Tuần 21. Vội vàng

VỘI VÀNG
Xuân Diệu
1. Cuộc đời: Xuân Diệu (1916- 1985)
- Tên khai sinh: Ngô Xuân Diệu
- Quê cha ở Hà Tĩnh, quê mẹ ở Quy Nhơn, XD xa gia đình từ nhỏ và sống ở nhiều nơi
-> mỗi miền đất có những ảnh hưởng nhất định đến hồn thơ ông.
- Xuân Diệu là một nhà thơ, nhà dịch thuật, nhà nghiên cứu, phê bình văn học lớn của nước ta TK XX
I. TIỂU DẪN
Trước CMT8, XD là một nhà thơ mới “mới nhất trong các nhà thơ mới ”(HT). Ông là nhà thơ của tình yêu, mùa xuân, tuổi trẻ - được mệnh danh là “ông hoàng của thơ tình”.

Sau CMT8, XD nhanh chóng hoà nhập, gắn bó với đất nước, nhân dân và nền văn học dân tộc.

- XD để lại một sự nghiệp văn học lớn. Ông là một cây bút có sức sáng tạo dồi dào, mãnh liệt, bền bỉ.
2. Bài thơ “Vội vàng”

- Xuất xứ: in trong tập “Thơ thơ”(1938)
- Là một trong những bài thơ tiêu biểu cho sự bùng nổ mãnh liệt của cái tôi trong TM nói chung, thơ XD nói riêng.
II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN
* Bố cục
- 11 câu đầu: Tình yêu cuộc sống say mê, tha thiết của nhà thơ.
- 18 câu tiếp: Nỗi băn khoăn trước thời gian và cuộc đời.
Còn lại: Lời giục giã sống vội vàng, cuống quýt và khát vọng yêu cuồng nhiệt, hối hả
1/ Đoạn 1:
Mở đầu bằng thể thơ ngũ ngôn, từ ngữ mệnh lệnh, điệp từ ngữ, điệp cấu trúc
khẳng định một ước muốn táo bạo, mãnh liệt, mới lạ:
+ Buộc gió lại
+ Tắt nắng đi
g muốn ngự trị thiên nhiên, muốn đoạt quyền tạo hoá, muốn cưỡng lại quy luật tự nhiên và sự vận động của trời đất.

- Câu 5 -> 11:
+ Điệp khúc “Này đây”cùng phép liệt kê theo chiều tăng tiến, nhịp thơ gấp gáp, khẩn trương gSự phong phú bất tận của thiên nhiên.
 Sự ngỡ ngàng, sung sướng, ngất ngây; hối hả, gấp gáp như muốn nhanh chóng tận hưởng vẻ đẹp của cuộc sống.
Này đây lá của cành tơ phơ phất
+ Ngôn ngữ tạo hình: tuần tháng mật, xanh rì, cành tơ phơ phất... ong bướm cỏ hoa đang bước vào thời kì sung mãn nhất, sức sống căng đầy nhất...Tất cả hiện hữu có đôi, có lứa, có tình, như mời, như gọi...
+ Tháng giêng ngon như một cặp môi gần

 So sánh vật chất hóa khái niệm thời gian (tháng giêng) qua hình ảnh “cặp môi gần”  vừa gợi hình thể vừa gợi tính chất (thơm ngon và ngọt ngào).
 Đây là một trong những câu thơ hay nhất, mới nhất, táo bạo nhất của Xuân Diệu trước Cách mạng
-> Bức tranh xuân hài hòa màu sắc, rộn rã âm thanh, lung linh ánh sáng, tràn ngập niềm vui, như một thiên đường trên mặt đất.
-> Xuân Diệu nhìn cuộc sống qua lăng kính của tình yêu, qua cặp mắt “xanh non biếc rờn” của tuổi trẻ.
2/ Đoạn 2: Nỗi băn khoăn trước thời gian và cuộc đời.
2/ Đoạn 2: Nỗi băn khoăn trước thời gian và cuộc đời.
“Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa
Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân”

-> Dấu chấm chia đôi dòng thơ -> niềm vui vụt tắt đột ngột.
=>Tâm trạng của tác giả: Hai trạng thái đối lập
sung sướng > < tiếc nuối.
- Quan niệm cũ
“Xuân vẫn tuần hoàn”
=> Lấy sinh mệnh vũ trụ làm thước đo thời gian
- Quan niệm của Xuân Diệu
“Xuân” : Tới - qua, non - già, hết….
“Tôi ” : “cũng mất”, “chẳng hai lần thắm lại, chẳng còn tôitmãi”…
=> Lấy sinh mệnh cá nhân, tuổi trẻ làm thước đo thời gian
Xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua
Xuân còn non nghĩa là xuân sẽ già
Mà xuân hết nghĩa là tôi cũng mất.

- Điệp từ, nghệ thuật tương phản
- Giọng thơ tranh luận, biện bác - một dạng thức triết học đã thấm nhuần cảm xúc.
- Nhịp thơ sôi nổi.
=> Theo Xuân Diệu, thời gian tuyến tính, một đi không trở lại. Thời gian trôi đi -> tuổi trẻ sẽ mất.

 Quan niệm này xuất phát từ cái nhìn động và biện chứng về vũ trụ, thời gian - Nhà thơ cảm nhận sự mất mát ngay trong chính sinh mệnh mình.
Lòng tôi rộng >< lượng trời cứ chật
Tuổi trẻ chẳng hai lần >< xuân tuần hoàn
Chẳng còn tôi >< còn trời đất

+ Nghệ thuật đối lập  sự đối kháng giữa thiên nhiên và con người.
+ Giọng thơ hờn dỗi, ngậm ngùi trước qui luật nghiệt ngã của thời gian.

 Tâm trạng bâng khuâng, tiếc nuối, bất lực của thi nhân khi ý thức được sự hữu hạn của cuộc đời.
- Thời gian trong lòng tạo vật:

Năm tháng: vị chia phôi
Núi sông : than thầm
Nghệ thuật
nhân hóa:
Gió xinh: thì thào, hờn dỗi
Chim: đứt tiếng reo thi, sợ
Cả đất trời ngậm ngùi, chia li, tiễn biệt một phần cuộc đời mình.
=> Cảm nhận về thời gian của Xuân Diệu mang triết lý nh©n sinh sâu sắc -> Trân trọng và ý thức về giá trị cuộc sống.
3/ Đoạn 3: Lời giục giã sống vội vàng, cuống quýt và khát vọng yêu đương cuồng nhiệt.
Ta muốn ôm - Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn
Ta muốn riết mây đưa và gió lượn…
Ta muốn say cánh bướm với tình yêu
3/ Đoạn 3: Lời giục giã sống vội vàng, cuống quýt và khát vọng yêu đương cuồng nhiệt
Hình ảnh thơ: sự sống mơn mởn, mây đưa, gió lượn, cánh bướm tình yêu, cái hôn nhiều, non nước, cỏ cây, mùi thơm, ánh sáng, thanh sắc, xuân hồng …
-> tươi mới, đầy sức sống, tình tứ, quyến rũ.
- Ngôn từ: ôm, riết, say, thâu, cắn; chếnh choáng, đã đầy, no nê, ... -> Động từ và tính từ mạnh, táo bạo được dùng với mức độ tăng tiến.
- Điệp từ: “ta muốn”, “cho”, điệp cú.
- Cách ngắt nhịp nhanh, mạnh ; nhịp thơ sôi nổi, hối hả, cuồng nhiệt.
=> Niềm khát khao giao cảm mãnh liệt
“Hỡi Xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi.”
“Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi”
-> Lối diễn đạt độc đáo, táo bạo -> cảm xúc lên đến tột đỉnh.
-> Câu thơ thiên về cảm giác: xuân ngon lành, quyến rũ đầy hấp dẫn.
-> Khát vọng giao cảm mãnh liệt, khỏe mạnh, cường tráng của một trái tim căng tràn sức sống, tràn ngập tình yêu.

XUÂN DIỆU
Chạy đua với thời gian
Tận hưởng cuộc sống bằng mọi giác quan
Thính giác
Thị giác
Vị giác
Xúc giác
Khứu giác
=> Quan niệm nhân sinh, mới mẻ, độc đáo
Lưu ý:
“Vội vàng” không có nghĩa là sống ích kỉ, hưởng thụ tầm thường mà “Vội vàng” là một tâm hồn yêu sống đến cuồng nhiệt, biết quí trọng từng giây, từng phút của cuộc đời, biết cống hiến cho đời. Đó là giá trị nhân văn sâu sắc của thơ Xuân Diệu.
“Sống toàn tâm toàn trí, sống toàn hồn
Sống toàn thân và thức nhọn giác quan”
3. Tổng kết
a. Nghệ thuật:
Sự kết hợp nhuần nhị giữa mạch cảm xúc và mạch lí luận.
Giọng điệu say mê, sôi nổi.
Những sáng tạo độc đáo về ngôn từ và hình ảnh thơ.
b. Nội dung:
Thể hiện niềm khát khao giao cảm mãnh liệt của nhà thơ
Quan niệm sống mới mẻ, tích cực: Sống – tận hưởng hết mình và cống hiến hết mình.
“Xuân Diệu – Nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới”
(Hoài Thanh)