt được"
? Đặt Trần Quốc Tuấn vào tình huống mâu thuẫn giữa
trung và hiếu.

Ghi để lời cha trong lòng nhưng không cho là phải.
17
THẢO LUẬN
1) Em có ý kiến gì về việc Trần Quốc Tuấn không làm theo di huấn của cha?
2) Vì sao Trần Quốc lại đem lời cha dặn nói với hai gia nô?
3) Thái độ của Trần Quốc Tuấn như thế nào trước lời nói của hai gia nô? Vì sao?
4) Thái độ và cách ứng xử của Trần Quốc Tuấn như thế nào trước lời nói của hai con trai? Qua đó đã nói lên điều gì về phẩm chất, nhân cách của ông?
18
? Đặt lợi ích quốc gia lên trên lợi ích gia đình

? Không hiểu chữ "hiếu" một cách cứng nhắc
 Thöû loøng hai gia noâ

 Muoán nghieäm laïi chuû kieán cuûa mình
vaø muoán tìm theâm ngöôøi chia seû
"Cảm phục đến khóc"
? Thấy được lòng trung nghĩa, cương trực,
thẳng thắn của hai gia nô.
? Những lời họ nói ra đúng với lòng trung
quân ái quốc của ông.

Với Hưng Vũ Vương: ông "ngầm cho là phải"
Với Hưng Nhượng Vương: ông "rút gươm kể tội"
Trung nghĩa, công bằng, nghiêm khắc, có ý� thức
giáo dục con cái
19
c. Qua công lao, đức độ và uy tín
Đối với đất nước: hai lần đánh bại quân Nguyên
? Sẵn sàng quên thân, tận trung báo quốc.
Đối vối tướng sĩ dưới quyền: Soạn sách khích lệ, tiến cử
? Tận tình dạy bảo, trọng người hiền tài.
Đối với bản thân: ông kính cẩn, giữ tiết làm tôi
? Khiêm tốn , giữ đạo trung nghĩa.
Trong tín ngưỡng nhân dân: nhiều người cầu đảo
? kính phục thần thánh hóa, linh thiêng phù hộ.
Quân giặc gọi An Nam Hưng Đạo Vương không dám gọi tên
? kính trọng nể phục.
20
2. Nghệ thuật đặc sắc của sử kí
Cách kể chuyện ngắn gọn, cô đọng mà tự nhiên, sinh động hấp dẫn.
Nghệ thuật kể chuyện điêu luyện, không theo trình tự thời gian nhưng vẫn mạch lạc, khúc chiết.
Nhân vật được khắc họa sống động -> Đặc trưng " văn sử bất phân".
Mang màu sắc huyền thoại nhằm ca ngợi tôn vinh tài năng của Hưng Đạo Vương.
Theo em nghệ thuật nổi bật của tác phẩm được thể hiện
như thế nào?
21
III. Kết luận: (sgk - 45)
Ca ngợi tài năng, đức độ mẫu mực sáng ngời của một vị tướng toàn tài, toàn đức.
Em nào có thể kể cho cô và các bạn nghe một vài câu chuyện về Trần Quốc Tuấn?
Chuyện Trần Hưng Đạo tiếp sứ đã thể hiện tài năng mưu lược của ông.
Khi ông phò giá vua về kinh ông đã vứt bỏ gậy bịt đầu sắt chỉ chống gậy gỗ để chứng tỏ lòng trung thành của mình..
Ông cùng tắm chung với Trần Quang Khải để thể hiện tấm lòng trung hiếu, cởi bỏ mọi hiềm khích..
22
CỦNG CỐ VÀ LUYỆN TẬP
1. Tác giả biên soạn " Đại Việt sử kí toàn thư" là:
Lê Văn Hưu b. Phan Phu Tiên
c. Ngô Sĩ Liên d. Nguyễn Trãi.
2. Điểm nổi bật nhất trong nghệ thuật sử kí được thể hiện:
Cách khắc họa nhân vật ở mọi phương diện.
Cách kể chuyện tự nhiên, sinh động, khắc họa được tính cách nhân vật
Sử dụng nhiều thủ pháp nghệ thuật để khắc họa nhân vật.
Kết cấu chặt chẽ, mạch lạc.
3. Dựa vào những cứ liệu lịch sử các em viết một văn bản thuyết minh về " Trần Quốc Tuấn "
4. Các em về nhà sưu tầm những câu chuyện có thật hoặc truyền thuyết về người anh hùng Trần Quốc Tuấn , hoặc về nhà sử kí Ngô Sĩ Liên.
23
Học bài:
- Học phần tác giả ( SGK/ tr.65 - 66 )
- Học kĩ phần trọng tâm: "Phẩm chất của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn"
Chuẩn bị bài mới:
- Đọc kĩ bài "Chuyện chức phán sự đền Tản Viên" của Nguyễn Dữ (Sgk/tr.73)
- Soạn các câu hỏi sau:
Truyện "Chuyện chức phán sự đền Tản Viên" có bao nhiêu nhân vật? Theo em nhân vật nào là nhân vật chính?
2. Các em đọc và gạch dứơi những yếu tố truyền kì trong câu chuyện và cho biết tác dụng của chúng?
DẶN DÒ
24
.
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT!
25
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Sách giáo khoa Ngữ văn 10 - tập 2 - nâng cao
Sách giáo viên Ngữ văn 10 - tập 2
Sách thiết kế dạy học Ngữ văn 10 - Phan Trọng Luận
Website:
www.http//baigiang.violet.vn
www.http//baigiang.wru.edu.vn