Tuần 22. Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn (trích Đại Việt sử kí toàn thư)

Trường THPT Lê Quý Đôn
Chào mừng các thầy cô giáo
và các em học sinh về dự hội giảng
Mùa xuân 2007

Bài học: Höng Ñaïo Ñaïi Vöông Traàn Quoác Tuaán
( TrÝch §¹i ViÖt sö ký toµn th­ - Ng« SÜ Liªn)
Hướng dẫn: Cô giáo Phạm Thị Sâm
Trường THPT Lê Quý Đôn TP Thái Bình


Hưng Đạo Đại Vương

Trần Quốc Tuấn
( Trích Đại Việt sử ký toàn thư -Ngô Sĩ Liên)
HƯNG ĐẠO ĐẠI VƯƠNG TRẦN QUỐC TUẤN
Trích Đại Việt sử ký toàn thư – Ngô Sĩ Liên
Tiểu dẫn:
I. Sử gia Ngô Sĩ Liên :

Chưa rõ năm sinh, năm mất.
Là nhà sử học nổi tiếng thời Lê
(Thế kỉ XV).

Quê: Chương Mĩ, Hà Tây.

Đỗ tiến sĩ năm 1442.

Làm quan từ thời vua Lê Thái Tông
đến thời Lê Thánh Tông.
HƯNG ĐẠO ĐẠI VƯƠNG TRẦN QUỐC TUẤN
Trích Đại Việt sử ký toàn thư – Ngô Sĩ Liên
Tiểu dẫn:
I. Sử gia Ngô Sĩ Liên :
II. Bộ “Đại Việt sử kí toàn thư”:
- Quy mô: 15 quyển .
- Phạm vi phản ánh: Suốt chiều dài lịch sử đất nước tính đến thời
Ngô Sĩ Liên.
- Giá trị: Lịch sử và Văn học
Bộ chính sử lớn nhất Việt Nam thời Trung đại
- Thời gian hoàn thành: 1479.
- Dựa vào:
+ Đại Việt sử kí - Lê Văn Hưu (Trần)
+ Sử kí tục biên - Phan Phu Tiên (Hậu Lê)
- Thể loại: sử kí - ghi chép những sự kiện lịch sử
Bản in Nội Các Quan Bản
Mộc bản khắc năm
Chính Hòa thứ 18 (1697)
Bản in năm 2000
HƯNG ĐẠO ĐẠI VƯƠNG TRẦN QUỐC TUẤN
Trích Đại Việt sử ký toàn thư - Ngô Sĩ Liên
Tiểu dẫn:
B. Văn bản:
I. Vị trí: quyển VI, phần Bản kỉ, kỉ nhà Trần.
II. Tìm hiểu:
1. Chân dung nhân vật Trần Quốc Tuấn:
a. Chuyện về kế sách giữ nước:
- Nêu ra bài học giữ nước từ các triều đại:
Thời Triệu, Đinh, Lê, Lý
Thời Trần:
Ba lần đánh bại giặc Nguyên - Mông, đế quốc hùng
mạnh nhất thời Trung đại.
 Từ bài học trong quá khứ, bài học hiện tại, từ kinh nghiệm được đúc kết trong cuộc đời cầm quân của vị tướng, Ông đã rút ra kế sách truyền lại cho vua để giữ nước.
Tượng Đức thánh Trần
HƯNG ĐẠO ĐẠI VƯƠNG TRẦN QUỐC TUẤN
Trích Đại Việt sử ký toàn thư - Ngô Sĩ Liên
Tiểu dẫn:
I. Vị trí: quyển VI, phần Bản kỉ, kỉ nhà Trần.
II. Tìm hiểu:
B. Văn bản:
1. Chân dung nhân vật Trần Quốc Tuấn:
a. Chuyện về kế sách giữ nước:
Vị tướng tài năng, mưu lược, có tầm nhìn xa trông rộng, có tư
tưởng tiến bộ vượt tầm thời đại - là người có trí tuệ uyên bác.
Con người hết lòng lo cho nước, cho dân đến phút cuối cùng
của cuộc đời.
Chân lí có giá trị muôn đời.
- Kế sách giữ nước
“Tuỳ thời tạo thế”
“khoan thư sức dân”
dân là gốc của nước
Tượng Đức thánh Trần
HƯNG ĐẠO ĐẠI VƯƠNG TRẦN QUỐC TUẤN
Trích Đại Việt sử ký toàn thư - Ngô Sĩ Liên
Tiểu dẫn:
I. Vị trí: quyển VI, phần Bản kỉ, kỉ nhà Trần.
II. Tìm hiểu:
B. Văn bản:
1. Chân dung nhân vật Trần Quốc Tuấn:
a. Chuyện về kế sách giữ nước:
b. Chuyện về lòng trung nghĩa:
* Thái độ và việc làm trước lời di huấn của cha:
- Trần Liễu trăng trối: vì cha mà lấy thiên hạ!
- Thái độ : Ghi để điều đó trong lòng, nhưng không cho là phải.
Chữ Hiếu > < Chữ Trung
Ông chọn chữ Trung, tức là đặt quyền lợi của đất nước, của triều đình
lên trên quyền lợi của cá nhân, gia đình.
HƯNG ĐẠO ĐẠI VƯƠNG TRẦN QUỐC TUẤN
Trích Đại Việt sử ký toàn thư - Ngô Sĩ Liên
Tiểu dẫn:
I. Vị trí: quyển VI, phần Bản kỉ, kỉ nhà Trần.
II. Tìm hiểu:
B. Văn bản:
1. Chân dung nhân vật Trần Quốc Tuấn:
a. Chuyện về kế sách giữ nước:
b. Chuyện về lòng trung nghĩa :
* Chuyện với Yết Kiêu, Dã Tượng :
Đem lời cha dặn nói với hai gia nô. Mục đích: kiểm chứng và thử
thách thái độ, cách ứng xử của họ.
- “Cảm phục đến khóc, khen ngợi hai người”.
+ Sự thẳng thắn, trung thực, trung nghĩa của họ.
+ Lòng trung nghĩa của ông được mọi người đồng tình.
* Thái độ và việc làm trước lời di huấn của cha:
HƯNG ĐẠO ĐẠI VƯƠNG TRẦN QUỐC TUẤN
Trích Đại Việt sử ký toàn thư - Ngô Sĩ Liên
Tiểu dẫn:
I. Vị trí: quyển VI, phần Bản kỉ, kỉ nhà Trần.
II. Tìm hiểu:
B. Văn bản:
1. Chân dung nhân vật Trần Quốc Tuấn:
a. Chuyện về kế sách giữ nước:
b. Chuyện về lòng trung nghĩa :
* Chuyện với Yết Kiêu, Dã Tượng:
* Chuyện với hai người con trai:
- Với Quốc Hiến : ngầm cho là phải.
- Với Quốc Tảng : Kết tội, định giết, đến lúc chết không cho gặp mặt.
=> Trung nghĩa, công bằng, nghiêm khắc.
* Thái độ và việc làm trước lời di huấn của cha:
Chữ Hiếu hay chữ Trung đều bị chi phối bởi nghĩa lớn với đất nước.
Tóm lại : Qua ba câu chuyện, Ngô Sĩ Liên tập trung làm nổi bật phẩm chất ngời sáng: Trung nghĩa.
(Thời trung đại trung với vua là yêu nước).
HƯNG ĐẠO ĐẠI VƯƠNG TRẦN QUỐC TUẤN
Trích Đại Việt sử ký toàn thư - Ngô Sĩ Liên
Tiểu dẫn:
I. Vị trí: quyển VI, phần Bản kỉ, kỉ nhà Trần.
II. Tìm hiểu:
B. Văn bản:
1. Chân dung nhân vật Trần Quốc Tuấn:
a. Chuyện về kế sách giữ nước:
b. Chuyện về lòng trung nghĩa :
c. Công lao và đức độ :
- Công lao giữ nước: Hai lần đánh bại quân Nguyên .
Công lao xây dựng đất nước:
+ Tiến cử người tài
+ Soạn sách huấn luyện quân sự, binh pháp và khích lệ tướng sĩ
- Đức độ lớn lao:
+ Khiêm nhường “kính cẩn giữ tiết làm tôi”.
+ Cẩn thận phòng xa công việc hậu sự.
HƯNG ĐẠO ĐẠI VƯƠNG TRẦN QUỐC TUẤN
Trích Đại Việt sử ký toàn thư - Ngô Sĩ Liên
Tiểu dẫn:
I. Vị trí: quyển VI, phần Bản kỉ, kỉ nhà Trần.
II. Tìm hiểu:
B. Văn bản:
1. Chân dung nhân vật Trần Quốc Tuấn:
a. Chuyện về kế sách giữ nước:
b. Chuyện về lòng trung nghĩa :
c. Công lao và đức độ của Trần Quốc Tuấn:
- Thiên tài quân sự lỗi lạc.
Đức độ cao cả: trung quân ái quốc, thương yêu dân, tận tình với tướng
sĩ, cẩn thận, khiêm tốn.
Vua Trần Thánh Tông soạn văn bia ở sinh từ để ca ngợi. Khi chết được tặng nhiều tước hiệu cao quý
Nhân dân cảm phục ngưỡng mộ, tôn vinh là bậc thánh
Kẻ thù nể phục, khiếp sợ









HƯNG ĐẠO ĐẠI VƯƠNG TRẦN QUỐC TUẤN
Trích Đại Việt sử ký toàn thư - Ngô Sĩ Liên
Tiểu dẫn:
I. Vị trí: quyển VI, phần Bản kỉ, kỉ nhà Trần.
II. Tìm hiểu:
B. Văn bản:
1. Chân dung nhân vật Trần Quốc Tuấn:
2. Nghệ thuật:
Khắc hoạ chân dung nhân vật:
+ Với vua: trung quân ái quốc.
+ Với dân: thương dân, lo cho dân.
+ Với tướng sĩ: dạy bảo khích lệ, tiến cử người tài.
+ Với con: công bằng, nghiêm khắc trong giáo dục.
+ Với bản thân: giữ đạo trung và khiêm tốn.
- Đặt nhân vật trong những tình huống có thử thách.
Đặt nhân vật trong nhiều mối quan hệ.
HƯNG ĐẠO ĐẠI VƯƠNG TRẦN QUỐC TUẤN
Trích Đại Việt sử ký toàn thư - Ngô Sĩ Liên
Tiểu dẫn:
I. Vị trí: quyển VI, phần Bản kỉ, kỉ nhà Trần.
II. Tìm hiểu:
B. Văn bản:
1. Chân dung nhân vật Trần Quốc Tuấn:
2. Nghệ thuật:
Khắc hoạ chân dung nhân vật:
b. Kể chuyện:
- Khi kể xen lời bình ngắn gọn mang đậm dấu ấn chủ quan của tác giả.
Kết luận: Nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn, chi tiết chọn lọc, xúc động, đoạn trích khắc hoạ đậm nét chân dung Trần Quốc Tuấn, một nhân cách vĩ đại, bất tử trong lòng dân tộc.
- Cách kể chuyện linh hoạt, chi tiết chọn lọc.
Tượng Đức thánh Trần
Sinh phùng gia hấn miễn thân trung
Mậu kiến Trùng hưng đệ nhất công
Một hậu dư uy tồi Bắc lỗ
Ỷ thiên tràng kiếm dạ minh phong
(Đặng Minh Khiêm)
Dịch:
Sinh ra gặp lúc trong nhà có sự hiềm khích, cố giữ trọn lòng trung,
Dựng nên công bậc nhất trong thời Trùng hưng.
Sau khi mất dư uy vẫn đuổi được giặc Bắc,
Thanh gươm dài ngất trời đêm thường kêu trong gió.
(Theo Lịch Triều hiến chương loại chí – Phan Huy Chú)
六 Lục
頭 Đầu
無 vô
水 thủy
不 bất
秋 thu
聲 thanh
萬 Vạn
袷 Kiếp
有 hữu
山 sơn
皆 giai
剑 kiếm
氣 khí
Dịch là:
Vạn Kiếp núi lồng hình kiếm dựng
Lục Đầu vang dậy tiếng quân reo
HƯNG ĐẠO ĐẠI VƯƠNG TRẦN QUỐC TUẤN
Trích Đại Việt sử ký toàn thư
Tiểu dẫn:
I. Vị trí: quyển VI, phần Bản kỉ, kỉ nhà Trần.
II. Tìm hiểu:
B. Văn bản:
1. Chân dung nhân vật Trần Quốc Tuấn:
2. Nghệ thuật:
Nghệ thuật khắc hoạ chân dung nhân vật:
b. Nghệ thuật kể chuyện:
Luyện tập:
1. Dựng lên chân dung nhân vật lịch sử Trần Quốc Tuấn,
tác giả Ngô Sĩ Liên chủ yếu nhấn mạnh mặt nào?
Tài năng siêu việt B. Trí tuệ hơn người
C. Công lao to lớn D. Nhân cách cao cả
D. Nhân cách cao cả
2. Từ những chi tiết trong đoạn trích, em hãy tóm tắt lại câu chuyện
về Trần Quốc Tuấn (Không quá 20 dòng)
Trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo
v à các em học sinh