Tuần 21. Đọc thêm: Hiền tài là nguyên khí của quốc gia (trích Bài kí đề danh tiến sĩ khoa Nhâm Tuất, niên hiệu Đại Bảo thứ ba)

BÀI GIẢNG NGỮ VĂN
HIỀN TÀI LÀ NGUYÊN KHÍ QUỐC GIA

(Trích: “ Baøi kí ñeà danh tieán só khoa Nhaâm Tuaát, nieân hieäu Đaïi Baûo thöù ba) - Thaân Nhaân Trung -
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TPHCM
TRƯỜNG THPT NGUYỄN VĂN TĂNG
GV: NGUYỄN TRỌNG TƯỚNG
1
CHÂN LÝ
2
I/ TÌM HIỂU CHUNG
1/ Tác giả:
- Thân Nhân Trung (1418 - 1499)
Tự là Hậu Phủ, người làng Yên Ninh, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang.
1469: Ông đỗ tiến sĩ.
- L� ngu?i n?i ti?ng van chuong du?c l� Th�nh Tơng tin d�ng, cho v�o h?u van b�t
3
Câu hỏi
Em hãy cho biết hoàn cảnh sáng tác của bài kí?
4
I/ TÌM HIỂU CHUNG
2/ Vài nét về tác phẩm:
a/ Hoàn cảnh sáng tác:
Để khuyến khích nhân tài phát triển giáo dục Từ năm 1439, triều Lê đặt ra lệ xướng danh, yết bảng, ban áo mũ, cấp ngựa, đãi yến và vinh quy bái tổ cho những người đỗ đạt cao.
Năm 1484, thời Hồng Đức, Thân Nhân Trung đã soạn. Bài Đại Bảo tam niên Nhâm Tuất, khoa tiến sĩ đề danh kí – Bài kí đề danh tiến sĩ khoa nhâm tuất niên hiệu Đại Bảo thứ ba (1442), khắc trên bia tiến sĩ ở Văn Miếu, Hà Nội.
5
Câu hỏi
Bố cục của Văn bản được chia làm mấy phần?
6

I/ TÌM HIEÅU CHUNG

b/ Bố cục: 2 phần
Phần 1: Từ đầu…vẫn cho là chưa đủ:
> khẳng định Vai trò quan trọng của hiền tài đối với quốc gia.
Phần 2: Phần còn lại:
> Ý nghĩa, tác dụng của việc khắc bia ghi tên tiến sĩ.
7
Câu hỏi
Em hãy cho biết Chủ đề của bài kí nói gì?
8
I/ TÌM HIỂU CHUNG

C/ / Chủ đề:
Bài kí nhấn mạnh tầm quan trọng của tri thức và người trí thức trong xã hội và có ý nghĩa lớn lao của việc tôn vinh người đỗ đạt cao qua việc khắc bia.
9
II/ ĐỌC - HIỂU TÁC PHẨM

Giải thích từ khó:
+ Hiền tài: L� ngu?i cĩ t�i cao, cĩ d?o d?c.
+ Nguyên khí: Khí ch?t l�m n�n s? s?ng cịn v� ph�t tri?n c?a s? v?t.
10
Lịch sử hình thành VMQTG
Văn Miếu được xây dựng từ “tháng 8 năm Canh Tuất (1070)
Năm 1076, Lý Nhân Tông cho lập trường Quốc Tử giám, có thể coi đây là trường đại học đầu tiên ở Việt Nam. Ban đầu, trường chỉ dành riêng cho con vua và con các bậc đại quyền quý (nên gọi tên là Quốc Tử). Từ năm 1253, vua Trần Thái Tông cho mở rộng Quốc Tử giám và thu nhận cả con cái các nhà thường dân có sức học xuất sắc.
11
Năm 1156, Lý Anh Tông cho sửa lại Văn Miếu và chỉ thờ Khổng Tử.
Sang thời Hậu Lê, Nho giáo rất thịnh hành. Vào năm 1484, Lê Thánh Tông cho dựng bia của những người thi đỗ tiến sĩ từ khóa thi 1442 trở đi.
Lịch sử hình thành VMQTG
12
Năm 1762, Lê Hiển Tông cho sửa lại là Quốc Tử Giám - cơ sở đào tạo và giáo dục cao cấp của triều đình.
Năm 1785 đổi thành nhà Thái học.
Lịch sử hình thành VMQTG
13
Đời nhà Nguyễn, Quốc Tử giám lập tại Huế. Năm 1802, vua Gia Long ấn định đây là Văn Miếu - Hà Nội và cho xây thêm Khuê Văn Các. Trường Giám cũ ở phía sau Văn Miếu lấy làm nhà Khải thánh để thờ cha mẹ Khổng Tử.
Lịch sử hình thành VMQTG
14
Văn Miếu – Quoác Töû Gíam
15
Văn Miếu – Quoác Töû Gíam
16
Văn Miếu – Quoác Töû Gíam
17
BIA TiẾN SĨ
18
Ngày xưa
“Bia đá Văn Miếu ghi công trạng
các nhân tài đất nước thời xưa”
19
Ngày nay
20
Cầu may
21
Ông đồ cho chữ
22
THỜ KHỔNG TỬ
23
CHU VĂN AN
24
LÝ THÁI TỔ
25
TRỐNG
26
Một góc văn miếu nhìn trên cao
27
Câu hỏi
Hiền tài khẳng định vai trò và tầm quan trọng đối với đất nước như thế nào?
28
1/Bài kí khẳng định tầm quan trọng
Hiền tài đối với quốc gia



Hiền tài là nguyên khí của quốc gia.
Nguyên khí thịnh
Thế nước mạnh,l�n cao
Nguyên khí suy
Th? nu?c y?u, r?i xu?ng th?p
29
Cố nhân dạy
“Phi thương, bất phú”
“Quốc gia hưng vong, thất phu hữu trách”
Có nghĩa là ngay cả người tầm thường cũng phải chịu trách nhiệm trước sự hưng vong của đất nước.
30
1/Bài kí khẳng định tầm quan trọng
Hiền tài đối với quốc gia
- Đề cao, khẳng định vai trò của người có tài có đức. Họ chính là tr? cột của nước nhà, có quan hệ lớn đến sự thịnh suy của đất nu?c.
- Nh� nu?c d� t?ng tr?ng d�i hi?n t�i, l�m d?n m?c cao nh?t d? khích l? nh�n t�i, d? cao danh ti?ng, phong ch?c tu?c, c?p b?c, ghi t�n ? b?ng v�ng, ban y?n ti?c..
31
1/Bài kí khẳng định tầm quan trọng
Hiền tài đối với quốc gia
- Những việc đã làm chưa xứng với vai trò, vị trí của hiền tài vì vậy cần phải khắc bia tiến sĩ để lưu danh sử sách.
32
2/ Ý nghĩa,tác dụng của việc khắc bia,ghi tên tiến sĩ

Đối với người đương thời
Khuyến khích nhân tài “khiến cho kẻ sĩ trông vào mà phấn chấn hâm mộ, rèn luyện danh tiết, gắng sức giúp vua”
Noi gương hiền tài,ngăn ngừa điều ác “kẻ ác lấy đó làm răn,người thiện theo đó mà gắng’’
Làm cho nước nhà hưng thịnh bền vững lâu dài
33
Đối với người đời sau
Tôn vinh quá khứ làm gương cho thế hệ tương lai.
Tạo dựng truyền thống hiếu học
của dân tộc.
2/ Ý nghĩa,tác dụng của việc khắc bia,ghi tên tiến sĩ
34
2/ Ý nghĩa,tác dụng của việc khắc bia, ghi tên tiến sĩ

Niềm tự hào về truyền thống nghìn năm văn hiến của dân tộc ta.
35
3/ Bài học lịch sử rút ra từ việc khắc bia ghi tên tiến sĩ.
36
Thời nào hiền tài cũng là
nguyên khí
của quốc gia, phải biết quý
Trọng nhân
tài.
Hiền tài là trái tim sống còn đến sự thịnh, suy của đất nước.
Quan điểm của nhà nước ta là “bồi dưỡng nhân tài, đầu tư cho giáo dục là quốc sách hàng đầu”.
Câu hỏi
Nghệ thuật bài kí đã sử dụng như thế nào?
37
4/Nghệ thuật
Bài kí giàu chất hùng biện, có sức thuyết phục cao, lập luận mạch lạc, chặt chẽ, bút pháp rắn rỏi, cô đọng súc tích, lời văn trang trọng.
38
Câu chuyện vui
Nhà báo Hữu Thọ có kể một câu chuyện vừa vui, vừa buồn và rất đáng để suy nghĩ: một người đã thành đạt nhưng không thể trở về đóng góp cho tỉnh nhà, anh ta than vãn với nhà báo.

39
Câu chuyện vui
“ Ở dưới đó: giàu thì ghét, đói rét thì khinh, thông minh thì diệt, em vừa giàu, lại vừa thông minh nên đáng chết đến hai lần, vậy làm sao có thể làm ăn ở quê ñược”!

40
III/ TỔNG KẾT
Qua bài kí, tác giả đã khẳng định vai trò quan trọng của tri thức và người trí thức trong xã hội. Đồng thời cho thấy được sự quan tâm đến giáo dục và trọng dụng nhân tài của nhà nước phong kiến đương thời.
41
TÓM TẮT NỘI DUNG BÀI

I/ Tìm hiểu chung
1/ Tác giả
2/ Vài nét về tác phẩm
a/ Hoàn cảnh sáng tác
b/ Bố Cục ( hai phần)
c/ chủ đề
II/ Đọc hiểu tác phẩm
1/ Bài kí khẳng định hiền tài là nguyên khí quốc gia
42
2/ ý nghĩa tác dụng của việc khắc bia ghi tên tiến sĩ
Đối với người đương thời
Đối với người đừi sau
3/ Bài học lịch sử rút ra từ việc khắc bia ghi tên tiến sĩ
4/ nghệ thuật
III/ Tổng kết