Tuần 21. Vợ nhặt

I. Khái quát.
1. Tác giả.
- Kim Lân (1920- 2007), tên khai sinh là Nguyễn Văn Tài, quê ở làng Phù Lưu, xã Tân Hồng, huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh.
- Năm 1944 ông tham gia Hội Văn hoá cứu quốc, sau đó liên tục hoạt động văn nghệ phục vụ kháng chiến và cách mạng.
- Tác phẩm chính: Nên vợ nên chồng (tập truyện ngắn, 1955), Con chó xấu xí (tập truyện ngắn, 1962).
Em cho biết những nét chính về tiểu sử tác giả?

- Kim Lân là nhà văn chuyên viết truyện ngắn, thế giới nghệ thuật của ông tập trung ở khung cảnh nông thôn và hình tượng người nông dân.
- Năm 2001 ông được tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.
Sở trường của Kim Lân là viết về thể loại nào? Đề tài mà ông đề cập đến?
2. Tác phẩm.
a. Xuất xứ.
"V? nh?t" cú ti?n thõn l� "Xúm ng? cu", l� truy?n ng?n xu?t s?c c?a Kim Lõn du?c rỳt ra trong t?p "Con chú x?u xớ"(1962).
Tỏc ph?p du?c vi?t ngay sau CMT8 th�nh cụng nhung cũn dang d? v� m?t b?n th?o, khi ho� bỡnh l?p l?i, d?a v�o m?t ph?n c?t truy?n, Kim Lõn dó vi?t l?i truy?n ng?n n�y(1954)
Em nêu xuất xứ của tác phẩm?
b. Ch? d?.
Ph?n ỏnh cu?c d?i nghốo kh? v� co c?c, qua dú th? hi?n khỏt v?ng h?nh phỳc gia dỡnh c?a ngu?i nụng dõn Vi?t Nam nam 1945.
II. D?c- hi?u van b?n.
1. B?i c?nh c?a truy?n.
Truy?n du?c xõy d?ng trờn b?i c?nh nam ?t D?u - nam x?y ra n?n dúi kh?ng khi?p dó cu?p di hon 2 tri?u ngu?i Vi?t Nam.
Chủ đề của tác phẩm nói về điều gì?
Truyện được xây dựng trên bối cảnh nào?
Không gian diễn ra trong truyện đó là con đường vào xóm ngụ cư – con đường luồn qua xóm chợ vào trong bến khẳng khiu.
Hiện ra những bóng người vật vờ, ủ rũ đói “xanh xám như những bóng ma”, những người đang sống “nằm ngổn ngang khắp lều chợ”, và những “cái thây nằm còng queo bên đường” với cái không khí “vẩn lên mùi ẩm thối của rác rưởi và mùi gây của xác ng­êi".
Hiện ra trong bối cảnh ấy là gì?
2. Tình huống truyện.
Thể hiện ngay ở nhan đề:
+ “Vợ” là mối quan hệ đối với chồng phải qua cưới xin.
+ “Nhặt”- nhặt được của rơi ngoài đường ngoài chợ.
Đó là tình huống một anh nông dân tên là Tràng, xấu, nghèo xơ xác, lại là dân ngụ cư không ai thèm lấy, bỗng nhiên “nhặt” được vợ một cách dễ dàng ngay giữa đường giữa chợ trong vụ đói khủng khiếp ở nước ta vào tháng 3/1945.
Tình huống truyện thể hiện ở đâu? Cụ thể là chi tiết nào?
- Việc Tràng có vợ gây ra sự ngạc nhiên cho mọi người: người dân xóm ngụ cư ngạc nhiên, bà cụ Tứ ngạc nhiên và chính Tràng cũng ngạc nhiên.
- Mọi người ngạc nhiên vì hai lí do:
+ Người như Tràng mà có vợ.
+ Thời buổi đói khát ấy, người như Tràng, nuôi thân, nuôi mẹ chẳng xong mà còn dám đèo bòng vợ con.
Khổ nỗi, nếu không gặp hoàn cảnh đói kém như thế thì ai thèm lấy Tràng. Đau xót ở chỗ, đây không phải là vợ theo cung cách bình thường, có cưới hỏi đàng hoàng, mà đây là “ vợ nhặt”.
Việc Tràng có vợ đã gây ra sự ngạc nhiên cho mọi người, vì sao nói vậy?
* Xây dựng tình huống éo le như vậy, Kim Lân đã làm nổi bật được nhiều ý nghĩa cho tác phẩm của mình:
- Tựa đề gây cho người đọc một sự chú ý đặc biệt. Người ta thường nói nhặt được vật này vật khác, chứ không ai nói “nhặt” được vợ hoặc chồng. Hơn nữa toàn bộ câu chuyện đều xoay quanh việc anh Tràng “nhặt” được vợ một cách dễ dàng.

- Người dân lao động dù ở tình huống bi thảm đến đâu, dù kề bên cái chết vẫn khát khao hạnh phúc, vẫn tin vào cuộc sống và hi vọng vào tương lai.
- Không cần đến những lời kết tội to tát và hùng biện mà tố cáo được sâu sắc tội ác của bọn Thực dân, Phát xít và tay sai vì chúng đã gây ra nạn đói khủng khiếp năm 1945. Trong cái đói ấy, con người vô cùng rẻ rúng. Người ta có thể có vợ theo chỉ nhờ mấy bát bánh đúc ngoài chợ.