Tuần 21. Đọc thêm: Hiền tài là nguyên khí của quốc gia

HIỀN TÀI LÀ NGUYÊN KHÍ
CỦA QUỐC GIA
Thân Nhân Trung
I. Tìm hiểu chung
- Ông là thành viên Hội tao đàn do Lê Thánh Tông sáng lập.
Thân Nhân Trung (1418 - 1499), tự là Hậu Phủ, người làng Yên Ninh, huyện Yên Dũng (nay là huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang)
- Năm 1469, ông đỗ tiến sĩ.
1. Tác giả:
Hãy nêu những nét cơ bản về tác giả và tác phẩm?
2. Tác phẩm:
a. Hoàn cảnh sáng tác:
Bài viết có tên là “Bài kí đề danh tiến sĩ khoa Nhâm Tuất niên hiệu Đại Bảo thứ ba”. Đây là một bài văn được Thân Nhân Trung soạn năm 1484 và được khắc ở một trong 82 bia đá tại Văn Miếu - Thăng Long - Hà Nội
Văn bia: là một văn khắc trên bia đá nhằm ghi chép một sự việc trọng đại hoặc tên tuổi của những người có công đức để lưu truyền đời sau.
b. Thể loại:
Bài này được viết theo thể loại nào?
Văn Miếu - Quốc tử giám
Bia tiến sĩ
c. Bố cục: 2 phần
- Phần 1: Tầm quan trọng của hiền tài đối với quốc gia.
- Phần 2: Ý nghĩa của việc khắc bia tiến sĩ
1. Tầm quan trọng của hiền tài đối với quốc gia.
II. Đọc - hiểu văn bản:
- Hiền tài là nguyên khí quốc gia.
+ Hiền tài là người tài cao, học rộng, có đạo đức tốt, được mọi người tín nhiệm, nể trọng.
Hãy cho biết, Văn bản được chia làm mấy phần? Ý nghĩa của từng phần?
Người hiền tài là người như thế nào? Hiền tài có vai trò gì đối với một quốc gia?
+ Là người làm nên sự phát triển, sự sống còn của đất nước.
+ Hiền tài có quan hệ đến sự thịnh suy của đất nước “nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh, rồi lên cao, nguyên khí suy thì thế nước yếu, rồi xuống thấp”.
- Nhà nước đã từng trọng đãi hiền tài, làm đến mức cao nhất để kích lệ nhân tài: đề cao danh tiếng “nêu tên ở tháp Nhạn”, phong chức tước, cấp bậc, ghi tên ở bảng vàng, ban yến tiệc,..
- Những việc đã làm vẫn chưa xứng đáng với vai trò vị trí của người hiền tài => Dựng bia tiến sĩ.
Nhà nước đã làm gì để trọng đãi người hiền tài?
2.Ý nghĩa của việc khắc bia tiến sĩ:
- Dựng tấm bia đá sẽ: “khiến cho kẻ sĩ trông vào mà phấn trấn hâm mộ, rèn luyện danh tiết, ra sức giúp vua”; “kẻ sĩ chốn trường ốc, lều tranh, phận thật nhỏ mọn mà được triều đình đề cao rất mực như thế, thì họ phải làm thế nào để tự trọng tấm thân mà ra sức báo đáp” điều này thể hiện tinh thần trọng nhười tài của các đấng minh vương, khuyến khích nhân tài.
- Tác giả đã đưa ra dẫn chứng cụ thể, hết sức thuyết phục “những kẻ vì nhận hối lộ mà hư hỏng, hoặc rơi vào hàng ngũ của bọn gian ác, có lẽ vì lúc sống họ chưa được nhìn thấy tấm bia này”.
Tác giả đã đưa ra những lí lẻ, dẫn chứng nào để nói rõ lợi ích của việc dựng tấm bia đá khắc tên tiến sĩ?
- Thời nào thì hiền tài cũng là “nguyên khí quốc gia”, vì thế phải biết quý trọng nhân tài.
- Hiền tài có mối quan hệ sống còn đối với sự thịnh suy của đất nước.
3. Bài học lịch sử rút ra từ việc khắc bia tiến sĩ:
- Tác giả đi đến kết luận: Việc khắc bia tiến sĩ để cho kẻ sĩ noi gương người hiền tài, ngăn ngừa điều ác, “kẻ ác lấy đó làm răn, người thiện theo đó mà gắng......cũng cố mệnh trạch cho nhà nước”
- Quan điểm giáo dục nước ta: giáo dục là quốc sách hàng đầu, luôn trọng nhân tài, đề cao vai trò của việc học đối với công cuộc xây dựng đất nước. Thấm nhuần quan điểm Hồ Chí Minh: một dân tộc dốt là một dân tộc yếu.
Bài học lịch sử được rút ra thông qua VB này là gì??
III. Tổng kết
- Khích lệ kẻ sĩ đương thời rèn đức, luyện tài, đồng thời thể hiện tấm lòng của tác giả đói với đất nước.
- Đây cũng chính là bài học quý giá cho thế hệ mai sau.
2. Nghệ thuật
- Lập luận chặt chẽ, luận điểm, luận cứ rõ ràng, lời lẽ sắc sảo, thấu tình đạt lý.
1. Nội dung