Tuần 21. Đọc thêm: Hiền tài là nguyên khí của quốc gia

Tiết 61:
HIỀN TÀI LÀ NGUYÊN KHÍ CỦA QUỐC GIA (Thân Nhân Trung)

Bia tiến sĩ trong Văn Miếu (hiện còn 82 bia)

I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: (SGK)
- Nổi tiếng với bài kí “Đại Bảo tam niên Nhâm Tuất khoa tiến sĩ đề danh kí” -> bài kí như lời tựa chung cho 82 bia tiến sĩ ở Văn Miếu Quốc Tử giám
- Nổi tiếng với tài thơ (Tao Đàn phó nguyên súy)
2. Bài kí “Đại Bảo tam niên Nhâm Tuất khoa tiến sĩ đề danh kí”:
- HCST: viết năm 1484 thời Hồng Đức, dịp triều đình quyết định dựng bia tiến sĩ từ khoa thi Nhâm Tuất (1442)
- Thuộc phần giữa văn bản
II. Đọc hiểu văn bản:
1. Nội dung tư tưởng:
a/ Vai trò của hiền tài đối với đất nước và những việc triều đình phong kiến đã tôn vinh người tài:
a.1. Vai trò hiền tài:
- Hiền tài: người tài cao, học rộng, đức độ, được suy tôn
- “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia” -> hình ảnh so sánh ý nghĩa
- “Nguyên khí thịnh… xuống thấp” -> lập luận dựa trên quan hệ nhân-quả
=> Hiền tài rất quan trọng với sự hưng-thịnh; tồn-vong của đất nước
a.2. Triều đình phong kiến đãi ngộ hiền tài:
- “Đã yêu mến cho khoa danh…cao nhất” -> nhiều chính sách đãi ngộ
- Mong muốn dựng đá đề danh tiến sĩ “lưu vẻ sáng lâu dài”
=> Quan tâm, coi trọng việc dùng người tài đức
b/ Ý nghĩa của việc khắc bia ghi tên tiến sĩ:
- “(…) kẻ ác lấy đó làm răn, người thiện theo đó mà gắng… củng cố mệnh mạch cho nước nhà” -> lời nhắc nhở về trách nhiệm của trí thức đối với vận mệnh quốc gia
- Cả tâm huyết và tầm nhìn của triều Lê Thánh Tông
=> Lưu danh và trọng dụng hiền tài là câu chuyện của muôn đời
2. Nghệ thuật viết kí:
- Kết cấu vòng tròn: (đầu) “Hiền tài là nguyên khí…/ (cuối) củng cố mệnh mạch cho nước nhà” -> thống nhất trong tư tưởng coi trọng, đề cao kẻ sĩ
- Lập luận ngắn gọn mà chặt chẽ thuyết phục
- Thái độ thiết tha của người viết đặt cả vào bài viết
III. Tổng kết:
- Bài kí thể hiện
tấm lòng tác giả
- Là lời khích lệ kẻ sĩ
- Bút pháp viết văn bia thuyết
phục
VAI TRÒ CỦA HIỀN TÀI: HƯNG/THỊNH CHO QUỐC GIA
Việc triều đình đã làm mà vẫn thấy chưa đủ (…)
Việc triều đình mong muốn làm tiếp cho hiền tài: khắc tên bia đá
SƠ ĐỒ KẾT CẤU BÀI KÍ
TÂM HUYẾT VÀ TẦM NHÌN CỦA ĐẤNG MINH QUÂN
LUYỆN TẬP:
1. Các bạn trẻ đang làm gì? Ý kiến cá nhân em về việc này?
2. Hiền tài qua các thời đại? Liên hệ chính sách đãi ngộ hiền tài của địa phương mình?
(Trình bày bằng đoạn văn)