Tuần 21. Thao tác lập luận bác bỏ

THAO TÁC
LẬP LUẬN BÁC BỎ

Tiết 81 - Làm văn
Xét ví dụ:
1. Bạn A xứng đáng danh hiệu đoàn viên xuất sắc trong năm học này.
Khẳng định
2. Bạn A chưa xứng đáng danh hiệu đoàn viên xuất sắc trong năm học này.
Phủ định = Bác bỏ
3. Bạn A chưa xứng đáng danh hiệu đoàn viên xuất sắc trong năm học này. Là ĐV xuất sắc, trước hết phải gương mẫu trong mọi lĩnh vực, lại phải luôn giúp đỡ dìu dắt các bạn thanh niên vào Đoàn. Thử hỏi trong năm học qua, bạn A đã là một ĐV như thế chưa?
Lập luận bác bỏ
Đoạn trích a:

- Luận điểm bị bác bỏ: "Nguyễn Du là một con bệnh thần kinh"

Bác bỏ bằng:
+ cách diễn đạt (phối hợp câu tường thuật, cảm thán, câu hỏi tu từ.)
+ cách so sánh với những thi sĩ nước ngoài về trí tưởng tượng.
Đoạn trích b:

-Luận cứ bị bác bỏ: "Nhiều đồng bào chúng ta, để biện minh việc từ bỏ tiếng mẹ đẻ, đã than phiền rằng, tiếng nước mình nghèo nàn."

-Bác bỏ bằng cách:
+ trực tiếp phê phán ("Lời trách cứ này không có cơ sở nào cả")
+ phân tích bằng lí lẽ và dẫn chứng
+ truy tìm nguyên nhân của luận cứ sai lệch ("hay sự bất tài của con người") để bác bỏ.
Đoạn trích c:

- Luận điểm bị bác bỏ: "Tôi hút, tôi bị bệnh, mặc tôi!"

-Bác bỏ bằng cách:
+Nêu dẫn chức cụ thể rồi phân tích rõ tác hại của việc hút thuốc lá (người gần hít phải khí độc, vợ con, người cùng phòng bị nhiễm độc, cái thai trong bụng mẹ. cũng bị nhiễm độc.; nêu gương xấu cho con trẻ)
Bác bỏ lập luận
Mục đích, yêu cầu của thao tác lập luận bác bỏ
Bảo vệ chân lý
Xác định sự thật
Tìm ra: Sai ở đâu?
Vì sao sai?
Thái độ khách quan, đúng mực
Cách thức bác bỏ
Bác bỏ luận điểm
Bác bỏ luận cứ
Mục đích
Yêu cầu
Nêu tác hại,chỉ ra nguyên nhân hoặc những phân tích những
khía cạnh sai lệc thiếu chính xác của luận điểm, luận cứ,lập luận
III. Luyện tập:
Bài tập 1:
- Sơ đồ sau sẽ diễn tả những lập luận nào?
- Những lập luận đó nhằm bác bỏ điều gì? Nêu cách thức bác bỏ?
- Viết tiếp những lập luận tương tự để bác bỏ điều đó?
Bài tập 2:
Cho đoạn thơ sau:
“…Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua
Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già
Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất
Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật
Không cho dài thời trẻ của nhân gian
Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn
Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại
Còn trời đất, nhưng chẳng còn tôi mãi…”
( Vội vàng - Xuân Diệu )
Có thể coi những câu thơ trên là một lập luận bác bỏ được diễn đạt dưới hình thức thi ca không? Vì sao?
Ý kiến, quan điểm Nguyễn Dữ bác bỏ: "Cứng quá thì gãy".
Ý kiến, quan điểm Nguyễn Đình Thi bác bỏ: "Thơ là những lời đẹp", "Thơ là những đề tài đẹp".
Cách bác bỏ và giọng văn của NGuyễn Dữ và Nguyễn Đình Thi khác nhau:
+ Nguyễn Dữ: dùng lí lẽ và dẫn chứng trực tiếp bác bỏ với giọng dứt khoát, chắc nịch.
+ Nguyễn Đình Thi: dùng dẫn chứng để bác bỏ luận điểm với giọng văn nhẹ nhàng, tế nhị.
Bài học rút ra: Khi bác bỏ cần lựa chọn mức độ bác bỏ và giọng văn sát hợp.
LUYỆN TẬP
K?t qu?
1) Lập luận bác bỏ là bác bỏ những ý kiến, quan điểm sai ?
a. Đúng b. Sai
2) Lập luận bác bỏ là bênh vực những ý kiến đúng ?
a. Đúng b. Sai
3) Cách lập luận bác bỏ chỉ cần phủ nhận luận điểm sai?
a. Đúng b. Sai
4) Khi bác bỏ cần giữ vững tính chủ quan của mình?
a. Đúng b. Sai
TRẢ LỜI CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
CỦNG CỐ
1) Lập luận bác bỏ là bác bỏ những ý kiến, quan điểm sai ?
a. Đúng b. Sai
2) Lập luận bác bỏ là bênh vực những ý kiến đúng ? a. Đúng b. Sai
3) Cách lập luận bác bỏ chỉ cần phủ nhận luận điểm sai?
a. Đúng b. Sai
4) Khi bác bỏ cần giữ vững tính chủ quan của mình?
a. Đúng b. Sai
ĐÁP ÁN
CỦNG CỐ
Chân thành cảm ơn quý thầy cô
cùng các em học sinh!