Tuần 22. Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn (trích Đại Việt sử kí toàn thư)

TRÍCH “ĐẠI VIỆT SỬ KÍ TOÀN THƯ” CỦA NGÔ SĨ LIÊN
ĐỌC VĂN:
Mục tiêu bài học:
Hiểu, cảm phục và tự hào về tài năng, đức độ, của Trần Quốc Tuấn, hiểu được bài học con người mà ông đã để lại. Thấy được sức hấp dẫn của văn bản bình sử đậm chất văn học qua khắc họa nhân vật lịch sử của tác giả.
Rèn luyện kỹ năng cảm thụ một văn bản bình sử đậm tính văn chương.
Giáo dục lòng tôn kính anh hùng dân tộc Trần Quốc Tuấn.
Phương tiện thực hiện: sách giáo khoa, hình ảnh.
Cách thức thực hiện: Phát vấn-quy nạp-gợi mở.
Tiến trình dạy học:
Kiểm tra bài cũ:
Giới thiệu bài mới:
Lời vào bài:
Trong bài “Tổ Quốc bao giờ đẹp như thế này chăng” nhà thơ Chế Lan Viên có viết
…”Khi Nguyễn Huệ cởi voi vào cửa Bắc
Hưng Đạo diệt quân Nguyên trên sóng Bạch Đằng”
Hưng Đạo diệt quân Nguyên là một trong những hình ảnh đẹp của lịch sử Việt Nam. Hưng Đạo là người như thế nào? Tài năng và đức độ ra sao? Hưng Đạo được Ngô Sĩ Liên khắc họa trong Đại Việt sử ký toàn thư, chúng ta cùng nhau tìm hiểu.
Tượng Hưng Đạo Đại Vương ở đền Kiếp Bạc
Tìm hiểu chung:
(gọi học sinh đọc tiểu dẫn)
Tiểu dẫn:
?. Phần tiểu dẫn SGK trình bày những nội dung gì ?
Giới thiệu vài nét về cuộc đời và sự nghiệp của Ngô Sĩ Liên:
chưa rõ năm sinh, năm mất, quê ở Hà Tây.
Đỗ tiến sĩ và làm quan dưới triều Lê Thái Tông.
Vâng mệnh Lê Thái Tông biên soạn Đại Việt sử ký toàn thư.

Giới thiệu Đại Việt sử ký toàn thư:
Bộ chính sử lớn của Việt Nam, hoàn tất 1479.
Gồm 15 quyển, ghi chép lịch sử Việt Nam từ thời Hồng Bàng đến Lê Thái Tổ lên ngôi (1428).
Tác phẩm thể hiện tinh thần dân tộc mạnh mẽ và có giá trị lịch sử cao.
Cọc gỗ trên sông Bạch Đẳng
Văn bản:
Gọi 3 học sinh đọc 3 đoạn: nêu đại ý từng đoạn.
“Tháng 6, ngày 24…giữ nước vậy”.
“Quốc Tuấn …cho Quốc Tuấn vào tiếp”.
“Mùa thu, tháng 8…Vạn kiếp tông bí truyền thư”





Đoạn 1: Quốc Tuấn trả lời vua.
Đoạn 2: Quốc Tuấn hỏi ý các gia nô và các con.
Đoạn 3: Tài và đức của Quốc Tuấn.
Đọc - hiểu:
Phẩm chất của Quốc Tuấn.

?.Vua hỏi điều gì?


?.Trần Quốc Tuấn nêu lên 3 thời kỳ giữ nước trong quá khứ là những thời kỳ nào? Giữ nước bằng cách nào?


Sự kiện ứng xử thứ nhất của Quốc Tuấn là đối với nhà vua.
Vua hỏi Quốc Tuấn về kế sách chống quân xâm lược.
Nhà Triệu: dùng kế thanh dã; Đinh, Lê: dùng người tài giỏi, trên dưới một lòng; Lý: đánh vào sào huyệt của giặc.
?Trần Quốc Tuấn dẫn ra 3 thời kỳ như vậy với mục đích gì?






?. Qua câu trả lời của Trần Quốc Tuấn đối với nhà vua em thấy Trần Quốc Tuấn là người thế nào?
Tùy theo thời thế mà có sách lược thích hợp, binh pháp cần linh hoạt, không có khuôn mẫu nhất định.
Điều kiện quan trọng nhất là đoàn kết, đồng tâm, phải khoan thư sức dân, (giảm thuế, bớt hình phạt…)
Là tướng tài, mưu lược, thương dân, trọng dân, lo cho dân.




?. Lời cha dặn dò Trần Quốc Tuấn ghi trong lòng nhưng không cho là phải, vậy Quốc Tuấn có phải là người con hiếu thảo không?
(Cho học sinh thảo luận lòng hiếu thảo của Trần Quốc Tuấn, giáo viên tóm tắt)
Sự kiện ứng xử thứ hai của Quốc Tuấn là hỏi ý kiến Yết Kiêu và Dã Tượng.
Trần Quốc Tuấn vì quốc gia mà không nghe theo ý cha, vì quốc gia dân tộc mà quên tình riêng, vậy ta không thể nói Quốc Tuấn là người bất hiếu.
Quốc Tuấn là người có lập trường vững vàng.
?. Giọt nước mắt của Quốc Tuấn, lời khen ngợi 2 gia nô đã nói lên điều gì?


?. Trần Quốc Tuấn có thái độ như thế nào đối với 2 con ?




?.Thái độ của Quốc Tuấn đối với 2 con nói lên điều gì?

Trần Quốc Tuấn là người tận trung với vua với nước.
Sự kiện ứng xử lần thứ 3 và lần thứ 4 là đối với 2 con của ông.
Đồng ý với ý kiến của Hưng Vũ Vương. Vì cho rằng Hưng Vũ Vương nói đúng. Trước lời của Hưng Nhượng Vương Quốc Tảng ông nổi giận rút gươm định trị tội.

Hết lòng tận trung với vua, nghiêm khắc trong việc giáo dục con cái.

Sông BẠCH ĐẰNG
Nghệ thuật kể chuyện và khắc họa tính cách nhân vật:
Nghệ thuật kể chuyện:
?. Ngô Sĩ Liên đặt câu chuyện vào sự kiện nào đáng chú ý?




?.Em có nhận xét gì về cách kể chuyện của tác giả?



Quốc Tuấn bệnh, từ đó nhà vua đến thăm, và trả lời nhà vua, qua đó bộc lộ tính cách yêu nước thương dân của Trần Quốc Tuấn.
Không theo trình tự thời gian - tạo nên câu chuyện không đơn điệu.

Nghệ thuật khắc họa tính cách nhân vật:
?.Trần Quốc Tuấn có nghe lời cha không?



?.Qua cách cư xử đối với nhiều người,Trần Quốc Tuấn bộc lộ tính cách gì?


Quốc Tuấn không nghe theo lời cha - đặt nhân vật vào tình huống đặc biệt.

Qua cách ứng xử đối với nhiều người,Trần Quốc Tuấn bộc lộ tính cách tận trung với vua, không vì tư lợi.
Tính cách nhân vật được khắc họa qua mối quan hệ với nhiều người.
Chủ đề:
?.Em hãy nêu chủ đề của văn bản?








Luyện tập-củng cố:
Tóm tắt câu chuyện về Quốc Tuấn, nửa trang giấy học sinh(gọi 2 học sinh tóm tắt)
Ở TP ta đền thờ Trần Hưng Đạo tọa lạc ở đâu?

Qua cách kể chuyện hấp dẫn, chi tiết chọn lọc và xúc động, đoạn trích khắc họa đậm nét hình ảnh Quốc Tuấn, một nhân cách vĩ đại, bất tử trong lòng dân tộc. Qua đó cũng ca ngợi lòng yêu nước và phẩm chất cao quý của người Việt Nam.




Ở TP ta đền thờ Trần Hưng Đạo tọa lạc tại đường Võ Thị Sáu, Phường Tân Định, Q1.
Đền thờ Trần Hưng Đạo ở Q1, TP Hồ Chí Minh
Cọc gỗ trên sông Bạch Đẳng
Sông BẠCH ĐẰNG
Đền thờ Trần Quốc Tuấn ở Kiếp Bạc
Tượng Hưng Đạo Đại Vương ở đền Kiếp Bạc
HẾT
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
Dựa vào Đại Việt sử ký của Lê Văn Hưu
Dựa vào Sử Ký tục biên của Phan Phu Tiên.
Dựa vào cả 2 tác phẩm trên.
Mang tính độc lập của Ngô Sĩ Liên.
Câu 1: Đại Việt Sử Ký toàn thư của Ngô Sĩ Liên ghi chép:
Câu 2: Quốc Tuấn nêu lên cách giữ nước của nhà Triệu, nhà Đinh-Lê, nhà Lý trước đây với mục đích:

Để cho nhà vua noi gương của tiền nhân.
Để khẳng định lòng yêu nước của nhân dân ta.
Để khẳng định mỗi thời có kế sách khác nhau, phải linh hoạt không rập khuôn.
Cả 3 câu trên đều đúng.


Câu 3: Chi tiết Trần Quốc Tuấn đem lời cha dặn ra hỏi ý kiến 2 người gia nô cùng 2 người con và phản ứng của ông khi nghe câu trả lời của họ đã được thể hiện:


Ông là người không tham tư lợi.
Đặt quyền lợi quốc gia lên trên quyền lợi gia đình.
Tận trung với vua.
Cả 3 ý trên đều đúng.

Câu 4: Quốc Tuấn có công lớn trong việc đánh quân xâm lược:
Minh.
Tống.
Nguyên.
Thanh.


Câu 5:Câu nói nổi tiếng của Trần Quốc Tuấn khi giặc xâm lược là:
Thà làm quỷ nước Nam còn hơn làm vua đất Bắc.
Đầu tôi chưa rơi xin bệ hạ chớ lo.
Bệ hạ chém đầu tôi trước rồi hãy hay.
Cả 3 câu trên đều đúng.